Научный журнал Кыргызстана

Турганбаева А.С., Абдыкеримова К.Ш.
Турганбаева А.С., Абдыкеримова К.Ш.
A.S. Turganbaeva, K.Sh. Abdykerimova

ОЦЕНКА АКТИВНОСТИ ГАММАГЛУТАМИЛТРАНСФЕРАЗЫ В СВЯЗИ С ИЗМЕНЕНИЕМ АКТИВНОСТИ АМИНОТРАНСФЕРАЗ В КРОВИ У КУР ВО ВТОРОЙ ПОЛОВИНЕ ЭМБРИОГЕНЕЗА И В ПЕРВЫЕ ДНИ ПОСЛЕ ВЫЛУПЛЕНИЯ
ЭМБРИОГЕНЕЗДИН ЭКИНЧИ ЖАРЫМЫНАН ЖАНА ИНКУБАТОРДОН ЧЫККАНДАН КИЙИНКИ АЛГАЧКЫ КҮНДӨРДӨГҮ ТООКТОРДУН КАНЫНДАГЫ ГАММАГЛУТАМИЛТРАНСФЕРАЗЫНЫН АКТИВДҮҮЛҮГҮНӨ АМИНОТРАНСФЕРАЗАЛАРДЫН АКТИВДҮҮЛҮГҮНҮН ӨЗГӨРҮШҮНӨ
ASSESSMENT OF GAMMAGLUTAMYLTRANSFERASE ACTIVITY IN CONNECTION WITH CHANGE IN BLOOD AMINOTRANSFERASE ACTIVITY IN CHICKENS IN THE SECOND HALF OF EMBRYOGENESIS AND IN THE FIRST DAYS AFTER HATCHING

У куриных эмбрионов и цыплят породы Хай-Лайн в сыворотке крови оценивается особенности связи между активностью фермента - основного представителя класса трансфераз - гамма-глутамилтрансферазы (ГГТ) с активностью аспартат и аланинаминотрансфераз - (АСТ и АЛТ). Активность ГГТв сыворотке крови выявляется в эмбриогенезе: на 14-15сутке и достоверно повышается перед вылуплением у 19-суточных далее 3-суточных цыплят. Такое повышение ГГТ свидетельствует об усиленном распаде белков мышц на фоне нарастающего заимствования аминокислот клетками органов, особенно печенью; Напротив АЛТ весь эмбриональный период проявляя тенденцию к снижению, у 19-суточных достоверно снижается, значительное повышение активности АЛТ наблюдается после вылупления у цыплят. Значительное снижения АЛТ является пусковым механизмом для увеличения активности ГГТ весь период развития эмбрионов кур который обуславливает регуляторно-компенсаторный механизм, обеспечивающим поддержание концентрации глутатиона. Проведен анализ активности ГГТ с изменением АЛТ и соотношением АСТ и АЛТ-коэффициентом де Ритиса. Достоверное повышение коэффициента де Ритиса указывают на напряженность обменных процессов и свидетельствуют о преобладании катаболических процессов и о начале процессов физиологического созревания. Вероятно, изменение происходяшие во второй половине эмбриогенеза обусловлено изменением соотношения между объемом анаболических и катаболических процессов в белковом обмене. При таких ранних или же глубоких изменениях обмена веществ именно ключевой фермента – ГГТ, включается в процесс стабилизации количеств свободных аминокислот в критические периоды развития (с 10 сут. и 18-20 сут.).
Хай-Лайн тукумундагы тооктордун эмбриондорунда жана балапандарында кан сары суусунда ферменттердин трансфераза классынын негизги өкүлү - гамма-глутамилтрансферазанын (ГГТ), активдүүлүгү, аспартат жана аланинаминотрансферазалардын (АСТ жана АЛТ) активдүүлүгү менен болгон байланышынын өзгөчөлүктөрүнүн мүнөздөмөлөрү бааланат. Кандын сары суусунда ГГТ-нын активдүүлүгү эмбриогенездин 14-15-күнүндо аныкталат жана 19 күндүк эмбриондор менен 3 күндүк балапандарда олуттуу көбөйөт. ГГТнын мындай жогорулашы органдардын клеткалары аркылуу аминокислоталарды, айрыкча боордун карыз алуусунун көбөйүү шартында булчуң белокторунун ажыроо процессинин күчөшүн күбөлөндүрөт; Тескерисинче, АЛТ бүт эмбриондук мезгилде төмөндөө тенденциясын көрсөтүп,19 күндүк эмбриондордо кыйла төмөндөйт. Ал эми балапандарда АЛТ активдүүлүгүнүн кыйла жогорулашы байкалат. АЛТнын олуттуу төмөндөшү – эмбриондордун бүткүл өнүгүү мезгилинде ГГТ-нын активдүүлүгүнүн жогорулашына түрткү берүүчү механизм, глутатион концентрациясынын сакталышын камсыз кылуу менен жөнгө салуучу – компенсациялык механизмди аныктайт. АЛТнын өзгөрүшү менен ГГТнын активдүүлүгүнө жана AСT жана AЛT катышы - де Ритистин коэффициентине талдоо жүргүзүлдү. Де-Ритис коэффициентинин олуттуу жогорулашы бул зат алмашуу процесстеринин интенсивдүүлүгүн, катаболизм процесстердин басымдуулук кылгандыгын жана физиологиялык жетилүү процесстеринин башталгандыгынан кабар берет. Эмбриогенездин экинчи жарымында болгон өзгөрүүлөр белок метаболизминдеги анаболизм жана катаболизм процесстердин ортосундагы катыштын өзгөрүшүнө байланыштуу болушу мүмкүн. Зат алмашуудагы ушундай эрте же терең өзгөрүүлөр менен өнүгүүнүн орчундуу мезгилдеринде (10-, 18- 20 күн), эркин аминокислоталардын көлөмүн турукташтыруу процессине кирген негизги фермент ГГТ болуп саналат.
In chick embryos and chickens of the High Line breed, the characteristics of the relationship between the activity of the enzyme, the main representative of the class of transferases, gamma glutamyltransferase (GGT), with the activity of aspartate and alanine aminotransferases (AST and ALT), are assessed in the blood serum.The activity of GGT in the blood serum is detected in embryogenesis: on the 14-15th day and significantly increases before hatching in 19-day-old then 3-day-old chicks. Such an increase in GGT indicates an increased breakdown of muscle proteins against the background of an increasing borrowing of amino acids by organ cells, especially the liver;. On the contrary, ALT during the whole embryonic period, showing a tendency to decrease in 19-day-olds, significantly decreases, a significant increase in ALT activity is observed after hatching in chickens.A significant decrease in ALT is a trigger mechanism for an increase in GGT activity during the entire period of development of chick embryos, which determines a regulatorycompensatory mechanism that maintains the concentration of glutathione.The analysis of GGT activity with alteration of ALT and the ratio of AST and ALT-de Ritis coefficient was carried out. A significant increase in the de Ritis coefficient indicates the intensity of metabolic processes and indicates the predominance of catabolic processes and the onset of physiological maturation processes.Probably, the changes occurring in the second half of embryogenesis are due to a change in the ratio between the volume of anabolic and catabolic processes in protein metabolism.With such early or profound changes in metabolism, it is the key enzyme, GGT, which is included in the stabilization process, the amount of free amino acids during critical periods of development (from 10 days and 18-20 days).

куриные эмбрионы, цыплята, аспартатамино, аланинаминотрансферазы, гамма-глутамилтрансферазы, коэффициент де Ритиса.
тооктун эмбриондору, балапандар, аспартатамино, аланинаминотрансферазалар, гамма-глутамилтрансфераза, де Ритистин коэффициенти.
chicken embryos, chickens, aspartamino, alanineamino, transferases, gamma-glutamyltransferase, de Ritis coefficient.

Турганбаева Анийпа Самудиновна, Национальная Академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат биологических наук, ведущий научный сотрудник. Абдыкеримова Качкын Шариповна, Кыргызский государственный университет им. И.Арабаева, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат химических наук, доцент.
Турганбаева Анийпа Самудиновна, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер Академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, биология илимдеринин кандидаты, жетектөөчү илимий кызматкер. Абдыкеримова Качкын Шариповна, И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, химия илимдеринин кандидаты, доцент.
Aniypa Turganbaeva, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of biological sciences, leading researcher. Kachkyn Abdykerimova, Kyrgyz State University by name of I.Arabaev, Bishkek, Kyrgyz Republic, associate professor.

Жүктөө

10.26104/NNTIK.2019.45.557

Жаңы саны

2024, №: 3

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Журналдар

Байланышуу