Научный журнал Кыргызстана

Толебаева А.А., Мамасаидов Ж.А., Мухамедов А.М-Т.
Толебаева А.А., Мамасаидов Ж.А., Мухамедов А.М-Т.
A.A. Tolebaeva, Zh.A. Mamasaidov, A.M-T. Mukhamedov

СТРУКТУРА ПИТАНИЯ СРЕДИ ДЕТЕЙ И ПОДРОСТКОВ В КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКЕ
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНДАГЫ БАЛДАР МЕНЕН ӨСПҮРҮМДӨР АРАСЫНДАГЫ ТАМАК-АШ ТҮЗҮМҮ
NUTRITION STRUCTURE AMONG CHILDREN AND ADOLESCENTS IN THE KYRGYZ REPUBLIC

Целью данного исследования является изучение харак-тера питания и пищевых привычек детей и подростков в Кыргызской Республике. На первом этапе была проведена региональная стратификация школ: отобрано 6 школ (3 го-родских и 3 сельских). Всего было опрошено 1001 учащихся 6-11 классов 11-18 лет, в том числе 415 мальчиков (41,5%) и 586 девочек (58,5%). В обследование включено 40 вопросов из Стандартного основного вопросника Global School-ba-sed Student Health Survey (GSHS) и дополнительно выбран-ных вопросов питания из протокола исследования “Интер-эпид” с несколькими вариантами ответа. Статистиче-ский анализ, включая описательную статистику, был вы-полнен с использованием программного обеспечения Statis-tics 12 для Windows. Различия между сравниваемыми груп-пами оценивались по Z – критерию. В качестве порогового уровня статистической значимости при применении лю-бых статистических методов принято значение p<0,05. Ежедневно употребляют фрукты и овощи 54,9% подрост-ков, 33,7% - сахар, сладости и кондитерские изделия. 9,5% респондентов 1-2 раза в неделю употребляют рыбу и море-продукты, а 33,3% детей и подростков отметили, что ежедневно включают в рацион молоко и молочные про-дукты. 43,7% детей и подростков хотя бы 1 раз в неделю и более потребляют фаст-фуды, а 67,6% - газированные без-алкогольные напитки 1 раз в день и более. Полученные в данном исследовании результаты демонстрируют высо-кую распространенность нерационального питания среди детей и подростков. Существует острая потребность в улучшении питания детей и подростков для профилактики неинфекционных заболеваний, в первую очередь ожирения, сахарного диабета и артериальной гипертензии среди этой категории населения.
Бул изилдөөнүн максаты - Кыргыз Республикасын-дагы балдардын жана өспүрүмдөрдүн тамактануу мүнө-зүн жана тамактануу адаттарын изилдөө. Биринчи этап-та мектептердин регионалдык стратификациясы жүргү-зүлдү: 6 мектеп тандалды (3 шаардык жана 3 айылдык). Жалпы 11-18 жаштагы 6-11-класстардын 1001 окуучусу менен маектешүү жүргүзүлдү, анын ичинен 415 эркек бал-дар (41,5%) жана 586 кыздар (58,5%). Сурамжылоого Global School-based Student Health Survey (GSHS) стан-дарттык өзөктүү анкетасынын 40 суроосу жана Интере-пиддин көп тандоо протоколунан кошумча азыктандыруу суроолору киргизилген. Статистикалык анализдер, анын ичинде сүрөттөмө статистика, Windows үчүн Statistics 12 программасынын жардамы менен жүргүзүлдү. Салышты-рылган топтордун ортосундагы айырмачылыктар Z-тест аркылуу бааланган. P<0.05 мааниси кандайдыр бир ста-тистикалык ыкмаларды колдонууда статистикалык маа-нинин босого деңгээли катары кабыл алынган. Жашылча-жемиштерди күн сайын 54,9% өспүрүмдөр, 33,7% - шекер, таттуу жана кондитердик азыктарды колдонушат. Рес-понденттердин 9,5% жумасына 1-2 жолу балык жана де-ңиз азыктарын колдонушат, ал эми балдар менен өспүрүм-дөрдүн 33,3% сүт жана сүт азыктарын күн сайын рацио-нуна кошушаарын белгилешти. Балдардын жана өспүрүм-дөрдүн 43,7% тез тамак-ашты жумасына жок дегенде бир жолу жана андан көп колдонушат, ал эми 67,6% газ-далган алкоголсуз суусундуктарды күнүнө бир жолу же ан-дан көп колдонушат. Бул изилдөөнүн натыйжалары балдар жана өспүрүмдөр арасында жетишсиз тамактануунун кеңири жайылгандыгын көрсөтөт. Бул калктын арасында жугуштуу эмес оорулардын, биринчи кезекте семирүүнүн, кант диабетинин жана артериялык гипертониянын алдын алуу үчүн балдардын жана өспүрүмдөрдүн тамактануусун тез арада жакшыртуу зарыл.
The purpose of this research is to study the nature of nut-rition and dietary habits of children and adolescents in the Kyrgyz Republic. At the first stage, a regional stratification of schools was carried out: 6 schools were selected (3 urban and 3 rural). A total of 1001 students in grades 6-11, 11-18 years old, were interviewed, including 415 boys (41.5%) and 586 girls (58.5%). The survey included 40 questions from the Global School-based Student Health Survey (GSHS) Standard Core Questionnaire and additionally selected nutritional questions from the Interepid multiple choice protocol. Statistical analyzes, including descriptive statistics, were performed using Statistics 12 software for Windows. Differences between the compared groups were assessed by the Z-test. The p <0.05 value was taken as the threshold level of statistical significance when using any statistical methods. Fruits and vegetables are consumed daily by 54.9% of adolescents, 33.7% - sugar, sweets and confectionery. 9.5% of respondents consume fish and seafood 1-2 times a week, and 33.3% of children and adolescents noted that they include milk and dairy products in their diet every day. 43.7% of child-ren and adolescents consume fast foods at least once a week or more, and 67.6% consume carbonated soft drinks once a day or more. The results obtained in this study demonstrate a high pre-valence of malnutrition among children and adolescents. There is an urgent need to improve the nutrition of children and ado-lescents for the prevention of non-communicable diseases, pri-marily obesity, diabetes mellitus and arterial hypertension among this population.

Ключевые слова: дети, подростки, факторы риска, привычки питания, профилактика, гендерные различия, не-рациональное питание, частота.
Негизги сөздөр: балдар, өспүрүмдөр, тобокелдик факторлору, тамактануу адаттары, алдын алуу, гендер-дик айырмачылыктар, жетишсиз тамактануу, жыштык.
Key words: children, adolescents, risk factors, eating ha-bits, prevention, gender differences, malnutrition, frequency.

Толебаева Айчурек Алайбековна, Кыргызско-Российский Славянский университет им.Б.Н. Ельцина, г.Бишкек, Кыргызская Республика, аспирант. Мамасаидов Жахонгир Абдимуталибович, Кыргызско-Российский Славянский университет им. Б.Н. Ельцина, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат медицинских наук, доцент. Мухамедов Алишер-Мухтасар Турсунбаевич, Кыргызско-Российский Славянский университет им. Б.Н. Ельцина, г.Бишкек, Кыргызская Республика, аспирант.
Толебаева Айчурек Алайбековна, Б.Н. Ельцин атындагы Кыргыз-Орус Славян университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, аспирант. Мамасаидов Жахонгир Абдимуталибович, Б.Н. Ельцин атындагы Кыргыз-Орус Славян университети, Бишкек шаары, КР, медицина илимдеринин кандидаты, доцент. Мухамедов Алишер-Мухтасар Турсунбаевич, Б.Н. Ельцин атындагы Кыргыз-Орус Славян университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, аспирант.
Aichurek Tolebaeva, Kyrgyz-Russian Slavic University by name of B.Yeltsin, Bishkek, Kyrgyz Republic, postgraduate student. Zhahongir Mamasaidov, Kyrgyz-Russian Slavic University by name of B.Yeltsin, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of medical sciences, associate professor. Alisher-Mukhtasar Mukhamedov, Kyrgyz-Russian Slavic University by name of B.Yeltsin, Bishkek, Kyrgyz Republic, postgraduate student.

Жүктөө

10.26104/NNTIK.2019.45

Жаңы саны

2023, №: 5

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Журналдар

Байланышуу