|
|
-
Касымбекова Н.Ж., Жумабек кызы Н., Жумабекова Б.
-
Касымбекова Н.Ж., Жумабек кызы Н., Жумабекова Б.
-
N.J. Kasymbekova, Zhumabek kyzy N., B. Zhumabekova
-
НУМЕРАТИВЫ В ЭПОСЕ «МАНАС»
-
«МАНАС» ЭПОСУНДАГЫ НУМЕРАТИВДЕР
-
NUMERATIVES IN THE EPIC MANAS
-
Статья посвящена анализу нумеративов, встречающихся в эпосе "Манас". Опираясь на работы таких ученых,
как С. Кудайбергенов, Н. Чечейбаева, Э. Нуруев и других, а
также принимая во внимание нумеративы не вошедшие в
их групповое расспределение, 410 лексем, встречающиеся в
эпосе, проведена классификация счетных конструкций на
группы: единицы времени, возраста, длины и расстояния,
высоты, площади, веса, окружности, объема, толщины,
стоимости, единицы денег и богатства, части целого и
т.д. Также проведен анализ числовых лексем, входящих в
состав нумеративов. В итоге следует отметить, что в результате попытки разделить нумеративов в эпосе
«Манас» на группы, практически во всех группах встречались соматические названия. Это доказывает, что раньше
активно использовались антропоцентрические единицы
измерения.
-
Макалада "Манас" эпосунда кездешкен нумеративдик
сөздөр талдоого алынат. Мындай тилдик бирдиктер
кыргыз тил илиминде С.Кудайбергенов, Н.Чечейбаева,
Э.Нуруев ж.б. окумуштуулардын эмгектеринде изилденген.
Аталган окумуштуулардын тажрыйбаларына таянып,
алардын топтук бөлүштүрүүлөрүндө кездешпеген нумеративдер эске алынып, эпостон алынган 410 лексема 12 маанилик топко бөлүштүрүлдү: мезгил бирдиктери, жаш куракты билдирүүчү бирдиктер, көлөм бирдиктери, узундук,
аралык бирдиктери, болжолдуу санак бирдиктери, салмак,
сыйымдуулук бирдиктери, топ-топ болуп эсептөө, бийиктик, аянт-айлана бирдиктери, жоондук бирдиктери, акча,
нарк, байлык бирдиктери, бүтүндүн бөлүгүн билдирген бирдиктер. Нумеративдердин курамындагы лексемалар боюнча да талдоого алынды. Жыйынтыгында "Манас" эпосундагы нумеративдерди топторго бөлүштүрүү иш-аракетинин натыйжасында дээрлик бардык топтордо соматикалык аталыштардын кездешкенин белгилеп коюу зарыл. Бул
ата-бабалар антропоборбордук ченем бирдиктерин жигердүү пайдалангандыгын далилдейт.
-
Article analyzes the numerative words found in the epic
"Manas". Such linguistic units are used in Kyrgyz linguistics by
S.Kudaibergenov, N.Checheybaeva, E. Nuruev and studied in
the works of other scientists. Based on the experience of these
scientists, taking into account the numeratives not found in their
group distributions, 410 lexems found in the epic were divided
into 12 meaning groups: units of time, units of age, units of
volume, length, distance, approximate units of weight, unit of
weight, capacity. There are units of height, area, circumference,
thickness, money, value, unit of wealth, part of a whole. Numerical lexems were also analyzed.
-
нумеративы, соматические имена, орнитологические имена, фитонимические имена, космогонические имена, зоонимические имена.
-
нумеративдер, соматикалык аталыштар, орнитологиялык аталыштар, фитонимдик аталыштар, космогониялык аталыштар, зоонимдик аталыштар.
-
numeratives, somatic names, ornithological names, phytonymic names, cosmogonic names, zoonymic names.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Касымбекова Н.Ж., Кыргызская государственная медицинская академия им.
И.К.Ахунбаева, г.Бишкек, Кыргызская
Республика, старший преподаватель.
Жумабек кызы Нелли, Кыргызский
национальный университет им.
Ж.Баласагына, г.Бишкек, Кыргызская
Республика, магистрант.
Жумабекова Бактыгул, Кыргызский национальный университет им. Ж.Баласагына, г.Бишкек,
Кыргызская Республика, магистрант.
-
Касымбекова Н.Ж., И.К.Ахунбаев
атындагы Кыргыз мамлекеттик
медициналык академия, Бишкек шаары,
Кыргыз Республикасы, ага окутуучу.
Жумабек кызы Нелли, Ж.Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университети,
Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы,
магистрант.
Жумабекова Бактыгүл, Ж.Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университети, Бишкек
ш., Кыргыз Республикасы, магистрант.
-
N. Kasymbekova, Kyrgyz State Medical
Academy by name of I.Akhunbaev,
Bishkek, Kyrgyz Republic, senior lecturer.
Zhumabek kyzy Nelly, Kyrgyz National
University by name of Zh.Balasagyn,
Bishkek, Kyrgyz Republic, master's degree.
Baktygul Zhumabekova, Kyrgyz National
University by name of Zh.Balasagyn,
Bishkek, Kyrgyz Republic, master's degree.
Касымбекова Н.Ж., Жумабек кызы Н., Жумабекова Б. НУМЕРАТИВЫ В ЭПОСЕ «МАНАС». Известия ВУЗов Кыргызстана. 2020. №. 3. C. 188-191
|
