Научный журнал Кыргызстана

Айталиева Т.К.
Айталиева Т.К.
T.K. Aytalieva

ЭПОС «МАНАС» ПО ВАРИАНТУ ЖУСУП МАМАЯ И ИСТОРИЯ КЫРГЫЗОВ
«МАНАС» ЭПОСУНУН ЖУСУП МАМАЙГА ТААНДЫК ВАРИАНТЫ ЖАНА КЫРГЫЗ ТАРЫХЫ
THE EPOS «MANAS» BY OPTION JUSUP MAMAY АND THE HISTORY OF THE KYRGYZ PEOPLE

Великий эпос «Манас», великого кыргызского наро¬да, передаваясь из уста в уста в сказаниях манасчи, сох¬ра¬няется испокон веков. Манасчи сказитель, в эпоху воин¬ствующих завоевателей, для сохранения государ¬ст¬¬венности, свободы, не зависимости, чтобы проти¬во¬стоять завоевателям единым духом, и восхваляя этот цель-движение воспевали в своих песнях – стихах. Вед не даром отмечают ученые-исследователи эпоса Манас – как энциклопедией жизни кыргызского народа. Ис¬то¬рия кыргызского народа, значимые исто¬рические собы-тия, мировозрение кыргызского народа и мировосприя¬тие и.т.д. широко освещаются в великом нашем эпосе. Об эпохе возрождения эпоса «Манас» в ва¬риан¬тах ма¬нас¬чи-сказителей есть очень разное множество мне¬ний. Ученые-исследователи дали анализ и по вариан¬там разных сказителей. При анализе и исследовании по сю-жету эпоса, надо будет обратить внимание на его историчность и связь с историей. Пожалуй это будет очень приоритетным материалом.
Кыргыз элинин улуу эпосу «Манас» кылымдардан кылымдарга манасчылардын айтуусунда сакталып келе жатат. Манасчы жоокерчилик заманда эл элдигин сак¬тап калуу үчүн көз карандысыздык, эркиндик, бас¬кынчы душмандарга каршы бирдиктүү күрөш жүргү¬зүүнү көз¬дөгөн мүдөөнү даңазалап ырга кошуп ырдаган. «Манас» эпосун кыргыз турмушунун энциклопедиясы» - деп бекер жеринен окумуштуулар белгилешкен эмес. Кыр¬гыздар¬дын башынан өткөргөн тарыхы жана тары¬хындагы урунт¬туу окуялар, кыргыздардын дүйнө таанымы жана көз караштары дагы ушул сыяктуу көрүнүштөрү улуу эпосубузда кеңири чагылдырылат. «Манас» эпосунун жа¬¬ралыш доору тууралуу манас¬чылардын вариант¬та¬рын¬да ар түрдүүчө пикирлер бар. Окумуштуулар «Манас» эпосунун варианттарында айтылган көз ка¬раш¬-тарга да пикирлерин билдиришкен. Эпостун сюже-ти бо¬¬юнча талдоо жүргүзүүдө анын тарых менен бай¬ла¬ныш¬туулугуна көңүл буруп изилдөө өтө баалуу ма¬те¬риалдардан болуп саналат.
The great epic of Kyrgyz people «Manas» was pre-ser¬ved for centuries through the tales of manaschi who used to transmit it from mouth to mouth. The narrator of Manas, in the era of militant conquerors who tried to preserve state¬hood, freedom, and independence, in order to resist the con¬querors with a single spirit, used to sing their songs and poems. The scholars of the epic Manas are not for nothing no¬ted that it serves as an encyclopedia of the life of the Kyrgyz people. The history of the Kyrgyz people, significant historical phenomena, the worldview of the Kyrgyz people world outlook, etc. are widely covered in our great epic. On the epoch of the revival of the epic «Manas» in the versions of the monarchy, there are very different sets of opinions. Scien¬tists gave analyzes, and on the option of different storytellers. While analyzing and researching the plot of the epic, it will be necessary to pay attention to its historicity, and its connection with history. Perhaps this may become a very priority material.

история, каганат, кидани, ро¬до¬слов¬ное, исторические письменные источники, взгляд, хун, Модэ Шаньюй, Амир Темир.
тарых, каганат, кара кытай, сан¬жыра, тарыхый жазма булактар, көз караш, хун, Модэ Шаньюй, Амир Темир.
history, kaganat, kidans, pedigree, his¬to¬ri¬cal written sources, opinion, Hun, Mode Shanuy, Amir Temir.

Айталиева Толкун Кундузбековна, Таласский госу-дарственный университет, г.Талас, Кыргызская Рес-публика, кандидат филологических наук, доцент.
Айталиева Толкун Кундузбековна, Талас мамлекет-тик университети, Талас шаары, Кыргыз Республи-касы, филология илимдеринин кандидаты, доцент.
Tolkun Aytalieva, Talas State University, Talas, Kyrgyz Republic, candidate of philological sciences, associate professor.

Жүктөө

10.26104/NNTIK.2019.45.557

Жаңы саны

2024, №: 3

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Журналдар

Байланышуу