Научный журнал Кыргызстана

Смаилов Э.А., Абдуллаева Р.А.
Смаилов Э.А., Абдуллаева Р.А.
E.A. Smailov, R.A. Abdullaeva

ЭКОНОМИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ВОЗДЕЛЫВАНИЯ И ПРОИЗВОДСТВА ТАБАКА ДЛЯ ПОЛУЧЕНИЯ НИКОТИНА
ТАМЕКИДЕН НИКОТИН АЛУУ ҮЧҮН ӨСТҮРҮҮ ЖАНА ИШТЕТҮҮНҮН ЭКОНОМИКАЛЫК АСПЕКТТЕРИ
ECONOMIC ASPECTS OF THE CULTIVATION AND PRODUCTION OF TOBACCO FOR NICOTINE

В отличие от традиционного органического сырья для крупнотоннажной химической промыш-ленности – нефти, угля, газа – запасы которых не возобновляемы, растительные и животные ткани являются ежегодно возобновляемыми ресурсами. Среди множества культи¬вируемых растений, та-бак занимает особое место. Он относится к числу наиболее химически емких расти¬тельных про¬дук-тов. В зрелом табачном растении содержится бо-лее 2000 индивидуальных химических соединений. Поэтому табак, это в первую очередь источник раз¬нообразной химической продукции, состав кото¬ро¬го может варьировать в широких пределах, путем селекции сортов, изменением агротехники возделывания, обогащая необходимыми для нас ком¬по¬¬нентами. В течении проведенных многолет-них иссле¬дований направленных на возделывания таба¬ка в некури¬тельных целях выявлено о целесо-образ¬ности пере¬работки табачного растения и его от¬хо¬дов для получения нико¬тина и других хими-ческих компонентов. В данной статье, приведены данные по экономическим аспектам возделы¬вания и произ¬вод¬ства табака для получения никотина. Прове¬ден¬ные исследования эконо¬мических аспектов возделы¬ва¬ния никотина показали что: сухая масса над¬земной части со стеблем составляет – 147,85 ц/га, урожайность сухих листьев – 37,1ц/га, сухая масса корневой системы – 28,77 ц/га, выход никотина, из надземной части со стеблем – 183 кг/га, из листьев табака – 122 кг/га, корневой системы 11,5 кг/га, всего из надземной части со стеблем и листьев – 305 кг/га, стоимость 100 гр. Никотина по каталогу «Aidrich Fine Chemicals» – 18 долларов, валовый до¬ход получаемый с 1 га, без учета корневой системы 54900 долларов (3832020 сом), валовый доход получаемый с 1 га корневой системы – 115 долларов (8027 сом), затраты на возделывания 1 га табачной плантации – 40500 сом, доход получаемый с 1 га с вычетом затрат, без учета корневой системы – 3791520 сомов.
Ири тонналык химиялык өндүрүш – нефть, көмүр, газ сыяктуу салттуу органикалык чийки зат¬тарынан айырмаланып (алардын белендери ка-лы¬бына келти¬рилбейт), өсүмдүк жана жандуу ткан¬¬дар жыл сайын жаңыланып турган ресурс-тар¬дан болушат. Өстүрүлгөн көптөгөн өсүмдүк-төр¬дүн арасынан тамеки өзгөчө орунду ээлейт. Ал химиялык заттарга бай келген өсүмдүк өндүрүм-дөрүнө кирет. Бышкан тамеки өсүмдүгүндө 2000ден ашуун келген химиялык бирикмелер кезде-шет. Ошондуктан тамеки көп кырдуу химиялык өн-дү¬рүмдүн булагы, аны биз үчүн зарыл болгон ку¬рам-дар менен байытуу менен сортторун селек¬ция¬лоо-нун жолдорун, иштетүүнүн агротехникасын өзгөр-түп, анын курамын ар кандай ченемдерге чейин жет¬кирүүгө мүмкүн. Чылым тартуу мак¬сат¬та-рын¬да эмес, тамекини кайра иштетүү багы¬тында жүргүзүлгөн көп жылдык изилдөөлөрдүн аралы-гын¬да никотин жана башка химиялык курамдарды алуу үчүн тамеки өсүмдүктөрүн жана анын калдыкта¬рын кайра иштетүүнүн максат¬туулугу аныктал¬ды. Бул макалада никотинди алуу үчүн тамекини иш¬тетүүнүн жана өндүрүүнүн экономикалык ас¬пек¬тилерин көрсөт¬көн маалымат-тар берилди. Ни¬ко¬тинди иштетүүнүн эко¬но¬мика-лык аспектилери боюнча жүргүзүлгөн изилдөөлөр буларды көрсө¬түш¬тү: сабагы менен жер үстүн-дөгү бөлүгүнүн кур¬гак массасы – 174,85 ц/га, кургак жалбы¬рак¬тар¬дын түшүмдүүлүгү – 37,1 ц/га, тамыр система¬сы¬нын кургак массасы – 28,77 ц/га, ал эми никотиндин чыгышы сабагы менен жер үстүндөгү бөлүгүнөн – 183 кг/га, тамекинин жал-бы¬рак¬тарынан – 122 кг/га, тамыр системасынан – 11,5 кг/га, жал¬пы¬сы¬нан сабагы менен жер үстүндөгү бөлүгүнөн жана жалбырактарынан – 305 кг/га өлчөмүн түздү, нар¬кы 100 гр. «Aidrich Fine Chemicals» каталогу боюнча никотин – 18 доллар¬ды, тамыр системасын эсепке албаганда, 1 гадан алынган дүңүнөн келген киреше – 54 900 долларды (3 832 020 сомду), 1 га тамыр системасынан алынган дүң киреше – 115 долларды (8 027 сомду), 1 га тамеки плантацияларын иште-түү¬гө кеткен чыгымдар – 40 500 сомду, чыгым-дарды алып таштап, тамыр системасын эсепке ал¬ба¬¬ганда 1 гадан алынган киреше – 3 791 520 сомду түзөт.
Unlike traditional organic raw materials for large-capacity chemical industry - oil, coal, gas - whose reser¬ves are not renewable, plant and animal tissues are an¬nual¬ly renewable resources. Among the many cultivated plants, tobacco occupies a special place. It is one of the most chemically capacious plant products. Mature tobacco plants contain more than 2000 individual chemi¬cal compounds. Therefore, tobacco is primarily a source of various chemical products, the composition of which can vary widely, by selecting varieties, changing agricultural cultivation techniques, enriching the components necessary for us. In the course of many years of research aimed at cultivating tobacco for non-smoking purposes, it was revealed that it is advisable to process a tobacco plant and its waste to produce nicotine and other chemical components. This article cited data on the economic aspects of cultivating and producing tobacco to produce nicotine. Studies of the economic aspects of nicotine cultivation have shown that: dry mass of aboveground parts with a stem is 147.85 kg/ha, dry leaf yield is 37.1 c / ha, dry weight of the root system is 28.77 kg/ha, nicotine yield, 183 kg/ha from the aboveground part with a stem, from leaves tobacco - 122 kg / ha, root system 11.5 kg/ha, total from the aerial parts with a stem and leaves - 305 kg/ha, the cost of 100 g. Nicotine from the Aldrich Fine Chemicals catalog - $ 18, gross income from 1 ha, excluding the root system $ 54,900 (3832020 sons), gross income from 1 ha of the root system - $ 115 (8027 moms), culti¬va¬tion costs 1 ha of tobacco plantation - 40500 sons, In¬come received from 1 ha minus costs, excluding the root system - 3791520 sons.

экономическая эффектив¬ность, расчет зеленой массы, расчет никотина, вы¬ход никотина, валовой доход, затраты, доход, пере¬работки, возделывание, надземная часть, корневая система, листья.
экономикалык эффектив¬дүү¬лүк, жашыл массасынын эсеби, никотиндин эсеби, нико¬тиндин чыгышы, дүң киреше, чыгымдар, кире¬ше, кайра иштетүүлөр, иштетүү, жер үстүндөгү бөлүгү, жал¬бырактар.
economic efficiency, calculation of green mass, calculation of nicotine, nicotine yield, gross income, costs, income, processing, cultivation, aerial part, root system, leaves.

Смаилов Эльтар Абламетович, Узгенский институт технологии и образования, г.Узген, Кыргызская Республика, доктор сельскохозяйственных наук, профессор. Абдуллаева Рахат Айбековна, Узгенский институт технологии и образования, г.Узген, Кыргызская Республика, аспирант.
Смаилов Эльтар Абламетович, Өзгөн технология жана билим берүү институту, Өзгөн шаары, Кыргыз Республикасы, айыл-чарба илимдеринин доктору, профессор. Абдуллаева Рахат Айбековна, Өзгөн технология жана билим берүү институту, Өзгөн шаары, Кыргыз Республикасы, аспирант.
Eltar Smailov, Uzgen Institute of technology and education, Uzgen, Kyrgyz Republic, doctor of agricultural sciences, professor. Rakhat Abdullaeva, Uzgen Institute of technology and education, Uzgen, Kyrgyz Republic, postgraduate student.

Жүктөө

None

Жаңы саны

2024, №: 2

Известия ВУЗов Кыргызстана

Журналдар

Байланышуу