|
|
-
Эрменбаев Б.О., Чонтоев Д.Т., Сатылканов Р.А.
-
Эрменбаев Б.О., Чонтоев Д.Т., Сатылканов Р.А.
-
B. Ermenbaev, D. Chontoev, R. Satylkanov
-
СОВРЕМЕННАЯ ЭВОЛЮЦИЯ ОЛЕДЕНЕНИЙ ХРЕБТА ТЕСКЕЙ АЛА-ТОО И ЕЁ ВЛИЯНИЕ НА СТОК РЕК
-
ТЕРСКЕЙ АЛА-ТОО КЫРКАЛАРЫНЫН МӨҢГҮЛӨРҮНҮН ЗАМАНБАП ЭВОЛЮЦИЯСЫ ЖАНА АНЫН ДАРЫЯЛАРДЫН АГЫМЫНА ТИЙГИЗГЕН ТААСИРИ
-
MODERN EVOLUTION OF GLACIATION OF THE TERSKEI ALA-TOO RIDGE AND ITS INFLUENCE ON RIVER FLOW
-
В статье на примере репрезентативного ледника КараБаткак и рек Кашка-Тор и Нарын приводятся результаты исследований современной деградации ледников хребта Тескей
Ала-Тоо и её влияния на сток рек. Оценены скорости линейного
отступания опорных ледников региона за последних 50 лет, полученные инструментальными методами и методом дистанционного зондирования с помощью космоснимков. Показано,
что с 1965 года площадь ледников непрерывно сокращалась.
Из-за ускоренного сокращения малых ледников их общая площадь уменьшилась на 15 %, а площадь ледников более 1,0 км2
сократилось на 9%. Отмечено, что усиление деградации оледенения в Центральном Тянь-Шане в последние десятилетия
являются тревожными сигналами для населения Кыргызстана
и других государств Центральной Азии, поскольку водные и
гидроэнерго-ресурсы тесно связаны с оледенением.
-
Макалада Кара-Баткак репрезентативдик мөңгүсүнүн
жана Кашка-Төр жана Нарын дарыяларынын мисалында
Тескей Ала-Тоо кыркаларындагы мөңгүлөрдүн азыркы кездеги
деградациясын жана анын дарыялардын агымына тийгизген
таасирин изилдөөнүн жыйынтыктары келтирилген. Акыркы
50 жылдагы аймактын таяныч мөңгүлөрүнүн сызыктуу чегинүү ылдамдыгы инструменталдык ыкмалар жана космостук
сүрөттө раркылуу аралыктан зонддоо ыкмасы менен алынган.
1965-жылдан бери мөңгүлөрдүн аянты тынымсыз кыскарганы
көрсөтүлгөн. Чакан мөңгүлөрдүн тез азайышынан улам алардын жалпы аянты 15% га, ал эми 1,0 км2ашык мөңгүлөрдүн
аянты 9% га кыскарган. Борбордук Тянь-Шанда мөңгүнүн деградациясынын күчөшү акыркы он жылдыктарда Кыргызстандын жана Борбордук Азиянын башка мамлекеттеринин
калкы үчүн коркунучтуу сигналдар болуп саналат, анткени суу
жана гидроэнергетикалык ресурстар мөңгүлөр менен тыгыз
байланышта.
-
Using the example of the representative glacier Kara-Batkak
and the rivers Kashka-Tor and Naryn, the article presents the results
of studies of the modern degradation of glaciers of the Teskey AlaToo ridge and its impact on river flow. The rates of linear retreat of
the supporting glaciers of the region over the past 50 years, obtained by instrumental methods and remote sensing using satellite
images, are estimated. It is shown that since 1965 the area of glaciers has been continuously decreasing. Due to the accelerated reduction of small glaciers, their total area decreased by 15%, and the
area of glaciers over 1.0 km2 decreased by 9%. It is noted that the
increased degradation of glaciation in the Central Tien Shan in recent decades are alarming signals for the population of Kyrgyzstan
and other Central Asian states, since water and hydropower resources are closely related to glaciation.
-
ледник, площадь, Тескей Ала-Тоо, линейное отступание, космоснимок, изменение климата, КараБаткак, ледниковый сток.
-
мөңгү, аянт, Тескей Ала-Тоо, линиялык чегинүү, космо снимок, климаттын өзгөрүшү, Кара-Баткак, мөңгү агымы.
-
glacier, area, Teskey Ala-Too, linear retreat, satellite image, climate change, Kara-Batkak, glacial runoff
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Чонтоев Догдурбек Токтосартович,
Национальная академия наук Кыргызской
Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика,
доктор географических наук, профессор.
Эрменбаев Бакытбек Орозалиевич,
Национальная академия наук Кыргызской
Республики, г.Бишкек, Кыргызская
Республика, соискатель.
Сатылканов Рысбек Абылаевич, Национальная
академия наук Кыргызской Республики,
г.Бишкек, Кыргызская Республика,
кандидат технических наук.
-
Чонтоев Догдурбек Токтосартович, Кыргыз
Республикасынын Улуттук илимдер
академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз
Республикасы, география илимдеринин
доктору, профессор.
Эрменбаев Бакытбек Орозалиевич, Кыргыз
Республикасынын Улуттук илимдер
академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз
Республикасы, изденүүчү.
Сатылканов Рысбек Абылаевич, Кыргыз
Республикасынын Улуттук илимдер
академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз
Республикасы, техника илимдеринин
кандидаты.
-
Dogdurbek Chontoev, National Academy
of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek,
Kyrgyz Republic, doctor of geographical
sciences, professor.
Bakytbek Ermenbaev, National Academy
of Sciences of the Kyrgyz Republic,
Bishkek, Kyrgyz Republic, applicant.
Rysbek Satylkanov, National Academy of Sciences
of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic,
candidate of technical sciences.
10.26104/NNTIK.2023.63.90.013
Эрменбаев Б.О., Чонтоев Д.Т., Сатылканов Р.А. СОВРЕМЕННАЯ ЭВОЛЮЦИЯ ОЛЕДЕНЕНИЙ ХРЕБТА ТЕСКЕЙ АЛА-ТОО И ЕЁ ВЛИЯНИЕ НА СТОК РЕК. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2022. №. 9. C. 69-74
|
