Жаңы саны

2024, №: 3

Кененирээк

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Макала
Авторлор
  1. Сариева К.
  2. Сариева К.
  3. K. Sarieva
Макаланын аты
  1. АСЫЛБЕК АЛТМЫШБАЕВ – ОСНОВОПОЛОЖНИК ИССЛЕДОВАНИЯ ТЕНИРИАНСТВА В ФИЛОСОФИИ
  2. АСЫЛБЕК АЛТМЫШБАЕВ – ФИЛОСОФИЯДА ТЕҢИРЧИЛИК ИШЕНИМИН ИЛИКТӨӨНҮН БАШТООЧУСУ
  3. ASYLBEK ALTMYSHBAEV – FOUNDER OF RESEARCH ON TENIRIANISM IN PHILOSOPHY
Аннотация
  1. Академик А.А. Алтмышбаев является основоположник философского исследования значения, места, происхождения и эволюции веры в тенирианство в мировоззрении кыргызов. Он исследует взаимосвязь понятия «Господь» с религией и идеологией кыргызского народа. Рассматривается историческое развитие этой концепции в сознании кыргызов, анализируется путь буддизма, идущий из Древней Индии через Монголию, Тибет, а также второй путь через чтение Авесты персами. Буддизм не смог пустить глубокие корни у древних тюрков. Однако древние тюркские племена, в том числе и киргизы, использовали буддизм в качестве образа жизни. Ученый приходит к выводу, что они принимал только понятия и догмы про Небо, Землю, Воду и.т.д.
  2. Академик А.А. Алтмышбаев кыргыздардын дүйнө таанымында теңирчилик ишениминин маанисин, ордун, келип чыгуу эволюциясын философияда иликтөөнүн баштоочусу. Ал «Теңир» түшүнүгүнүн кыргыздардын дини жана идеологиясы менен байланышын карайт. Бул түшүнүктүн кыргыздардын аң-сезиминдеги тарыхый өнүгүшүн серептеп, буддизмдин Байыркы Индиядан Монгол, тибет аркылуу келүү жана экинчи бир мүмкүндүк персиялыктардын Авеста окуусу аркылуу өтүү жолун талдайт. Буддизм байыркы түрктөргө терең тамыр жайып кете алган эмес. Бирок, байыркы түрк уруулары, анын ичинде кыргыздар буддизмдин өздөрүнүн жашоо образына туура келген - Асман, Жер, Суу ж.б. түшүнүктөр менен догмаларын гана кабыл алган деген тыянакка келет.
  3. Academician A.A. Altmyshbaev is the founder of a philosophical study of the meaning, place, origin and evolution of faith in Tenirianism in the worldview of the Kyrgyz people. He explores the relationship of the concept of «Lord” with the religion and ideology of the Kyrgyz people. The historical development of this concept in the consciousness of the Kyrgyz is examined, the path of Buddhism coming from Ancient India through Mongolia, Tibet, as well as the second path through the reading of the Avesta by the Persians, are analyzed. Buddhism was not able to take deep roots among the ancient Turks. However, the ancient Turkic tribes, including the Kyrgyz, used Buddhism as a way of life. The researcher comes to the conclusion that they accepted only concepts and dogmas about Heaven, Earth, Water, etc.
Негизги сөздөр
  1. Небеса, Бог, буддизм, Авеста, религия, идеология, природа, взаимосвязь.
  2. теңир, асман, кудай, буддизм, авеста, дин, идеология, жаратылыш, өз ара байланыш
  3. Heaven, God, Buddhism, Avesta, religion, ideology, nature, relationship
Авторлор жөнүндө маалымат
  1. Сариева К., Национальная академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, доктор философских наук.
  2. Сариева К., Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары, КР, философия илимдеринин доктору.
  3. K. Sarieva, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, doctor of philosophical sciences.
Pdf версиясы
DOI
  • 10.26104/NNTIK.2023.15.14.050
  • Цитаталоо
  • Сариева К. АСЫЛБЕК АЛТМЫШБАЕВ – ОСНОВОПОЛОЖНИК ИССЛЕДОВАНИЯ ТЕНИРИАНСТВА В ФИЛОСОФИИ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2023. №. 5. C. 223-225