|
|
-
Калдыбаев Б.К., Арбаев Т.К., Кадырова Г.Б.
-
Калдыбаев Б.К., Арбаев Т.К., Кадырова Г.Б.
-
B. Kaldybaev, T. Arbaev, G. Kadyrova
-
ЭКОЛОГО-БИОГЕОХИМИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ВЫСОКОГОРНЫХ ЭКОСИСТЕМ БАССЕЙНА РЕКИ САРЫ-ДЖАЗ
-
САРЫ-ЖАЗ ДАРЫЯСЫНЫН АЙМАГЫНДАГЫ БИЙИК ТООЛОРДУН ЭКОСИСТЕМАСЫНЫН ЭКОЛОГИЯЛЫК ЖАНА БИОГЕОХИМИЯЛЫК ӨЗГӨЧҮЛҮКТӨРҮ
-
ECOLOGICAL-BIOGEOCHEMICAL FEATURES OF THE HIGH-MOUNTAIN ECOSYSTEMS OF THE SARY-DJAZ RIVER BASSIN
-
Бассейн реки Сары-Джаз обладает уникальными природно-климатическими условиями, здесь имеются ряд месторождений олова, вольфрама, молибдена, полиметаллов, редких и рассеянных элементов. Особый научный интерес представляет
уровни накопления данных микроэлементов в объектах окружающей среды горных экосистем. В связи с этим основной целью работы явилась эколого-биогеохимическая оценка уровней
накопления микроэлементов в природно-техногенных экосистемах данного региона. Проведена оценка биогеохимической миграции микроэлементов в почвенно-растительном покрове, по
результатам исследований установлено, что уровень накопления олова в почве варьирует в пределах естественных показателей. Растениями из почвы активно усваиваются цинк, молибден,
кобальт, медь, слабо поглощаются олово, свинец и никель, что
свидетельствует о дифференциации вовлечения микроэлементов в процесс биологической миграции. Обследуемый субрегион
биосферы представляет интерес в связи с уникальной ассоциацией химических элементов в почвах и горных породах.
-
Сары-Жаз дарыясынын бассейни уникалдуу табигыйклиматтык шарттарга ээ, калайдын, вольфрамдын, молибдендин, полиметаллдардын, сейрек кездешүүчү элементтердин бир катар кендери бар. Тоо экосистемадагы бул микроэлементтердин топтолуу деңгээли өзгөчө илимий кызыгууну жаратат. Ушуга байланыштуу иштин негизги максаты бул аймактын табигый жана техногендик экосистемасындагы микроэлементтердин топтолуу деңгээлине экологиялык жана
биогеохимиялык баа берүү болду. Топурактагы жана өсүмдүктөрдүн катмарындагы микроэлементтердин биогеохимиялык
миграциясына баа берүү жүргүзүлүп, изилдөөлөрдүн натыйжалары боюнча топуракта калайдын топтолуу деңгээли
табигый көрсөткүчтөрдүн чегинде өзгөрүп турганы аныкталган. Цинк, молибден, кобальт, жез топурактан өсүмдүктөр
тарабынан активдүү өздөштүрүлөт, калай, коргошун жана
никель начар сиңет, бул биологиялык миграция процессине микроэлементтердин катышуусунун дифференциациясын көрсөтөт. Биосферанын изилденген субрегиону топурактагы жана
тоо тектериндеги химиялык элементтердин уникалдуу бирикмесинен улам кызыгууну жаратат.
-
The Sary-Djaz river basin has unique natural and climatic
conditions; there are a number of deposits of tin, tungsten, molybdenum, polymetals, rare and trace elements. Of particular scientific
interest is the levels of accumulation of these microelements in the
environmental objects of mountain ecosystems. In this regard, the
main goal of the work was the ecological and biogeochemical assessment of the levels of accumulation of microelements in the natural
and technogenic ecosystems of this region. An assessment of the biogeochemical migration of microelements in the soil and vegetation
cover was carried out; according to the results of the studies, it was
found that the level of accumulation of tin in the soil varies within
the limits of natural indicators. Zinc, molybdenum, cobalt, copper
are actively assimilated by plants from the soil, tin, lead and nickel
are poorly absorbed, which indicates the differentiation of the involvement of microelements in the process of biological migration.
The surveyed subregion of the biosphere is of interest due to the
unique association of chemical elements in soils and rocks.
-
содержание, олово, микроэлементы, кларк, почва, растения, экосистема.
-
курам, калай, микроэлементтер, кларк, топурак, өсүмдүктөр, экосистема.
-
Sary-Jaz, Khan-Teniri, Natural Park, biodiversity, ecotourism.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Калдыбаев Бакыт Кадырбекович,
Иссык-Кульский государственный университет
им. К.Тыныстанова, г.Каракол, Кыргызская
Республика, доктор биологических наук,
профессор.
Арбаев Тологон Калысбекович, Иссык-Кульский
государственный университет им.
К.Тыныстанова, г. Каракол, Кыргызская
Республика, соискатель.
Кадырова Гулькаир Бейшебаевна,
Иссык-Кульский государственный университет
им. К.Тыныстанова, г. Каракол, Кыргызская
Республика, кандидат биологических наук,
доцент.
-
Калдыбаев Бакыт Кадырбекович, К.Тыныстанов
атындагы Ысык-Көл мамлекеттик университети,
Каракол шаары, Кыргыз Республикасы, биология
илимдеринин доктору, профессор.
Арбаев Тѳлѳгон Калысбекович, К. Тыныстанов
атындагы Ысык-Көл мамлекеттик университети,
Каракол шаары, Кыргыз Республикасы, изденүчү.
Кадырова Гулькаир Бейшебаевна, К. Тыныстанов
атындагы Ысык-Көл мамлекеттик университети,
Каракол шаары, Кыргыз Республикасы, биология
илимдеринин кандидаты, доцент.
-
Bakyt Kaldybaev, Issyk-Kul State University named
after K.Tynystanov, Karakol, Kyrgyz Republic,
doctor of biological sciences, professor.
Tologon Arbayev, Issyk-Kul State University named
after K.Tynystanov, Karakol, Kyrgyz Republic,
applicant.
Gulkair Kadyrova, Issyk-Kul State University named
after K.Tynystanov, Karakol, Kyrgyz Republic,
candidate of biological sciences, associate professor.
10.26104/NNTIK.2023.18.84.008
Калдыбаев Б.К., Арбаев Т.К., Кадырова Г.Б. ЭКОЛОГО-БИОГЕОХИМИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ВЫСОКОГОРНЫХ ЭКОСИСТЕМ БАССЕЙНА РЕКИ САРЫ-ДЖАЗ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2023. №. 1. C. 34-36
|
