|
|
-
Садыков Т., Шерова А.К.
-
Садыков Т., Шерова А.К.
-
T. Sadykov, A. Sherova
-
ФОНОСТАТИСТИКА ИНЛАУТНЫХ СОГЛАСНЫХ В ТЕКСТЕ ЭПОСА «МАНАС»
-
ИНЛАУТ ҮНСҮЗДӨРДҮН «МАНАС» ЭПОСУНУН ТЕКСТИНДЕГИ ФОНОСТАТИСТИКАСЫ
-
PHONOSTATISTICS OF INLAUT CONSONANTS IN THE TEXT OF THE EPIC «MANAS»
-
Целью данной статьи является статистическое исследование особенностей употребления согласных в позиции
инлаута слов в тексте эпоса «Манас». Для проведения данного
исследования был выбран вариант Джусупа Мамая эпоса
«Манас». Путем компьютерной обработки было установлено
наличие в середине слова 2778982 (два миллиона семьсот семьдесят восемь тысяч девятьсот восемьдесят два) (100%) звуков, в том числе - 1422 124 (один миллион четыреста двадцать
две тысячи сто двадцать четыре) (51,1%)согласных и 1360592
(один миллион триста шестьдесят тысяч пятьсот девяносто
два)(48,9%) гласных, что свидетельствует значительной вокализации позиции слов текста эпоса «Манас». Статистический анализ инлаутной позиции производился по следующим
признакам: общая и индивидуальная статистика употребления согласных, группировка согласных по частоте их употребления, статистический вес согласных на уровне их различительных признаков. Проведенное исследование позволяет определить функциональную силу и артикуляторную базу согласных звуков
-
Макалада «Манас» эпосунун текстиндеги үнсүздөрдүн
сөз ортосунда колдонуу өзгөчөлүктөрүн фоностатистикалык
жактан териштирүү максаты көздөлөт. Бул максатта
«Манас» эпосунун Жусуп Мамай нускасын компьютерде териштирип, эпос текстинде сөз ортосунда 2778982 (эки миллион жети жүз жетимиш сегиз миң тогуз жүз сексен эки)
(100%) тыбыш келери, анын ичинде 1422124 (бир миллион
төрт жүз жыйырма эки миң бир жүз жыйырма төрт)
(51,1%) үнсүз, 1360592 (бир миллион үч жүз алтымыш миң беш
жүз токсон эки) (48,9%) үндүү тыбыш бар экени жана инлаут
өңүттө үндүү жана үнсүз тыбыштардын жалпы функционалдык күчү бири бирине дээрлик теңелери анык болду. Статистикалык илик дал ушул өңүттө төмөнкү белгилер боюнча
жүргүзүлөт: үнсүздөрдүн жалпы колдонуу жыштыгы жана
үлүшү, алардын статистикалык топторго жиктелиши, ар
бир үнсүздүн жеке жана ажыратуу белгилеринин деңгээлиндеги функционалдык күчү териштирилди. Мындай изилдөөлөр
тилибиздеги үнсүздөрдүн колдонулушуна, артикуляциялык базасына жана функционалдык күчүнө байланыштуу баалуу
маалыматтарды берет.
-
The purpose of this article is a statistical study of the features
of the use of consonants in the position of the input of words in the
text of the epic «Manas». For this study, a variant of the Dzhusup
Mamai epic «Manas» was chosen. By computer processing, the presence of 2778982 (two million seven hundred seventy-eight thousand nine hundred eighty-two) (100%) sounds in the middle of the
word was established, including 1,422,124 (one million four hundred twenty two thousand one hundred twenty four) (51.1%) consonants and 1360,592 (one million three hundred sixty thousand five
hundred ninety-two) (48.9%) vowels, which indicates a significant
vocalization of the position of the words of the epic «Manas» text.
Statistical analysis of the input position was carried out according
to the following criteria: general and individual statistics of
consonant use, grouping of consonants by frequency of their use,
statistical weight of consonants at the level of their differential
features. The conducted research makes it possible to determine the
functional strength and articulatory base of consonant sounds.
-
эпос «Манас», текст Жусуп Мамая, словоформа, позиция инлаута, согласные звуки,их различительные признаки, частота и доля их употребления, фоностатистический анализ.
-
«Манас» эпосу, Жусуп Мамайдын тексти, сөз формасы, инлаут өңүтү, үнсүз тыбыштар, ажыратуу белгилери, колдонушу, жыштыгы, үлүшү, фоностатистикалык талданышы.
-
epic «Manas», the text of Zhusup Mamay, word form, the position of inlaut, consonant sounds, differential features, frequency and share of their use, phonostatistical analysis.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Ташполот Садыков, Бишкекский государственный
университет имен К.Карасаева, г. Бишкек,
Кыргызская Республика, доктор филологических
наук, профессор.
Шерова Атыргүл Каарбаевна, Баткенский
государственный университет, Сулюктинский
гуманитарно-экономический институт,
г. Сулюкта, Кыргызская Республика, кандидат
филологических наук, доцент.
-
Садыков Ташполот, К. Карасаев атындагы Бишкек
мамлекеттик университети, Бишкек шаары,
Кыргыз Республикасы, филология илимдеринин
доктору, профессор.
Шерова Атыргүл Каарбаевна, Баткен мамлекеттик
университети, Сүлүктү гуманитардыкэкономикалык институту, Сүлүктү шаары,
Кыргыз Республикасы, филология илимдеринин
кандидаты, доцент.
-
T. Sadykov, Bishkek State University by name of
K. Karasaeva, Bishkek, Kyrgyz Republic, doctor of
philological sciences, professor.
Atirgul Sherova, Batken State University, Sulukta Humanitarian and Economic Institute, Sulukta, KR,
candidate of philological sciences, associate prof.
10.26104/NNTIK.2022.14.78.077
Садыков Т., Шерова А.К. ФОНОСТАТИСТИКА ИНЛАУТНЫХ СОГЛАСНЫХ В ТЕКСТЕ ЭПОСА «МАНАС». Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2022. №. 2. C. 309-313
|
