|
|
-
Усупаев Ш.Э., Алферов И.Н., Оролбаева Л.Э., Лагутин Е.И., Климшин А.В.
-
Усупаев Ш.Э., Алферов И.Н., Оролбаева Л.Э., Лагутин Е.И., Климшин А.В.
-
Sh. Usupaev, I. Alferov, L. Orolbaeva, E. Lagutin, A. Klimshin
-
МЕТОДОЛОГИЯ ИНЖЕНЕРНОЙ ГЕОНОМИИ И КАТАСТРОФОВЕДЕНИЯ В ТИПИЗАЦИИ И ПРОГНОЗЕ ТРАНСФОРМАЦИИ ГИДРОГЕОСФЕРЫ ВЫСОКОЙ АЗИИ И СТРАН СНГ
-
ЖОГОРКУ АЗИЯДА ЖАНА КМШ ӨЛКӨЛӨРҮНДӨ ГИДРОГЕОСФЕРАНЫН ТРАНСФОРМАЦИЯСЫН ТИПТЕШТИРҮҮ ЖАНА БОЛЖОЛДООДО ИНЖЕНЕРДИК ГЕОНОМИЯ ЖАНА КЫРСЫК ИЛИМИНИН МЕТОДОЛОГИЯСЫ
-
METHODOLOGY OF ENGINEERING GEONOMY AND DISASTER SCIENCE IN TYPING AND FORECASTING THE TRANSFORMATION OF THE HYDROGEOSPHERE IN HIGH ASIA AND THE CIS COUNTRIES
-
Инновационные методологии инженерной геономии, катастрофоведения и геогидрологии, позволили выявить закономерности формирования георисков сопряженные с подземным стоком внутриконтинентальных орогенов Высокой Азии
и стран СНГ и изучить особенности трансформации георисками гидрогеосферы Тянь-Шань-Джунгаро-Памирского горно-складчатого региона. На базе предлагаемого нового направления «геогидрология» осуществлены региональные и детальные типизации ресурсного потенциала подземной гидросферы и оценки георисков водного генезиса несущих угрозу для
жизнедеятельности десятков миллионов населения в исследуемом сегменте Азиатского континента. На картах инженерной геономии и геогидрологии выделены по направлениям
движения и падения горных масс поливергентные неотектонические геоструктуры трансформирующие на границах смены знака движений гидрогеосферу в пределах артезианских
бассейнов подземных вод и гидрогеологических массивов, что
указывает на необходимость организации и проведения в зонах влияния вергентности новых комплексных гидрогеологических съемок. Результаты исследований рекомендованы для их
использования при проектных водохозяйственных обоснованиях комплексного использования водных ресурсов, типизации
георисков водного характера и в учебном процессе при подготовке специалистов по управлению и использованию водных
ресурсов. Предложено при изучении водных ресурсов учитывать территорий повышенного риска по радону и радиационного загрязнения подземных вод, в связи с захоронением отходов и радиационной опасности.
-
Новатордук инженердик геономия, катастрофа алып
барчуу жана геогидрологиялык методологиясы, геокоргоочу
курулуштар мыйзамы жөнүндө жол ачып берүү менен жер
астындагы чыгымына менен байланышкан континенттик
ичиндеги Жогорку Азияда жана КМШ өлкөлөрүндө тоолор
пайда болушу, жана геокоргоочу курулуштар гидрогеосфераны кайра өзгөртүү Тян-Шан – Джунгшар-Памир тоо-бүктөлгөн аймактарындагы өзгөчөлүктөрүн изилдөөсүү берилген.
Сунушталган жаңы «геогидрология» багыты негизинде аймактык регионалдуу жана толук терүү, ресурс мүмкүн болгон жер астындагы гидросфера жана суулуу генезиси геокоргоочу курулуштар жайгашкан аймакта ондогон миллион
адамдардын турмуш-тиричилигин камсыз кылуу Азия континентинин сыноо сегментинде коркунуч жүргүзүү баалоо менен ишке ашырылып берилген. Инженердик геономиялык жана гидрогеологиялык карталарда багыттары обочолонгон
кыймыл жана жыгылып берген геоструктура жана неотектоника тоолор массалары поливергенттик неотектоникалык
геоструктурасынын белгиси кыймыл чек өзгөртүү менен артезиан сууларынын бассейндеринде жана гидрогеологиялык
ичиндеги массивтерде уюштуруу зарылдыгын жана жаңы
комплексинин вергенттик гидрогеологиялык изилдөөлөр өткөрүү таасирин белгилейт. Изилдөөлөрдүн натыйжаларын суу
актанууларын үлгүсүн пайдалануу үчүн, суу ресурстарын
башкаруу жана пайдалануу боюнча адистерди даярдоо боюнча окуу учурунда суу ресурстарын, геокоргоочу курулуштарды
терүү, суу башкаруу жана суу ресурстарын пайдалануу боюнча сунуш кылынат. Суу ресурстарын изилдөөдө калдыктарды
көмүүгө жана радиациялык коркунучка байланыштуу жер астындагы суулардын радондук жана радиациялык булгануу
коркунучу жогору болгон аймактарды эске алуу сунушталат.
-
Innovative methodologies of engineering geonomy, catastrophic studies and geo-hydrology made it possible to identify patterns in the formation of georisks associated with the underground
runoff of the inland orogens in High Asia and the CIS countries to
study the peculiarities of the transformation of the Tien-ShanDzungar-Pamir mountain-folded region by georisks. On the basis
of the proposed «geohydrology” direction, regional and detailed
typifications of the resource potential of the underground hydrosphere and assessments of the georisks of the water genesis that
threaten the vital activity of tens of millions of people in the studied
segment of the Asian continent have been carried out. On the maps
of engineering geo-geology and geo-hydrology, polyvergent neotectonic geostructures are distinguished in the direction of movement and fall of mountain masses, which transform the hydrogeosphere within the artesian basins of groundwater and hydrogeological massifs at the boundaries of the sign change of movements,
indicating the need for organizing and conducting new integrated
hydrogeological areas in the zones of influence. The research results are recommended for their use in the design water management studies on the integrated use of water resources, the typification of water georisks and in the educational process when training specialists in the management and use of water resources.
When studying water resources, it is proposed to take into account
areas of increased risk for radon and radiation contamination of
groundwater, in connection with waste disposal and radiation hazard.
-
геогидрология, инженерная геономия, дренажная оболочка, артезианский бассейн, геориски, родон, радиактивные загрязнения.
-
геогидрология, инженердик геономия, дренаждык кабык, артезиан бассейни, георисктер, родон, радиоактивдүү булгануу.
-
geohydrology, engineering geonomy, drainage shell, artesian basin, georiski, rodon, radioactive contamination.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Усупаев Шейшеналы Эшманбетович,
Центрально-Азиатский институт прикладных
исследований Земли, г.Бишкек, Кыргызская
Республика, доктор геолого-минералогических
наук, профессор.
Алфёров Иван Николаевич, Институт
экономики Уральского отделения Российской
академии наук, г.Екатеринбург,
Российская Федерация, кандидат геологоминералогических наук, доцент, старший
научный сотрудник.
Оролбаева Лидия Эргешевна, Кыргызский
государственный технический университет
имени И.Раззакова, г.Бишкек, Кыргызская
Республика, доктор геолого-минералогических
наук, профессор.
Лагутин Евгений Иванович, Национальная
академия наук Кыргызской Республики,
г.Бишкек, Кыргызская Республика, доктор
геолого-минералогических наук.
Климшин Алексей Валерьевич, Научнопроизводственная компания «Резольвента»,
г.Екатеринбург, Российская Федерация,
кандидат технических наук.
-
Усупаев Шейшеналы Эшманбетович, Борбордук
Азиялык Жерди прикладдык изилдөө институту,
Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, геология
жана минералогия илимдеринин доктору,
профессор.
Алфёров Иван Николаевич, Россия Илимдер
академиясынын Урал бөлүмүнүн Экономика
институту, Екатеринбург шаары, Россия
Федерациясы, геология жана минералогия
илимдеринин кандидаты, доцент, улук илимий
кызматкер.
Оролбаева Лидия Эргешевна, И.Раззаков
атындагы Кыргыз мамлекеттик техникалык
университети, Бишкек шаары, Кыргыз
Республикасы, геология жана минералогия
илимдеринин доктору, профессор.
Лагутин Евгений Иванович, Кыргыз
Республикасынын Улуттук илимдер академиясы,
Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, геология
жана минералогия илимдеринин доктору.
Климшин Алексей Валерьевич, «Резольвента»
илимий-өндүрүштүк компаниясы,
Екатеринбург шаары, Россия Федерациясы,
техника илимдеринин кандидаты.
-
Sheishenaly Usupaev, Central Asian Institute for
Applied Geosciences, Bishkek, Kyrgyz Republic,
doctor of geological and mineralogical sciences,
professor.
Ivan Alferov, Russian Academy of Sciences,
Yekaterinburg, Russian Federation, candidate of
geological and mineralogical sciences, associate
professor, senior researcher.
Lidiya Orolbaeva, Kyrgyz State Technical University
named after I. Razzakov, Bishkek, Kyrgyz Republic,
doctor of geological and mineralogical sciences,
professor.
Evgeny Lagutin, National Academy of Sciences of the
Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, doctor
of geological and mineralogical sciences.
Alexey Klimshin, Scientific and production company
«Resolventa», Yekaterinburg, Russian Federation,
candidate of technical sciences.
10.26104/NNTIK.2023.34.80.005
Усупаев Ш.Э., Алферов И.Н., Оролбаева Л.Э., Лагутин Е.И., Климшин А.В. МЕТОДОЛОГИЯ ИНЖЕНЕРНОЙ ГЕОНОМИИ И КАТАСТРОФОВЕДЕНИЯ В ТИПИЗАЦИИ И ПРОГНОЗЕ ТРАНСФОРМАЦИИ ГИДРОГЕОСФЕРЫ ВЫСОКОЙ АЗИИ И СТРАН СНГ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2023. №. 3. C. 26-33
|
