|
|
-
Исабеков И.Н., Атажанова Н.А.
-
Исабеков И.Н., Атажанова Н.А.
-
I.N. Isabekov, NA. Atazhanova
-
ЭТИМОЛОГИЯ ТОПОНИМА КАБЫЛАНДЫ
-
КАБЫЛАНДЫ ТОПОНИМИНИН ЭТИМОЛОГИЯСЫ
-
ETYMOLOGY OF THE KABLAND TOPONYM
-
Статья посвящена этимологическому анализу топонима
“Кабылан”, находящееся в Чаткальской долине. При изучении
данного топонима было устанолено, что слово состоит из
двух компонентов “кап” и “лан”, относящиеся к тюркскому
языковому слою. В тюркском языке “кап” обозначает
“хватать, схватить”, а компонент “лан” означает “лев, хищный зверь, хищник”. Под этим словом киргизы подразумевали
не какого-то отдельного зверя, а вообще тигроподобных зверей: тигра, леопарда, пантеру, барса. Если основой слова кабылан является основа “кап”, то на основе чего возникают слова
барс, жолбарс, илбирс. Проведенный анализ показывает, что
основой барса является корневое слово “Ас”, которое в переводе означает “горнастая, ласку, куницу”. Со временем образуется слова арс, потом барс при помощи протетического способообразования слов. История возниновения топонима Барселона и часть континента Асия принадлежит к компоненту
“Ас”.
-
Макала Чаткал ѳрѳѳнүндѳ жайгашкан Кабылан топонимин этимологиялык талдоого арналган. Этимологиялык талдоонун негизинде “кап” жана “лан” компоненттери түрк
тилдик катмарга тиешелүү экендиги аныкталып, кыргыз тилинде “кап” “карма, тиште”, “лан” “арстан, жырткыч айбан, жырткыч” маанилерине ээ экендиги такталды. Кыргыз
тилинде үй жаныбарлары: жылкы, уй, кой, эчкини жалпы
төрт түлүк деп атагандай эле, мышык түркүмүнө кирүүчү
барс, жолборс, илбирс, арстан сыяктуу жырткыч айбандардын жалпы аты-кабылан деп аталат. Кабылан сөзү кап –
“карма, тиште” уңгусунун негизинде пайда болсо, барс, жолборс, илбирс, арстан сыяктуу жырткычтардын аттары эмненин негизинде жаралган деген суроо туулат. Анализ көрсөткөндөй, барс сөзү “Ас” уңгу сөзүнүн негизинде келип чыгып,
арс, арыс аттуу чычканды туюндурат. Ас компонентинен
протезалык ыкма аркылуу арс, кийин барс сөздөрү жаралган.
Барселона топониминин да, контининтин Асия деген бөлүгү да
“Ас” компонентине таандык.
-
Etimological analysis of the toponym Kabylan iocated in the
Chatkal valley. When studying this toponem , it was found that the
word consists of two components and Kap and Lan, related to the
Turkic language word. In the Turkic language Kap means to grab,
to cach and the Lan component means a Lion, w predatory beast, a
predatop. By these words the Kyrgyz meant not some separate
animal, but generally tiger-like animals: tiger, Leopard, Ilbirs. The
analyses shows that the root word Ac is the basis of the Leopard,
which in translation means ermine, weasel, marten. Over time the
word Ars are formed then the Leopard with the help of a prosthetic
way of forming words the history of the origin of the toponym
Barcelona and part of the continent of Asia belong to the Ac
component given in this article.
-
Ас, Асия, сильный, племя, археология, тотем, барс.
-
Ас, Асия, күчтүү, уруу, археология, тутум, барс.
-
Ac, Asia, archeology, totem, Leopard, strong, tribe.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Исабеков Ильяс Ниязбекович, Ошский государственный юридический институт, г.Ош, Кыргызская
Республика, кандидат филологических наук, и.о.
профессора.
Атажанова Н.А., Ошский государственный юридический институт, г.Ош, Кыргызская Республика.
-
Исабеков Ильяс Ниязбекович, Ош мамлекеттик
юридикалык институту, Ош шаары, Кыргыз
Республикасы, филология илимдеринин
кандидаты, профессордун м.а.
Атажанова Н.А., Ош мамлекеттик юридикалык
институту, Ош шаары, Кыргыз Республикасы.
-
Ilyas Isabekov, Osh state law Institute, Osh, Kyrgyz
Republic, the candidate of philological sciences,
acting professor.
N. Atazhanova, Osh state law Institute, Osh, Kyrgyz
Republic, the candidate of philological sciences,
acting professor.
DOI:10.26104/NNTIK.2019.45.557
Исабеков И.Н., Атажанова Н.А. ЭТИМОЛОГИЯ ТОПОНИМА КАБЫЛАНДЫ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2021. №. 6. C. 244-248
|
