|
|
-
Саттарова А.Т., Каримбаева Т.М.
-
Саттарова А.Т., Каримбаева Т.М.
-
A. Sattarova, T. Karimbaeva
-
ИЗЛОЖЕНИЕ ДЕТСКИХ ПЕСЕН В ПЕРВОМ УЧЕБНИКЕ КАСЫМ ТЫНЫСТАНОВА
-
КАСЫМ ТЫНЫСТАНОВДУН АЛГАЧКЫ ОКУУ КИТЕБИНДЕ БАЛДАР ЫРЛАРЫНЫН БЕРИЛИШИ
-
PRESENTATION OF CHILDREN’S SONGS IN THE FIRST TEXTBOOK BY KASYM TYNYSTANOV
-
В статье рассматривается первая книга кыргызского
алфавита и изложение детских песен. Автор акцентирует
внимание на творчестве и деятельности Касым Тыныстанова
и подчеркивает ценность его книги «Азбука для взрослых». Показано, что в то время дети также читали алфавит для взрослых, и эти песни повлияли на формирование эстетического
вкуса ранней кыргызской интеллигенции того времени в детстве через правильное воспитание и литературу. Будут проанализированы стихи, вошедшие в учебник Касым Тыныстанова.
Говорят, что начался сбор устной литературы среди людей
того времени. Важным шагом стало то, что азбука для взрослых была написана латинским алфавитом «Жанылык», изданная совместно Э. Арабай уулу и К. Карасай уулу в 1928 году, в
которой широко и детально показаны детские песни «КермеТоо», «Песни назидания», «Сборник назидательных песен»,
«Кайран эл» (Бедный народ) Исака (Шайбек уулу), «Время Октября» А.Токомбая, «Печальный день (21-е января)»
Ч.Жамгырчы уулу, «Молодежи» Салы уулу, «Весна», «Зима»
Касыма. В свою очередь, дети тоже продолжали читать азбуку для взрослых, и отмечается, что эти песни повлияли на
формирование эстетических вкусов передовой кыргызской интеллигенции того времени в детстве посредством правильного воспитания через литературу.
-
Макалада кыргыздын алгачкы алиппе китеби, андагы балдар ырларынын берилиши тууралуу сөз болот. Автор Касым
Тыныстановдун чыгармачылыгына жана ишмердигине токтолуп, ал жазган «Чоңдор үчүн алиппе» китебинин баалуулугу
белгиленет. Ал кезде чоңдор үчүн алиппени балдар да окуй бергендигин, бул ырлар ошол кездеги алгачкы кыргыз интеллегенциясынын балалык учурунда алардын туура тарбия, адабият
аркылуу эстетикалык табитин өстүрүүсүнө таасирин тийгизгендиги көрсөтүлөт. Касым Тыныстановдун окуулугуна
кирген ырлар талдоого алынат. Ошол мезгилге ылайык келген
эл арасынан оозеки адабияттарды жыйноо иши колго алынгандыгы жөнүндө айтылат. Э.Арабай уулу менен К.Карасай
уулу биргелишип 1928-жылы жарыкка чыгарган «Жаңылык»
аттуу латын алфавитинде жазылган чоңдор үчүн алиппеси
маанилүү кадам болгондугу, анда да балдар үчүн чыгармалар
«Керме-Тоо», «Санат ырлар», «Терме-санат ырлары», Ысактын (Шайбек уулу) «Кайран эл», А.Токомбайдын «Өктөбүрдүн
келген кези», Ч. Жамгырчы уулунун «Кайгылуу күн (21-чи жаныбар)», Салы уулунун «Жаштарга», Касымдын «Жаз»,
«Кыш» деген ырлары болгондугу жөнүндө кеңири айтылат.
Кезегинде чоңдор үчүн алиппени балдар да окуй бергенди, бул
ырлар ошол кездеги алгачкы кыргыз интеллегенциясынын балалык учурунда алардын туура тарбия, адабият аркылуу эстетикалык табитин өстүрүүсүнө таасирин тийгизгендиги белгиленет.
-
The article discusses the first book of the Kyrgyz alphabet and
the presentation of children's songs. The author focuses on the work
and activities of Kasym Tynystanov and emphasizes the value of his
book "ABC for adults". It is shown that at that time children also
read the alphabet for adults, and these songs influenced the
formation of the aesthetic taste of the early Kyrgyz intelligentsia of
that time in childhood through proper upbringing and literature.
The poems included in the textbook of Kasym Tynystanov will be
analyzed. They say that the collection of oral literature among the
people of that time began. An important step was that the alphabet
for adults was written in the Latin alphabet "Zhanylyk", published
jointly by E. Arabai uulu and K. Karasai uulu in 1928, in which
children's songs "Kerme-Too", "Songs of Edification", "Collection
of edifying songs", "Kairan el" are widely and in detail shown (Poor
people) Isaka (Shaibek uulu),"The Time of October" by A.Tokombai,
"Sad Day (January 21st)" by Ch. Zhamgyrchy uulu, "Youth" by Saly
uulu, "Spring", "Winter" by Kasym. In turn, the children also
continued to read the ABC for adults, and it is noted that these songs
influenced the formation of aesthetic tastes of the advanced Kyrgyz
intelligentsia of that time in childhood through proper education
through literature.
-
учебник, распознавание букв, просветитель, кириллица, детские песни, ранний просветитель, мировоззрение, наследие, эстетический вкус, алфавит, эстетическое удовольствие.
-
окуу китеби, тамга таануу, агартуучу, кириллица, балдар ырлары, эрте агартуучу, дүйнө тааным, мурас, эстетикалык даам, алфавит, эстетикалык ырахат.
-
textbook, letter recognition, educator, cyrillic alphabet, children's songs, early educator, worldview, heritage, aesthetic taste, alphabet, aesthetic pleasure
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Саттарова Азиза Тешабаевна, Ошский
технологический университет им.М.Адышева, г.
Ош, Кыргызская Республика, доктор
педагогический наук, профессор.
Каримбаева Тазагул Мадаминовна, Ошский
технологический университет им.М.Адышева, г.
Ош, Кыргызская Республика, преподаватель.
-
Саттарова Азиза Тешабаевна, М.Адышев
атындагы Ош технологиялык университети, Ош
шаары, Кыргыз Республикасы, педагогика
илимдеринин доктору, профессор.
Каримбаева Тазагүл Мадаминовна, Ош
технологиялык университети, Ош шаары,
Кыргыз Республикасы, окутуучу.
-
Aziza Sattarova, Osh Technological University by name
of M.Adyshev, Osh, Kyrgyz Republic, doctor of
pedagogical sciences, professor.
Tazagul Karimbaeva, Osh Technological University by
name of M.Adyshev, Osh, Kyrgyz Republic, lecturer.
10.26104/NNTIK.2022.1.6.069
Саттарова А.Т., Каримбаева Т.М. ИЗЛОЖЕНИЕ ДЕТСКИХ ПЕСЕН В ПЕРВОМ УЧЕБНИКЕ КАСЫМ ТЫНЫСТАНОВА. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2022. №. 6. C. 324-329
|
