|
|
-
Иманбердиева Н.А., Жумабекова Н.
-
Иманбердиева Н.А., Жумабекова Н.
-
N. Imanberdieva, N. Zhumabekova
-
СОСТОЯНИЕ ИЗУЧЕННОСТИ АВТОМОРФНОСТИ ПОЧВ КЫРГЫЗСТАНА
-
КЫРГЫЗСТАНДЫН ТОПУРАКТАРЫНЫН АВТОМОРФТУК АБАЛЫНЫН ИЗИЛДЕНИШИ
-
THE STATE OF KNOWLEDGE OF THE AUTOMORPHISM OF THE SOILS OF KYRGYZSTAN
-
Кыргызстан горная страна, поэтому развитие почвообразовательных процессов связано со сложными физико-географическими условиями, обусловленными историей развития
ландшафтов. Почвенный покров Кыргызстана отличается большим разнообразием и комплексностью, что обусловлено сложностью природных факторов и их сочетаний, большими отличиями отдельных регионов. Почвенно-мелиоративное состояние земель Кыргызстана также отличается большим разнообразием, а во многих регионах и сложностью. Основными природными факторами, определяющими почвенно-мелиоративное состояние земель, являются геологическое и гидрогеологические строение, рельеф и климат. На сегодняшний день в Кыргызстане проведено не так много исследований автоморфно-засоленных почв. Исследования по данному вопросу остаются весьма актуальными. В Нарынской области широкое распространение получили автоморфно-засоленные и солонцеватые почвы, приуроченные к местам выхода соленосных отложений и продуктов их сноса, в зоне светло-, бурых-,светло-каштановых почв. В настоящее время мелиорация
солонцеватых почв в Кыргызстане не проводится. При мелиорации автоморфных засоленно-солонцеватых почв Нарынской области можно рекомендовать агромелиоративный
прием – вытеснение натрия из почвенно-поглощающего комплекса почвы растворенными в промывочной воде мелиорантами. Применение мелиорантов (гипс, гипс+навоз) в составе
промывочной воды, является экономически выгодным и экологически чистым приемом мелиорации автоморфных засоленосолонцеватых почв Нарынской области.
-
Кыргызстан тоолуу өлкө, ошондуктан топурак түзүүчү процесстердин өнүгүшү ландшафттын өнүгүү тарыхы менен аныкталган татаал физикалык-географиялык шарттарга байланыштуу. Кыргызстандын топурак катмары өтө көп түрдүүлүгү жана татаалдыгы менен айырмаланат, бул табигый факторлордун жана алардын айкалыштарынын татаалдыгы, айрым аймактардын ортосундагы чоң айырмачылыктар менен шартталган. Кыргызстандын жерлеринин кыртыштык-мелиоративдик абалы өтө ар түрдүүлүгү менен
айырмаланат, ал эми көптөгөн региондорунда татаалдыгы менен дагы. Жердин кыртыш-мелиоративдик абалын аныктоочу негизги табигый факторлор болуп геологиялык жана
гидрогеологиялык түзүлүш, рельеф жана климат эсептелет. Бүгүнкү күндө Кыргызстанда автоморфтуу-шорлуу топурактар боюнча көп изилдөөлөр жүргүзүлгөн эмес. Бул маселе
боюнча изилдөөлөр өтө актуалдуу бойдон калууда. Нарын облусунда автоморфтуу шор жана шорлуу топурактар кеңири таралган, алар ачык-, күрөң, ачык каштан топурак зонасындагы туздуу катмарланган жана алардан пайда болгон туздуу жерлерде жайгашкан. Учурда Кыргызстанда шорлуу топурактарды мелиорациялоо жүргүзүлбөйт. Нарын облусунун автоморфтук шорлонгон топурактарын мелиорациялоодо агромелиорациялык ыкманы сунуш кылса болот – кыртышты жууганда топурак-сиңирип алуучу комплексинен сууда эриген мелиоранттар аркылуу натрийди сүрүп чыгаруу. Кыртышты жууй турган суусунун курамында мелиоранттарды (гипс, гипс+кык) колдонуу Нарын облусунун автоморфтук шорлуу жана туздуу топурактарын экономикалык жактан пайдалуу жана экологиялык жактан таза мелиорациялоо ыкмасы болуп саналат.
-
Kyrgyzstan is a mountainous country therefore, the development of soil formation processes is associated with complex physical and geographical conditions determined by the history of landscape development. The soil cover of Kyrgyzstan is characterized by great diversity and complexity, which is due to the complexity of natural factors and their combinations, as well as large differences between individual regions. The soil and reclamation state of the lands of Kyrgyzstan is also characterized by great diversity, and in many regions – complexity. The main natural factors that determine the soil and reclamation state of lands are the geological and hydrogeological structure, relief and climate. To date, not many studies of automorphic saline soils have been carried out in Kyrgyzstan. Research on this issue remains highly relevant. In the Naryn region, automorphically saline and solonetzic soils are widespread, confined to places where salt-bearing deposits and
their destruction products emerge, to the zone of light, brown and light chestnut soils. Currently, reclamation of solonetzic soils is not carried out in Kyrgyzstan. When reclaiming automorphic solonchak-solonetzic soils in the Naryn region, we can recommend an agro-reclamation technique - displacing sodium from the soilabsorbing complex of the soil with ameliorants dissolved in leaching waters. The use of ameliorants (gypsum, gypsum + manure) in the composition of rinsing waters is an economically profitable and environmentally friendly method for the reclamation of auto-morphic saline-alkaline soils in the Naryn region.
-
почва, автоморфность, соленосные отложения, мелиорация, климат, рельеф, исследования.
-
топурак, автоморфтуулук, туздуу катмарлар, мелиорация, климат, рельеф, изилдөөлөр.
-
soil, automorphism, salt - bearing layers, land reclamation, climate, relief, researches
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Иманбердиева Назгуль Амановна, КыргызскоТурецкий университет «Манас», г.Бишкек,
Кыргызская Республика, кандидат биологических
наук, доцент.
Жумабекова Нургул, Кыргызско-Турецкий университет «Манас», г.Бишкек, Кыргызская
Республика, магистрант.
-
Иманбердиева Назгуль Амановна, Кыргыз-Түрк «Манас» университети, Бишкек шаары, КР,
биология илимдеринин кандидаты, доцент.
Жумабекова Нургүл, Кыргыз-Түрк «Манас» университети, Бишкек шаары, Кыргыз
Республикасы, магистрант.
-
Nazgul Imanberdieva, Kyrgyz-Turkish Manas University, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of
biological sciences, associate professor.
Nurgul Zhumabekova, Kyrgyz-Turkish Manas University, Bishkek, Kyrgyz Republic, Master's
student.
10.26104/NNTIK.2023.52.32.014
Иманбердиева Н.А., Жумабекова Н. СОСТОЯНИЕ ИЗУЧЕННОСТИ АВТОМОРФНОСТИ ПОЧВ КЫРГЫЗСТАНА. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2023. №. 7. C. 77-80
|
