Научный журнал Кыргызстана

Талантбеков Т.Т., Кунназаров А.Ы., Осмонов З.А.
Талантбеков Т.Т., Кунназаров А.Ы., Осмонов З.А.
T. Talantbekov, A. Kunnazarov, Z. Osmonov

МЕТОДОЛОГИЯ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОЙ ОЦЕНКИ ЭФФЕКТИВНОСТИ И УСТОЙЧИВОСТИ ПРИРОДОПОЛЬЗОВАНИЯ КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ЖАРАТЫЛЫШЫН ПАЙДАЛАНУУНУН НАТЫЙЖАЛУУЛУГУН ЖАНА ТУРУКТУУЛУГУН СОЦИАЛДЫК-ЭКОНОМИКАЛЫК БААЛОО МЕТОДОЛОГИЯСЫ
METHODOLOGY OF SOCIO-ECONOMIC ASSESSMENT OF THE EFFECTIVENESS AND SUSTAINABILITY OF ENVIRONMENTAL MANAGEMENT IN THE KYRGYZ REPUBLIC

В данной статье обсуждается актуальная проблема экологизации экономики Кыргызстана и перехода к «зеленой» экономике. Она подчеркивает необходимость оценки эффективности и устойчивости природопользования для контроля за социо-эколого-экономической системой страны. Отмечается, что несбалансированное стихийное развитие хозяйственной системы часто приводит к проблемам с экономической, социальной и экологической устойчивостью. Статья определяет экономику природопользования как область изучения экологических аспектов функционирования хозяйствующих субъектов и систем, а также как совокупность практик по взаимодействию с окружающей средой. Она выделяет три основных области природопользования: использование природных ресурсов, управление отходами производства и потребления, и адаптация к изменениям климатической среды. Важно отметить, что понимание природопользования как научно-экономической категории помогает объяснить различия в состоянии окружающей среды между различными хозяйственными системами. Статья подчеркивает, что каждая территория имеет свои уникальные особенности окружающей среды, и экономический рост и индустриализация могут оказывать значительное воздействие на экологическое состояние. Следовательно, статья призывает к разработке и реализации мер для улучшения экологической эффективности экономики Кыргызстана и перехода к более устойчивой «зеленой» экономике. Это может включать в себя внедрение экологических технологий, улучшение системы управления отходами, и усиление мер по сохранению и восстановлению природных ресурсов.
Бул макалада Кыргызстандын экономикасын экологиялаштыруунун жана «жашыл» экономикага өтүүнүн актуалдуу маселеси талкууланат. Ал өлкөнүн коомдук-экологиялык жана экономикалык системасын көзөмөлдөө үчүн жаратылышты пайдалануунун натыйжалуулугун жана туруктуулугун баалоо зарылдыгын баса белгилейт. Экономикалык системанын тең салмаксыз стихиялуу өнүгүүсү көп учурда экономикалык, социалдык жана экологиялык туруктуулук көйгөйлөрүнө алып келери белгиленет. Макала чарба субъекттеринин жана системалардын иштөөсүнүн экологиялык аспектилерин изилдөө жаатында катары жаратылышты пайдалануу экономикасын аныктайт, ошондой эле айлана-чөйрө менен өз ара аракеттенүү боюнча тажрыйбалардын жыйындысы катары. Ал жаратылышты пайдалануунун үч негизги багытын аныктайт: жаратылыш ресурстарын пайдалануу, өндүрүш жана керектөө калдыктарын башкаруу, жана климаттык чөйрөнүн өзгөрүшүнө адаптациялоо. Илимий-экономикалык категория катары жаратылышты пайдаланууну түшүнүү ар кандай экономикалык тутумдардын ортосундагы айлана-чөйрөнүн абалынын айырмачылыктарын түшүндүрүүгө жардам берерин белгилей кетүү маанилүү. Макалада ар бир аймактын өзүнүн уникалдуу экологиялык өзгөчөлүктөрү бар экендиги жана экономикалык өсүш жана индустриялаштыруу экологиялык абалга олуттуу таасир этиши мүмкүн экендиги баса белгиленет. Демек, макала Кыргызстандын экономикасынын экологиялык натыйжалуулугун жакшыртуу жана кыйла туруктуу «жашыл» экономикага өтүү үчүн чараларды иштеп чыгууга жана ишке ашырууга чакырат. Бул экологиялык технологияларды киргизүү камтышы мүмкүн, таштандыларды башкаруу системасын жакшыртуу, жана жаратылыш ресурстарын сактоо жана калыбына келтирүү боюнча иш-чараларды күчөтүү.
This article discusses the actual problem of greening the economy of Kyrgyzstan and the transition to a «green» economy. She emphasizes the need to assess the effectiveness and sustainability of environmental management in order to control the socio-ecological and economic system of the country. It is noted that the unbalanced spontaneous development of the economic system often leads to problems with economic, social and environmental sustainability. The article defines the economics of environmental management as an area of study of the environmental aspects of the functioning of economic entities and systems, as well as a set of practices for interaction with the environment. She identifies three main areas of environmental management: the use of natural resources, waste management of production and consumption, and adaptation to changes in the climatic environment. It is important to note that understanding environmental management as a scientific and economic category helps to explain the differences in the state of the environment between different economic systems. The article emphasizes that each territory has its own unique environmental features, and economic growth and industrialization can have a significant impact on the ecological state. Consequently, the article calls for the development and implementation of measures to improve the environmental efficiency of the Kyrgyz economy and transition to a more sustainable «green» economy. This may include the introduction of environmental technologies, improvement of waste management systems and strengthening measures for the conservation and restoration of natural resources.

экономика, зеленая экономика, социально-экономическая эффективность, оценка, экологизация, охрана окружающей среды, бедность, загрязнение окружающей среды, развитие, потенциал, анализ.
экономика, жашыл экономика, социалдык-экономикалык натыйжалуулук, баалоо, экологиялаштыруу, айлана-чөйрөнү коргоо, жакырчылык, айлана-чөйрөнүн булганышы, өнүгүү, потенциал, талдоо.
economics, green economy, socio-economic efficiency, assessment, greening, environmental protection, poverty, environmental pollution, development, potential, analysis.

Талантбеков Талгат Талантбекович, Баткенский государственный университет, г.Баткен, Кыргызская Республика. Кунназаров Айбек Ысмаилович, Баткенский государственный университет, г.Баткен, Кыргызская Республика, старший преподаватель. Осмонов Заирбек Абдижапарович, Баткенский государственный университет, г.Баткен, Кыргызская Республика, кандидат экономических наук, доцент.
Талантбеков Талгат Талантбекович, Баткен мамлекеттик университети, Баткен шаары, Кыргыз Республикасы, улук окутуучу. Кунназаров Айбек Ысмаилович, Баткен мамлекеттик университети, Баткен шаары, КР. Осмонов Замирбек Абдижапарович, Баткен мамлекеттик университети, Баткен шаары, Кыргыз Республикасы, экономика илимдеринин кандидаты, доцент.
Talgat Talantbekov, Batken State University, Batken, Kyrgyz Republic, senior lecturer. Aibek Kunnazarov, Batken State University, Batken, Kyrgyz Republic. Zairbek Osmonov, Batken State University, Batken, Kyrgyz Republic, candidate of economic sciences, associate professor.

Жүктөө

10.26104/NNTIK.2023.22.39.029

Жаңы саны

2024, №: 3

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Журналдар

Байланышуу