|
|
-
Эрменбаев Б.
-
Эрменбаев Б.
-
B. Ermenbaev
-
СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ БАЛАНСА МАССЫ ЛЕДНИКА КАРА-БАТКАК
-
КАРА-БАТКАК МӨҢГҮСҮНҮН МАССАЛЫК БАЛАНСЫНЫН УЧУРДАГЫ ТЕНДЕНЦИЯСЫ
-
MODERN TENDENCY OF MASS BALANCE OF THE KARA-BATKAK GLACIER
-
В данной статье рассматриваются современные
тенденции баланса массы ледника Кара-Баткак и сравнение выявленных тенденций с другими районами горного оледенения. Представлены результаты расчета баланса массы ледника Кара-Баткак (бассейн реки Чон-Кызыл-Суу),
Сары-Тор и Борду в массиве Ак-Шийрак (Внутренний ТяньШань) за последнее 5 лет (2014-2018 гг.), в результате
которого выявлены отрицательные тенденции баланса
массы ледника и его тесные связи с температурой воздуха
и со стоком рек. Показаны репрезентативности выбора
этих ледников для проведения масс-балансовых исследований. Значительное внимание уделено методике массбалансовых вычислений. Подробно описаны методы получения данных масс-балансовых составляющих. Приведены
результаты баланса массы опорных ледников Кара-Баткак, Сары-Тор и Борду по стратиграфической системе, как
важнейший показатель их состояния. Выявлены коэффициент корреляции связи фирновый линии (или ещё лучше –
границы питания ELA) ледника со значение баланса массы.
Данные об аккумуляции, абляции, и результаты расчеты
баланса массы выше перечисленных ледников, за последние
5 лет были получены сотрудниками лаборатории гляциологии Тянь-Шаньского научного центра при института
водных проблем и гидроэнергетики, непосредственно с
участием автора. В качестве климатической информации
использованы данные наблюдений за температурой воздуха
и осадками на метеостанции «Чон-Кызыл-Суу» и «КараБаткак» расположенных вблизи ледника Кара-Баткак.
-
Бул макалада Кара-Баткак мөңгүсүнүн масс балансынын тенденциясы жана башка аймактагы тоо мөңгүлөрүнүн аныкталган тенденциялары менен салыштыруусу каралган. Акыркы 5 жыл ичиндеги (2014-2018-жж.) КараБаткак (Чоң-Кызыл-Суу дарыясынын бассейнини) жана,
Ак-Шийрак массивиндеги Сары-Тор, Борду (Ички ТяньШань) мөңгүлөрүнүн масс балансты эсептөө жыйынтыктары көрсөтүлгөн. жыйынтыгында мөнгүлөрдүн терс
абалы, ошондой эле аба температурасы жана дарыя агымдары менен тыгыз байланышта экенин көрсөтүлгөн. Мөнгүлөрдүн масс балансы эсептөө үчүн тандалып алынган
мөңгүлөрдүн репрезентативдүүлү көрсөтүлгөн. Масса-балансты эсептөөнүн методикасына орчундуу көңүл бурулган. Массалык-баланстык курамдын маалыматтарын
алуунун ыкмалары толук баяндалган. Кара-Баткак, СарыТөр жана Борду мөңгүлөрүнүн стратиграфия системасы
боюнча масс баланстарынын жыйынтыктары жана алардын абалынын маанилүү экендиги көрсөтүлгөн. Мөңгүнүн
фирн линиясы (мөңгүнүн топтолушунун чеги ELA) менен
баланс-массанын жыйынтыгынын түздөн-түз байланышы
бар экендиги аныкталган. Акыркы 5 жыл ичиндеги абляция,
аккумуляция, жана мөңгүнүн масс балансты эсептөө жыйынтык маалыматтары суу проблема институтунун алдындагы Тянь-Шань илимий борборунун гляциология лабораториясы тарабынын түздөн-түз автордун катышуусу
менен алынган. Климаттык малыматтар учун, абанын
температурасы жана жаан-чачын маалыматтары КараБаткак мөңгүсүнүө жакыныраак жайгашкан «Чон-КызылСуу» жанан «Кара-Баткак метеостанцияларынын маалыматтары колдонулган.
-
The article presents the current trends in the mass balance
of the glacier and the comparison of the identified trends with
other areas of mountain glaciation. The results of calculating
the mass balance of the Kara-Batkak glacier (Chon-Kyzyl-Suu
river basin), Sary-Tor and Bordu in the Ak-Shiyrak massif (Inner
Tian-Shan) for the last 5 years (2014-2018) are presented. As a
result, negative trends in glacier mass balance and close connections with air temperature and with river runoff were identified. The representativeness of the choice of these glaciers for
carrying out mass-balance studies is shown. Considerable attention is given to the method of mass-balance calculations. Described in detail the methods of obtaining data of mass balance
components. The results of the mass balance of the KaraBatkak,
SaryTor and Bordu glaciers on the stratigraphic system, as the
most important indicator of their condition, are presented. The
correlation coefficient of the relationship between the firn line
(or even better, the ELA feeding boundary) of the glacier with
the mass balance value has been revealed. Data on the accumulation and ablation of the above glaciers over the past 5 years
have been obtained by the staff of the Glaciology Laboratory of the Tien Shan Scientific Center at the Institute of Water Problems and Hydropower, directly with the participation of the
author. As climate information used observational data for air
temperature and rainfall weather station "Jong-Kyzyl Suu" and
«Kara Batkak» located near the ice Kara Batkak.
-
баланс массы, кара-баткак, ледник, зимний баланс, летний баланс, изменение климата, абляция, аккумуляция, тенденция, температура.
-
масс-баланс, кара-баткак, мөңгү, кышкы баланс, жайкы баланс, климаттын өзгөрүшү, абляция, аккумуляция, тенденция, температура.
-
mass balance, Kara-Batkak, glacier, winter balance, summer balance, ablation, accumulation climate change, tendency, temperature.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Эрменбаев Бакытбек Орозалиевич, Национальная
Академия наук Кыргызской Республики,
г.Бишкек, Кыргызская Республика.
-
Эрменбаев Бакытбек Орозалиевич,
Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер
Академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз
Республикасы.
-
Bakytbek Ermenbaev, National Academy of Sciences
of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic.
Эрменбаев Б. СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ БАЛАНСА МАССЫ ЛЕДНИКА КАРА-БАТКАК. Известия ВУЗов Кыргызстана. 2018. №. 11. C. 42-49
|
