Жаңы саны

2023, №: 5

Кененирээк

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Макала
Авторлор
  1. Буудайчиев Б.Д.
  2. Буудайчиев Б.Д.
  3. B.D. Buudaichiev
Макаланын аты
  1. БЕЛА УИТЦ И ЛАСЛО МЕСАРОШ – ОСНОВОПОЛОЖНИКИ МОНУМЕНТАЛЬНО-ДЕКОРАТИВНОГО ИСКУССТВА КЫРГЫЗСТАНА
  2. БЕЛА УИТЦ ЖАНА ЛАСЛО МЕСАРОШ – КЫРГЫЗСТАНДЫН МОНУМЕНТАЛДУУ-ДЕКОРАТИВДИК ИСКУССТВОСУНУН НЕГИЗ САЛУУЧУЛАРЫ
  3. BELA WITS AND LASZLO MESZAROS WERE THE FOUNDERS OF THE MONUMENTAL AND DECORATIVE ART OF KYRGYZSTAN
Аннотация
  1. В статье рассматривается творчество венгер-ских художников Бела Уитца и Ласло Месарош, внес¬ших в 1930 годы значительный вклад в зарождение и ра第витие монументального искусства и станковой скуль¬п¬туры в Кыргызстане. Их творческие поиски во мно¬гом определили пути развития кыргызского искусства. Конечно, в своих устремлениях они не были оди¬ноки. Они работали с такими деятелями кыргыз¬ской культуры, как С.Чуйков, А.Токомбаев, Г.Айтиев, С.Акылбеков, А.Малдыбаев, А.Игнатьев и другие. Од¬ной из значительных работ Б. Уитца являются выпол¬нен-ные в монументальной живописи выразитель¬ные порт¬реты К.Маркса, Ф.Энгельса, В.И. Ленина, И.В. Сталина (Фреска, 1936), украсившие интерьер зала за¬се¬даний нового здания Дома правительства в то время (ныне Верховного суда Кыргызской ССР). Л.Месарошу принадлежит заслуга в создании во Фрунзе первой скульп¬турной мастерской, он автор первых в области плас¬тики работ – портретов, жанровых и мону¬мен¬таль¬но-декоративных композиций. Произведе¬ния из¬вест¬¬ных венгерских художников вошли в золо¬той фонд национального изобразительного искусства.
  2. Макалада 1930-жылдары Кыргызстанда мону-мен¬¬талдык искусствонун жана станоктуу скульпту-ра¬нын пайда болуусуна жана өнүгүшүнө маанилү салым кош¬кон венгердик сүрөтчүлөр Бела Уитц жана Ласло Месароштун чыгармачылыгы каралат. Алардын чы¬гар¬¬мачыл изилдөөсү көбүнчө кыргыз искусствосунун өнү¬гүү жолун аныктаган. Албетте, өздөрүнүн көздө¬сүн¬дө алар жалгыз эмес болчу. Алар кыргыз мадания¬тын¬дагы С.Чуйков, А. Токомбаев, Г.Айтиев С.Акыл¬бе¬ков, А. Малдыбаев, А. Игнатьев жана башка ушундай ишмерлер менен иштешкен. Б.Уитцтин бирден-бир эң маа¬нилүү иши бул: К.Маркстын, Ф.Энгельстин, В.И. Лениндин, И.В. Сталиндин (1936, Фреска) мону¬мен¬тал¬дык живописин аткаруу, жана мурунку өкмөт үйүнүн (азыркы Кыргыз Республикасынын Жогорку соту) ички интерьеринин, жыйындар залынын кооз¬досу болуп са¬нал¬ган. Фрунзедеги биринчи курулган скульп-туралык ус¬та¬кана Л.Месарошго таандык эмгек, ал пластика ис¬кус¬с¬твосунда биринчи кезектеги портрет чыгармала¬рын жана монументалдуу-декоративдик композиция¬лар¬дын автору болуп саналат. Венгердик бел¬гилүү сү¬рөт¬чүлөрүнүн чыгармалары, улуттук көркөм-сүрөт ис-кусствосунунун алтын фондуна кирет.
  3. The article discusses the work of Hungarian artists Bela Wits and Laszlo Meszaros who in 1930 made a sig-ni¬fi¬cant contribution to the birth and development of monu¬men¬tal art and easel sculpture in Kyrgyzstan. Their creative sear¬ches largely determined the path of development of the Kyrgyz art. Of course, they were not alone in their aspi¬ra¬tions. They worked with such figures of the Kyrgyz culture asS. Chuikov, A.Tokombaev, G.Aitiev, S.Akylbekov, A.Maldy¬baev, A. Ignatiev and others. One of the significant works of B. Witz made in monumental painting are expres¬sive portraits of K. Marx, F. Engels, V. I. Lenin, I.V. Stalin (Fresco, 1936), decorated the interior of the conference room of the new building of the House of Government at that time (now the Supreme Court of the Kyrgyz Republic). L. Mészáros is credited with creating the first sculpture work¬shop in Frunze, he is the author of the first works in the field of plastic works - portraits, genre, and monumental-decorative compositions. The works of famous Hungarian artists were included in the golden fund of the national fine arts.
Негизги сөздөр
  1. эскиз, набросок, рисунок, живо¬пись, композиция, фреска, портрет, образ, модель, гипс, бронза, камень.
  2. эскиз, сүрөт, живопись, ком¬по¬зи¬ция, фреска, портрет, образ, модель, гипс, коло, таш.
  3. sketch, draft, drawing, painting, com¬po¬si¬tion, fresco, portrait, image, model, plaster, bronze, stone.
Авторлор жөнүндө маалымат
  1. Буудайчиев Байышбек Дакебаевич, Международный Кувейтский университет, г.Бишкек, Кыргызская Республика.
  2. Буудайчиев Байышбек Дакебаевич, Эл аралык Кувейт университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы.
  3. Baiyshbek Budaichiev, International Kuwait University, Bishkek, Kyrgyz Republic.
Pdf версиясы
DOI
  • 10.26104/NNTIK.2019.45.557
  • Цитаталоо
  • Буудайчиев Б.Д. БЕЛА УИТЦ И ЛАСЛО МЕСАРОШ – ОСНОВОПОЛОЖНИКИ МОНУМЕНТАЛЬНО-ДЕКОРАТИВНОГО ИСКУССТВА КЫРГЫЗСТАНА. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2019. №. 1. C. 127-131