|
|
-
Тайирова Н.М., Зулуев Б.Б., Тайиров М.М.
-
Тайирова Н.М., Зулуев Б.Б., Тайиров М.М.
-
N. Taiirova, B. Zuluev, M. Taiirov
-
РЕЛИГИОЗНЫЕ ШКОЛЫ ЮГО-ЗАПАДНОГО РЕГИОНА КЫРГЫЗСТАНА И ВОСПИТАТЕЛЬНОЕ ЗНАЧЕНИЕ СВЯЩЕННОГО КОРАНА И ХАДИСОВ
-
КЫРГЫЗСТАНДЫН ТҮШТҮК-БАТЫШ АЙМАГЫНДАГЫ ДИНИЙ МЕКТЕПТЕР ЖАНА ЫЙЫК КУРАН МЕНЕН ХАДИСТЕРДИН ТАРБИЯЛЫК МААНИСИ
-
RELIGIOUS SCHOOLS OF THE SOUTHERN-WESTERN REGION OF KYRGYZSTAN AND THE UPBRINGING VALUE OF THE HOLY QURAN AND HADITHS
-
В статье рассмотрены причины переселения нашего народа в регион Исфайрам-Сай в 1650-х гг. из района Жазабан
Ферганской области. Регион Исфайрам-Сай является частью
Великого шелкового пути. Село Кароол находится в регионе
Исфайрам-Сай и с 1840 по 1940 годы было экономическим и
социальным центром. Аксакалы и бийи этого региона отправляли малодежь учиться в медресе городов Кашгар, Гарм, Фергану, Самарканд и другие места. Получив образование, выпускники устроились на государственную службу. Лишь во второй
половине XIX века выпускники медресе открывали религиозные
школы при сельских мечетях и давали молодежам базовое религиозное образование (в течение 2-4 лет). В этих религиозных
школах преподавались пять видов уроков: 1. Багдадия, 2. Набдал кыраат (чтение по инструкции), 3. Муктасар, 4. Толкование Корана, 5. Эсеп (Учет). Уроки Багдадия и Набдал кыраат
связаны к обучению арабской письменности и чтению, а уроки
учета направлены на развитию математического мышления.
На уроках Муктасара и толкования Корана шел очень глубокий
воспитательный процесс. На этих уроках обязательно читали
суры, аяты Священного Корана и хадисы на арабском языке,
переводили их на персидский язык, а затем объяснили их значение на тюркском языке. Такие религиозные школы существовали в районе Исфайрам-Сай до 1930-х гг. XX века.
-
Макалада элибиздин Исфайрам-Сай чөлкөмүнө 1650-
жылдары көчүп келишинин себептери каралат. ИсфайрамСай чөлкөмү Улуу жибек жолунун бир бөлүгү болгондуктан,
Кароол айлынын 1840-1940-жылдар аралыгында бул аймактын экономикалык да, социалдык да борбору болгондугу талкуланат. Бул чөлкөмдүн эл башкарган бийлери жаштарды
Кашкар, Гарм, Фергана, Самаркан ж.б. шаарлардагы медреселерге окууга жиберишкен. Алар билимдүү болушуп келгенден
кийин түрдүү мамлекеттик кызматтарда иштешкен. XIX кылымдын экинчи жарымынан баштап гана медреселерди бүтүргөндөр айылдык мечиттерде диний мектептерди уюштурушуп жаштарга баштапкы диний билимдерди (2-4 жыл аралыгында) бере башташкан. Ал диний мектептерде негизинен
беш түрдүү сабак өтүлгөн: 1. Багдадия, 2. Набдал кыраат,
3. Муктасар, 4. Куранды тафсирлөө, 5. Эсеп. Багдадия жана
Набдал кыраат сабактары араб тилин (окууга жана жазууга)
үйрөтүүгө байланышкан болсо, эсеп сабагы математикалык
ойлонууну өстүрүүгө багыталган. Муктасар жана Куранды
тафсирлөө сабактарын өтүүдө өтө терең таалим-тарбия
процесси жүргөн. Бул сабактарда милдетүү түрдө Ыйык Курандын сүрөлөрүн, аяттарын жана хадистерди араб тилинде
айтып, фарсий тилге которуп, анан түрк тилинде маанисини
түшүндүрүшкөн. Мындай диниий мектептер Исфайрам-Сай
чөлкөмүндө XX кылымыдын 30-жылдарына чейин иштеп турган.
-
The article discusses the reasons for the resettlement of our
people to the Isfairam-Sai region in the 1650s. From the area of
Jazavan Fergana region. Isfairam-Sai region is part of the Great
silk road. The village of Karool is located in the Isfairam-Sai region
and from 1840 to 1940 it was an economic and social center. Aksakals of this region sent a low-teles to learn in madrasa to Kashgar,
Garm, Fergana, Samarkand and other places. Having to education,
graduates settled in public service. Only in the second half of the
XIX century graduates of the madrasa opened religious schools in
rural mosques and gave younger basic religious education (within
2-4 years). In these religious schools, five types of lessons were
taught: 1. Bagdadia, 2. Nabdal kyraat (reading according to instructions), 3. Mucktasar, 4. Interpretation of the Quran, 5. Esep
(Accounting). Lessons Baghdadia and Nabdal kyraat related to
learning Arabic writing and reading and accounting lessons are
aimed at developing mathematical thinking. On the lessons of Mucktasar and Interpretation of the Quran was a very deep educational
process. In these lessons, suras, ayats of the Holy Quran and the
hadiths in arabic, were sure to read them into persian, and then
explained their importance in the turkic language. Such religious
schools existed in the Isfairam-Sai area until the 1930 years
-
: религиозные школы, воспитанники (талаба), мударисы, Багдадия, Муктасар, Священный Коран, хадисы, воспитание, Великий шелковый путь, Исфайрам-Саи.
-
диний мектептер, талабалар, мударистер, Багдадия, Муктасар, Ыйык Куран, хадистер, таалимтарбия, Улуу жибек жолу, Исфайрам-Сай.
-
religious schools, educators (talaba), mudaris, baghdadia, muktasar, Holy Quran, hadiths, upbringing, Great silk road, Isfairam-Sai.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Тайирова Назгул Миталиповна, Кыргызский
государственный университет имени И.Арабаева,
г. Бишкек, Кыргызская Республика,
преподaватель.
Зулуев Бекмурза Бекболодович, Ошский
государственный педагогический университет,
г. Ош, Кыргызская Республика, доктор
педагогических наук, профессор.
Тайиров Миталип Муратович, Баткенский
государственный университет, г. Баткен,
Кыргызская Республика, доктор физикоматематических наук, профессор.
-
Тайирова Назгул Миталиповна, И.Арабаев
атындагы Кыргыз мамлекеттик университети,
Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, окутуучу.
Зулуев Бекмурза Бекболодович, Ош мамлекеттик
педагогикалык университети, Ош шаары,
Кыргыз Республикасы, педагогика илимдеринин
доктору, профессор.
Тайиров Миталип Муратович, Баткен мамлекеттик
университети, Баткен шаары, Кыргыз
Республикасы, физика жана математика
илимдеринин доктору, профессор.
-
Nazgul Taiirova, Kyrgyz State University by name of
I.Arabaev, Bishkek, Kyrgyz Republic, lecturer.
Bekmurza Zuluev, Osh State Pedagogical University,
Osh, Kyrgyz Republic, doctor of pedagogical
sciences, professor.
Mitalip Taiirov, Batken State University, Batken,
Kyrgyz Republic, doctor of physical and
mathematical sciences, professor.
10.26104/NNTIK.2022.64.90.060
Тайирова Н.М., Зулуев Б.Б., Тайиров М.М. РЕЛИГИОЗНЫЕ ШКОЛЫ ЮГО-ЗАПАДНОГО РЕГИОНА КЫРГЫЗСТАНА И ВОСПИТАТЕЛЬНОЕ ЗНАЧЕНИЕ СВЯЩЕННОГО КОРАНА И ХАДИСОВ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2022. №. 2. C. 243-247
|
