|
|
-
Омуралиева Ж.О.
-
Омуралиева Ж.О.
-
J.O Omuralieva
-
ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ФУНКЦИЯ ТРАДИЦИИ ПОДНОШЕНИЙ (ДАРЫ) В ЭПОСЕ «МАНАС»
-
«МАНАС» ЭПОСУНДАГЫ ТАРТУУ (БЕЛЕК БЕРҮҮ) САЛТЫНЫН КӨРКӨМ КЫЗМАТЫ
-
ART FUNCTION OF TRADITION AS A TRIBUTE (GIFTS) IN THE OF THE EPIC «MANAS»
-
Дары, т.е. предметы подношения – широко использовались в традиционном быту кыргызов. Приносили дары
провинившаяся сторона в знак примирения, подношение делалось в знак уважения новоиспеченным сватам, в старину
подносили дары побежденная сторона народу-победителю. В трилогии «Манас» встречаются несколько видов подношений. Таковыми являются: 1) движимое имущество
(драгоценности, различные товары и т.п.); 2) домашний
скот; а также передавали невольников из своего племени
или окружения: молодую красавицу, трудоспособных мужчин, подростков) как рабочую силу. Подобная традиция
воспевается в эпосе для обозначения социального статуса
и материального достатка дарующего и получающего
дары человека. Обычай подношения способствовал налаживанию отношений между конфликтующими сторонами, выполнял определенную функцию урегулирования мира и
согласия внутри племен и между племенами при решении
социально-политических и морально этических проблем.
Автор статьи делает попытку проанализировать художественную функцию обычая подношения через призму разнообразия характеров подношений и их влияния на развитие
сюжета эпоса. В статье использованы различные версии
таких сказителей, как С. Орозбаков, М. Мусулманкулов, Б.
Сазанов и Ш. Рысмендеев первой части трилогии «Манас»
-
Тартуу – айыпка жыгылганда, куда түшүп кулдук
уруу салтында болочок куда-сөөктүн алдына барганда, ал
эми илгерки салтта согушта багынганын билдиргенде сыйурмат көрсөтүү максатында берилүүчү белек болгон.
«Манас» үчилтигинде тартууга берилүүчү заттардын бир
нече түрлөрү кездешет. Тартууга 1) дүнүйө-мүлк; 2) жылкы, төө баштаган төрт түлүк мал; ал тургай 3) кара башыл адам: сулуу кыз, күчкө толгон жигит-жалаӊ, жаш бала кул-күӊ катары тартууга түшүп кеткен. Эпосто мындай салт тартуу берген кишинин ниетин, социалдык алабалын түшүндүрүп, тартуу алган кишинин эл алдындагы
кадыр-баркын, кызмат ордун, даражасын ачып көрсөтүүчү көркөм каражат катары берилет. Тартуу салты араздашкан жеке мамилелерди жөнгө салууда, уруулар ортосундагы жана ич ара саясий-социалдык жана адеп-моралдык маселелерди чечүүдө ыӊгайлуу жагдай жаратууга көмөктөшүп, ортодогу ынтымакты калыбына келтирүүдө
маанилүү кызмат (функция) аткарган. Автор бул макалада
манасчылар С. Орозбаков, М. Мусулманкулов, Б. Сазанов
жана Ш. Рысмендеевдердин айтуусундагы «Манас» үчилтигинин биринчи бөлүмү боюнча айрым эпизоддордо сүрөттөлгөн тартуу салтынын мүнөзүн талдоо аркылуу
алардын көп кырлуу маани-мазмунун жана окуянын өнүгүшүндөгү көркөм кызматын аныктоого аракет жасайт
-
Gifts, i.e. subjects of tributes were widely used in Kyrgyz
traditional household. Party considered to be guilty brought
gifts as a sign of reconciliation and also gift was given as a sign
of respect newly-made daughter-in-law's father. Moreover, defeated party gave gifts the winner in days of old. There are several kinds of offering gifts in the trilogy of the epic Manas. They
are 1. movable property (jewelry, different goods, etc.), 2. livestock and 3. even men considered to be a slave as a young beautiful girl or able-bodied and strong men or teenagers. A similar
tradition is told in the epic to signify social status and material
wealth of the man giving or getting gifts. The tradition offering
gifts promoted relations between the parties also had a specific
function for the settlement of peace and harmony within and
between tribes in solving socio-political and moral-ethical problems. The author of the article is trying to analyze art feature of
the custom as tribute through the prism of diversity features of
offerings and their influence on the development of the plot of
the epic. The first part of different versions of the trilogy Manas
told by the narrators as S. Orozbakov, M. Musulmankulov, B.
Sazanov”s, and S. Rysmendeev was used in the article.
-
подношение, подарок, виды подношений, домашний скот, юные девушки, драгоценности, традиции подношений.
-
тартуу, белек берүү, тартуунун түрлөрү, ат тартуу, кыз тартуу, мал тартуу, зер тартуу, баш тартуу, тартуу салты.
-
offerings, gift, present, types of offerings, pets, young and beautiful girls, jewelry, traditions of offering.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Омуралиева Жанар Орозалиевна, Национальная
академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек,
Кыргызская Республика, Институт языка и
литературы имени Ч.Айтматова, научный
сотрудник.
-
Өмүралиева Жанар Орозалиевна, Кыргыз
Республикасынын Улуттук илимдер
Академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз
Республикасы, Ч.Айтматов атындагы Тил жана
адабият институту, илимий кызматкер.
-
Janar Omuralieva, National Academy of Sciences of
the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic,
Institute of language and literature by name of Ch.
Aitmatov, researcher.
DOI:10.26104/IVK.2019.45.557
Омуралиева Ж.О. ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ФУНКЦИЯ ТРАДИЦИИ ПОДНОШЕНИЙ (ДАРЫ) В ЭПОСЕ «МАНАС». Известия ВУЗов Кыргызстана. 2019. №. 6. C. 173-176
|
