|
|
-
Миралы кызы А., Момунова Г.А., Саматова А.А.
-
Миралы кызы А., Момунова Г.А., Саматова А.А.
-
Miraly kyzy A., G.A. Momunova, A.A. Samatova
-
ЭКОЛОГИЯ МЫШЕВИДНЫХ ГРЫЗУНОВ НА ТЕРРИТОРИИ ЮГА КЫРГЫЗСТАНА
-
ТҮШТҮК КЫРГЫЗСТАНДЫН АЙМАГЫНДАГЫ ЧЫЧКАН СЫМАЛ КЕМИРҮҮЧҮЛӨРДҮН ЭКОЛОГИЯСЫ
-
ECOLOGY OF MOUSE-LIKE RODENTS IN THE TERRITORY SOUTHERN KYRGYZSTAN
-
В данной статье рассматривается экология мыше-вид¬ных грызунов на северо-западном склоне Турке¬стан-ского хребта. В настоящее время научным исследованиям мышевидных грызунов посвящено достаточно много пуб-ли¬ка¬ций, однако комплексные научные исследования по гры¬зу¬нам проведены не в полной мере. Грызуны являются важ¬ным звеном в природных экологических системах, и пред¬став¬ляют многочисленную и разнообразную группу назем¬ных позвоночных животных. Они характеризуются срав¬н謬тельно коротким жизненным циклом, высоким уровнем обмена веществ, и большой чувствительностью к внешним условиям. В последние годы число мышевидных грызунов ув嬬личивается, что связано с воздействием антропо¬ген¬но¬го фактора на различные экологические ландшафты, в част¬¬¬ности использование земли для нужд сельского и лес¬но¬го хозяйства, строительства и другие. Мышевидные гры¬¬¬зуны очень быстро адаптируется к изменяющимся внеш¬¬ним факторам и экологически пластичны. Эта группа животных приносит большой ущерб сельскохозяйственной продукции, различным материалам, а также участвуют в передаче ряда природно-очаговых заболеваний. Изучение современного состояния эколого-фаунистических комплек¬сов мышевидных грызунов (видовой состав, численность, распространение и зоогеографические особенности в ус¬ло-виях интенсивной трансформации естественных и искус-ст¬венных природных комплексов) определяет актуаль-ность проведённого исследования.
-
Бул макалада Түркестан тоо кыркасынын түндүк-ба¬тыш аймагындагы чычкан сымал кемирүүчүлөрдүн түрдүк курамына, биоэкологиясына мүнөздөмө берилет. Азыркы учурда чычкан сымал кемирүүчүлөр боюнча жарыяланган илимий макалалар өтө эле көп. Бирок бул жаныбарлардын жа¬шоо тиричилиги боюнча жүргүзүлгөн комплекстик или¬мий изилдөөлөр толук эмес деп айтсак жаңылышпай¬быз. Себеби, чычкан сымал кемирүүчүлөрдү ар кандай жараты¬лыш¬тарда изилдөө иштери өтө татаал жана жогорку дең¬гээлдеги татаал иш-аракеттерди талап кылат. Ошон¬дой эле, бул жаныбарлар экологиялык жак¬тан өтө ийке쬬дүү болушуп, ар кандай жаратылыштык шарттарга тез ыңгайланыша алат жана туумдуулугу өтө жогору болот. Мисалы, алар адамдар жашаган турак-жай¬ларда, ар түр¬дүү табигый жана жасалма ландшафт¬тар¬да жашашат. Чычкандар менен кандай гана жол менен күрөшпөйлү, адам¬дар үчүн айыл чарбасында өтө көп зыяндарды алып келишет жана 36 инфекциялык оору¬ларды (мисалы, чума, леп¬тоспироз, псевдотуберкулез, ичеги иерсиниоз, пастте¬ре묬лоз ж.б.) алып жүрүүчүлөрдөн болуп эсептелет. Чыч¬кан сымал кемирүүчүлөрдүн сандык жана сапаттык көр¬сөт¬күчтөрү кандай багытта өзгөрүлүп жаткандыгы, өз¬гө¬рүлгөн ландшафттардагы фауналык калыптануу мүнөзү жана башка. багыттагы изилдөөлөр теория¬лык, практи¬ка¬лык жактан өтө чоң мааниге ээ бо¬луп саналат.
-
This article discusses the ecology of mouse-like rodents on the northwestern slope of the Turkestan ridge.Currently, a lot of publications are devoted to the scientific research of mouse-like rodents, however, comprehensive scientific research on rodents has not been fully carried out.Rodents are an important link in natural ecological systems, and represent a large and diverse group of terrestrial vertebrates. They are characterized by a relatively short life cycle, high metabolic rate, and great sen¬si¬ti-vity to external conditions. In recent years, the number of mouse-like rodents has been increasing, due to the impact of the anthropogenic factor on various ecological landscapes, in parti-cu¬lar, the use of land for the needs of agriculture and fo¬res¬try, construction, etc. Mouse-like rodents adapt very quickly to chan-ging external factors and are environmentally plastic. This group of animals causes great damage to agricultural pro¬ducts, various materials, and also participate in the transmis¬sion of a number of natural focal diseases. The study of the cur¬rent state of ecologo-faunistic complexes of mouse-like rodents (species composition, abundance, distribution and zoogeogra¬phic featu-res under conditions of intensive transformation of natural and artificial natural complexes) determines the rele¬van¬ce of the study.
-
экосистема, биотоп, инфекционные болезни, синонтропические, ландшафт, профилактические, автотрофный, фитофаг, консумент, эндемичный.
-
экосистема, биотоп, инфекциялык оору¬лар, синантроптук, ландшафт, профилактикалык, ав¬то¬-трофтук, фитофаг, консумент, эндемикалык.
-
ecosystem, biotope, infectious diseases, sy¬non¬¬tropic, landscape, preventive, autotrophic, phytophage, con¬sensus, endemic.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Саматова А.А., Баткенский государственный
университет, г.Баткен, Кыргызская Республика,
кандидат биологических наук.
Миралы кызы А., Баткенский государственный
университет, г.Баткен, Кыргызская Республика,
кандидат биологических наук.
Момунова Гулзат Ачыловна, Баткенский
государственный университет, г.Баткен,
Кыргызская Республика, кандидат
биологических наук.
-
Саматова А.А., Баткен мамлекеттик университети,
Баткен шаары, Кыргыз Республикасы, биология
илимдеринин кандидаты.
Миралы кызы А., Баткен мамлекеттик университети,
Баткен шаары, Кыргыз Республикасы, биология
илимдеринин кандидаты.
Момунова Г.А., Баткен мамлекеттик университети,
Баткен шаары, Кыргыз Республикасы, биология
илимдеринин кандидаты.
-
A. Samatova, Batken state University, Bishkek,
Kyrgyz Republic, candidate of biological
sciences.
Miraly kyzy A., Batken state University, Bishkek,
Kyrgyz Republic, candidate of biological sciences.
Gulzat Momunova, Batken state University, Bishkek,
Kyrgyz Republic, candidate of biological sciences.
Миралы кызы А., Момунова Г.А., Саматова А.А. ЭКОЛОГИЯ МЫШЕВИДНЫХ ГРЫЗУНОВ НА ТЕРРИТОРИИ ЮГА КЫРГЫЗСТАНА. Известия ВУЗов Кыргызстана. 2019. №. 10. C. 33-40
|
