Научный журнал Кыргызстана

Джумабаев К., Джумабаев А.К., Жамалов Ш.
Джумабаев К., Джумабаев А.К., Жамалов Ш.
K. Dzhumabaev, A.K. Dzhumabaev, Sh. Zhamalov

НАПРАВЛЕНИЯ РАЗВИТИЯ ВНЕШНЕЙ ТОРГОВЛИ КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ И РОЛЬ ТАМОЖЕННОГО КОНТРОЛЯ
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНДА ТЫШКЫ СООДАНЫН ӨСҮШҮНҮН БАГЫТТАРЫ ЖАНА БАЖЫ КӨЗӨМӨЛҮНҮН РОЛУ
DIRECTIONS OF FOREIGN TRADE GROWTH AND THE ROLE OF CUSTOMS CONTROL IN THE KYRGYZ REPUBLIC

В статье отмечается, что внешняя торговля Кыргызской Республики ведется с соседними странами, а также ее членство в Таможенном союзе и Евразийском экономическом союзе, и что она является одной из первых стран Центральной Азии, которая привлекает в страну инвестиции, обеспечивая рыночная эффективность и возможность занять одну из лидирующих позиций в мире по экономическому развитию. В связи с увеличением объемов внешней торговли, относительным ужесточением условий и правил внешней торговли, его неизбежным влиянием на усиление роли таможенного контроля, их модернизации. Отмечается, что потребность в технологиях, автоматизации - одно из основных требований сегодняшнего дня. За 30 лет, прошедших с момента перехода от плановой экономики к рыночной, в некоторых секторах сельского хозяйства произошел резкий спад производства, а также сокращение штата и ликвидация предприятий. Отмечается, что сокращение доступа к местному сырью (особенно хлопку и шерсти) вынудило швейные компании импортировать ткани из Китая, Турции, Италии и других стран. Авторы статьи для обеспечения устойчивого развития Национальной экономики предлагают Концепция развития до 2030 года с целью создания организационно-экономического механизма таможенного контроля совместно с внешнеторговой системой Кыргызстана.
Макалада Кыргыз Республикасынын тышкы соода жүргүзүүсү анын жанаша чектешкен мамлекеттер менен болгондугу, ошондой эле Бажы биримдигине жана Евразия Экономикалык Союзуна киргенин жана анын Борбор Азиядагы биринчи мамлекеттерден болуп, өлкөгө инвестиция тартуу, рыноктун натыйжалылуугу жана экономиканы өнүктүрүү боюнча дүйнөдө алдыңкы орундардын бирин алууга мүмкүндүк алганы баяндалат. Тышкы соода ишинин көлөмүнүн көбөйүшү, тышкы соода шарттары менен эрежелеринин салыштырмалуу катуулашы менен, анын сөзсүз таасирине байланыштуу, бажы көзөмөлүн ролун жакшыртуу, аларды заманбап технологиялар менен камсыз кылуу, автоматташтыруу зарылдыгы бүгүнкү күндүн негизги талаптарынан экендиги белгиленет. Пландуу экономикадан рыноктук мамилелерге өткөндөн 30 жыл аралыгында айыл чарбасынын айрым тармактарында өндүрүштүн көлөмү кескин түрдө кыскаргандыктан, ишканалардын кызматкерлерин кыскартуусу, ишканалардын жоюулгандыгы баяндалат. Жергиликтүү чийки заттын (пахта жана жүн) өндүрүмүнүн кескин азайышы жана аларды кайра иштетүүнүн төмөндөшү тигүү ишканаларын Кытайдан, Түркиядан, Италиядан жана башка өлкөлөрдөн импорттоп кездемелерди алууга муктаж болгондугу белгиленет. Макалада авторлор тарабынан Улуттук экономиканын туруктуу өнүгүүсүн камсыздоо максатында Кыргызстандын тышкы соода тутуму менен бирге бажылык контролдоонун уюштуруу-экономикалык механизмин түзүү максатында 2030-жылга чейинки өнүгүү Концепциясы сунушталат.
The article notes that the foreign trade of the Kyrgyz Republic is conducted with neighboring countries, as well as its membership in the Customs Union and the Eurasian Economic Union, and that it is one of the first Central Asian countries that attracts to the country investments, ensuring market efficiency and the opportunity to take one of the leading positions in the world in terms of economic development. In connection with the increase in foreign trade, the relative tightening of the conditions and rules of foreign trade, its inevitable influence on the strengthening of the role of customs control, their modernization. It is noted that the need for technology, automation is one of the main requirements of today. In the 30 years since the transition from a planned economy to a market economy, some sectors of agriculture have experienced a sharp decline in production, as well as staff reductions and the liquidation of enterprises. It is noted that reduced access to local raw materials (especially cotton and wool) forced garment companies to import fabrics from China, Turkey, Italy and other countries. To ensure sustainable development of the national economy, the authors of the article propose a Development Concept until 2030 with the aim of creating an organizational and economic mechanism for customs control in conjunction with the foreign trade system of Kyrgyzstan.

внешняя торговля, государство, таможенный контроль, контрабанда, Евразийский экономический союз, инвестиции, технологии, цифровизация, отрасли, производство.
тышкы соода, мамлекет, бажы көзөмөлү, аткезчилик, Евразия экономикалык союзу, инвестиция, технология, санариптештирүү, тармактар, өндүрүш.
foreign trade, state, customs control, smuggling, Eurasian Economic Union, investments, technologies, digitalization, industries, production.

Джумабаев Калиль Джумабаевич, Национальная академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, доктор экономических наук, профессор, главный научный сотрудник. Джумабаев Алымкул Калилович, Национальная академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат экономических наук, докторант. Жамалов Шукурали Абдыкарович, Национальная академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, аспирант.
Джумабаев Калил Джумабаевич, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер Академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, экономика илимдеринин доктору, профессор, башкы илимий кызматкер. Джумабаев Алымкул Калилович, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер Академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, экономика илимдеринин кандидаты, докторант. Жамалов Шукурали Абдыкарович, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер Академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, аспирант.
Kalil Dzhumabaev, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek city, Kyrgyz Republic, doctor of economic sciences, professor, chief researcher. Alymkul Dzhumabaev, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek city, Kyrgyz Republic, candidate of economic sciences, doctoral student. Shukurali Zhamalov, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek city, Kyrgyz Republic, postgraduate student.

Жүктөө

DOI:10.26104/IVK.2019.45.557

Жаңы саны

2023, №: 3

Известия ВУЗов Кыргызстана

Журналдар

Байланышуу