|
|
-
Кокчоева С.А.
-
Кокчоева С.А.
-
S.A. Kokchoeva
-
СЕМАНТИКА ГЛАГОЛОВ ДВИЖЕНИЯ В КЫРГЫЗСКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ
-
КЫРГЫЗ ЖАНА ОРУС ТИЛДЕРИНДЕГИ КЫЙМЫЛ ЭТИШТЕРДИН СЕМАНТИКАСЫ
-
SEMANTICS OF VERBS OF MOVEMENT IN THE KYRGYZ AND RUSSIAN LANGUAGES
-
В данной статье рассмотрена семантика глаголов движения в кыргызском и русском языках в сравнительно-типологическом аспекте. Одной из основных лексико-се-мантических групп семантической системы глагола являю-тся глаголы движения. Глаголы движения – одна из основ-ных семантических разновидностей содержательного ас-пекта глагола. Они занимают видное место в смысловой стороне языка. Поэтому и отмечена, актуальность иссле-дования семантической системы глаголов движения очень богата значениями и оттенками значений в разнострук-турных языках. В основе лексического значения лежит понятие, которое, однако, не тождественно значению. Лексические значения слов могут быть близки друг другу, например, глаголы движения “чыкмак” –“выйти, выхо-дить”и “кетмек” – “уйти, уходить, уезжать” могут и во-все не иметь друг с другом никаких связей, например, “кел-мек” – прийти, приехать” и “уктамак” – “спать”, “жүр-мөк” – “ходить, идти” и“үйлөнмөк” – “жениться”, “ойло-мок” – “думать” подобных примерах отражены. Кроме этого, отмечено поскольку лексическое значение состоит из двух компонентов – сигнификативного и денотатив-ного, они существенно характерны для глаголов движения.
-
Бул макалада кыргыз жана орус тилдеринде кыймыл этиштердин семантикасы салыштырма-типологиялык аспектиде каралды. Этиштин семантикалык системасы-нын бирден бир негизги лексико-семантикалык тайпасы-кыймыл этиштер.Кыймыл этиштер-этиштин мазмундук аспектисинин бирден бир негизги семантикалык ар түр-дүүлүгү. Алар тилдин маани билдирүүчү тарабынан көрү-нүктүү орунду ээлейт. Мына ошондуктан кыймыл этиш-тердин семантикалык системасы маанилерге жана ко-шумча маанилерге өтө бай экендигин түрдүү түзүлүштөгү тилдерде иликтөө актуалдуу маселелерден экендиги белги-ленди. Лексикалык сөздөрдүн негизинде түшүнүк турат, бирок, анын мааниси так өзүндөй эмес. Сөздөрдүн лекси-калык маанилери бири-бирине жакын болушу мүмкүн, ми-салы, кыймыл этиштер “чыкмак” – “выйти, выходить” жана “кетмек” – “уйти, уходить, уезжать” боло алат жана бири-бири менен эч кандай байланышы болбошу то-лук мүмкүн, мисалы, “келмек” – прийти, приехать” жана “уктамак” – “спать”, “жүрмөк” – “ходить, идти” жана “үйлөнмөк” – “жениться”, “ойломок”–“думать” сыяктуу мисалдар көрсөтүлдү. Мындан сырткары, лексикалык маа-ни сигнификативдик жана денотативдик эки компонент-терден тургандыктан, алар олуттуу кыймыл этиштерге мүнөздүү экендиги белгиленди.
-
This article discusses the semantics of movement verbs in Kyrgyz and Russian languages in a comparative typological as-pect. One of the main lexico-semantic groups of the semantic system of the verb are the verbs of movement. Verbs of movement - one of the main semantic varieties of the substantive aspect of the verb. They occupy a prominent place in the semantic side of the language. Therefore, the relevance of the study in the multi-structural languages of the semantic system of motion verbs is very rich in meanings and shades of meanings. The basis of the lexical meaning is a concept that, however, is not identical with the meaning.The lexical meanings of words can be close to each other, for example, the verbs of the movement “выйти” – “go out, go out” and “уйти” - “go away, go away, go away” and may not have any connections with each other at all, for exam-ple, “прийти” - come, come ”and“ спать” - “sleep”,“идти” – “walk, go ”and“ жениться” – “get married”, “думать” – “ think ”such examples are reflected. In addition, it was noted since the lexical meaning consists of two components - the sig-nificative and denotative, they are essentially characteristic of the verbs of movement.
-
Ключевые слова: глаголы движения, семантика, лек-сическое, значение, богато, сравнение, содержание, сигни-фикативный, денотативный, компонентный.
-
Негизги сөздөр: кыймыл этиштер, семантика, лекси-калык, маани, бай, салыштырма, мазмун, сигнификатив-дик, денотативдик, компоненттик.
-
Key words: verbs of movement, semantics, lexical, mea-ning, rich, comparatively, content, significative, denotative, component.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Кокчоева Сапаргул Акматалиевnа, Баткенский
государственный университет, г.Баткен,
Кыргызская Республика, преподаватель.
-
Көкчөева Сапаргүл Акматалиевна, Баткен мамлекеттик университети, Баткен шаары., Кыргыз Республикасы, ага окутуучу.
-
Sapargul Kokchoeva, Batken State University, Batken, Kurguz Republik, lecturer.
Кокчоева С.А. СЕМАНТИКА ГЛАГОЛОВ ДВИЖЕНИЯ В КЫРГЫЗСКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2021. №. 3. C. 271-275
|
