|
|
-
Мустафаев Ж.С., Козыкеева А.Т., Жанымхан Курманбек
-
Мустафаев Ж.С., Козыкеева А.Т., Жанымхан Курманбек
-
Zh.S. Mustafaev, A.T. Kozykeeva, Zhanymkhan Kurmanbek
-
МЕТОДИКА ОПРЕДЕЛЕНИЯ ЭКОЛОГИЧЕСКИ ПРЕДЕЛЬНО ДОПУСТИМОЙ НАГРУЗКИ В ВОДОСБОРАХ БАССЕЙНОВ МАЛЫХ РЕК
-
КИЧИНЕ СУУ ЧОГУЛТУУЧУ ДАРЫЯЛАР БАССЕЙНИНДЕГИ ЭКОЛОГИЯЛЫК ЧЕКТЕГИ ЖОЛ БЕРИЛГЕН ЖҮКТӨМДҮ АНЫКТОО ЫКМАСЫ
-
TECHNIQUE FOR DETERMINATION OF ENVIRONMENTALLY LIMITLY ADMISSIBLE LOADING IN THE DIVISION OF SMALL RIVER BASIN
-
На основе уравнения гидрохимического баланса вод речных бассейнов и однофакторной зависимости, харак-те¬ризующей относительную продуктивность водной полупо¬гружной растительности от речного стока и содержания загрязающих веществ, разработана матема-тическая модель для определения экологически предельно-допус¬тимой нагрузки в водосборах бассейна реки, включающих прогнозирование концентрации загрязняющих веществ воды в реке, уровня безвозвратного водопот¬ребления и экологического стока. Расчеты использованы для опре¬деления природно-техногенной нагрузки в бас¬сейнах малых рек. Показано, что относительная зависи¬мость продук¬тивности водной полупогружной расти¬тель¬ности от диапазона изменения расматриваемых факторов среды ( ), имеющая вид куполообразных кри¬вых имеет максимальное значение в зоне оптимального значения рас¬сматриваемых факторов среды ( ). Этот максимум харак¬теризует нижний предел максимально-возможного значения экологического стока, обеспечи¬вающего эколо¬гическую устойчивость природной системы в водосборах речного бассейна.
-
Гидрохимиялык балансы салмактуулугунун негизинде дарыяларынын бассейндеринде жана бир жагдайлар көз карандылык, салыштырмалуу кирешелүүлүктү мүнөз-дөйт, суу жарым-чөгөрүлгөн өсүмдүктөр дарыя агымы-нын жана камтылган булгоочу заттар, математикалык моде¬ли иштелип, дарыясынын бассейнинин суу аймак-тарында экологиялык чектүү - чыдамкайлык жүктөмө аныктоо, дарыядан суу заттардын топтолушу, болжол-доолор ко¬шуу менен, деңгээли туруктуу сууну пайдалану жана экологиялык агымдарды. Эсептөөлөрү чакан дарыя-лардын табигый жана өнөр жай жүктөрдү аныктоо үчүн кол¬донулат. Көрсөтүлгөндөй, салыштырмалуу көз каран¬дылык суу менен жарым-чөгөрүлгөн түшүмдүүлүгү өсүм¬дүктөр өзгөрүүлөр диапазону чыгып айла¬на-чөйрө жагдайларда, жеткиликтүү там-түрүндөгү ийри болгон эң жогорку мааниси зонасында оптималдуу баалуулуктар болуп эсептелет, себеп, бул эң жогорку төмөнкү чек менен мүнөздөлгөн максималдуу-мүмкүн айлана-чөйрөнү коргоо агымдардын баалуулукта, экологиялык турук¬туу¬лукту дарыясынын бассейнинин суу аймактардагы жара¬тылыш системасын камсыз кылат.
-
Based on the equation of hydrochemical balance of water in river basins and one-factor dependence characterizing the relative productivity of semi-submersible water vegetation from river flow and the content of pollutants, a mathematical model was developed to determine the environmentally acceptable maximum load in the catchments of the river basin, including predicting the concentration of water pollutants in the river irrevocable water consumption and environmental flow. Calculations are used to determine the natural ehnogennoy load in small river basins. It is shown that the relative dependence of productivity of water-containing semi-submersible vegetation on the range of variation of the considered environmental factors ( ), having the form of dome-shaped curves, has the maximum value in the zone of optimal values of the considered environmental factors ( ). This maximally characterizes the lower limit of the maximum possible value of ecological flow, ensuring the environmental sustainability of the natural system in the catchments of the river basin.
-
водосбор, речной бассейн, эколо¬гия, продуктивность, уравнение гидрохимического баланса, нагрузка, модель.
-
дарыясынын бассейнинин суу чогул¬туучу аянт, айлана-чөйрөнү коргоо, түшүмдүүлүгү, гидро¬химиялык балансы, жуктөө, модел.
-
catchment, river basin, ecology, productivity, hydrochemical balance equation, load, model.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Мустафаев Ж. С., Казахский национальный аграрный университет, г.Алматы, Республика Казахстан, кафед-ра Водные ресурсы и мелиорация, доктор техниче-ских наук, профессор.
Козыкеева А.Т., Казахский национальный аграрный университет, г.Алматы, Республика Казахстан, кафед-ра Водные ресурсы и мелиорация, доктор техниче-ских наук, доцент.
Жанымхан Курманбек, Казахский национальный аг-рарный университет, г.Алматы, Республика Казах-стан, кафедра Водные ресурсы и мелиорация, стар-ший преподаватель, магистр.
-
Мустафаев Ж. С., Kaзак улуттук агрардык университети, Алматы шаары, Казахстан Республикасы, Суу жана ме-лиорация ресурстары кафедрасы, техника илимдеринин доктору, профессор.
Козыкеева А.Т., Kaзак улуттук агрардык университети, Алматы шаары, Казахстан Республикасы, Суу жана ме-лиорация ресурстары кафедрасы, техника илимдеринин доктору, доцент.
Жанымхан Курманбек, Kaзак улуттук агрардык универ-ситети, Алматы шаары, Казахстан Республикасы, Суу жана мелиорация ресурстары кафедрасы, илимий ма-гистр, улук окутуучу.
-
Zh. Mustafaev, Kazakh national agrarian University, Al-maty, Republic of Kazakhstan, Department of Water resources and land reclamation, doctor of technical sciences, professor.
A. Kozykeeva, Kazakh national agrarian University, Al-maty, Republic of Kazakhstan, Department of Water resources and land reclamation, doctor of technical sciences, associate professor.
Zhanymkhan Kurmanbek, Kazakh national agrarian Uni-versity, Almaty, Republic of Kazakhstan, Department of Water resources and land reclamation, senior lectur-er, master.
10.26104/NNTIK.2019.45.557
Мустафаев Ж.С., Козыкеева А.Т., Жанымхан Курманбек МЕТОДИКА ОПРЕДЕЛЕНИЯ ЭКОЛОГИЧЕСКИ ПРЕДЕЛЬНО ДОПУСТИМОЙ НАГРУЗКИ В ВОДОСБОРАХ БАССЕЙНОВ МАЛЫХ РЕК. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2019. №. 4. C. 273-276
|
