Жаңы саны

2023, №: 4

Кененирээк

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Макала
Авторлор
  1. Шатравин В., Маматканов Д., Сатылканов Р., Эрменбаев Б., Ваткинс Д.
  2. Шатравин В., Маматканов Д., Сатылканов Р., Эрменбаев Б., Ваткинс Д.
  3. V.Shatravin, D.Mamatkanov, R.Satylkanov, B. Ermenbaev, D. Watkins
Макаланын аты
  1. ЛЕДОВЫЕ РЕСУРСЫ ТЯНЬ-ШАНЯ В ЗАБРОНИРОВАННЫХ ЛЕДНИКАХ
  2. ТЯН-ШАНДАГЫ МОРЕНА АЛДЫНДАГЫ МӨҢГҮЛӨРДҮН МӨҢГҮ РЕСУРСТАРЫ
  3. ICE RESOURCES OF DEBRIS-COVERED GLACIERS IN TIAN SHAN
Аннотация
  1. На примере Тянь-Шаня показано, что в горах Цент-раль¬ной Азии (ЦА) нет отдельно взятых ледников и их мо-рен, а имеются голоценовые морено-ледниковые комп¬лек-сы, состоящие из стадиальных морено-ледниковых генера-ций. С помощью горных выработок и естественных об¬на-же¬ний установлено, что в забронированных ледниках со-дер¬жатся значительные запасы льда, которые пред¬став-ляют собой большую и еще не учтенную часть ледовых ре-сур¬сов высокогорных районов. Сделан вывод о том, что в связи с глобальным потеплением ледники Тянь-Шаня и ЦА полностью не исчезнут, а забронируются мо¬рен¬ным чех-лом. В совокупности с более ранними стадиаль¬ными мо¬ре-но-ледниковыми генерациями забронированные ледники бу-дут поддерживать речной сток. В связи с этим нет по¬во-да считать, что при сохранении существующей тенден-ции распада оледенения в аридных областях ЦА наступит экологическая катастрофа. В статье частично исполь¬зо-ва¬ны материалы, полученные в Projekt USAID PEER 454
  2. Тянь-Шандын мисалында Борбордук Азия тоолорун-да мөңгү жана морена бири-биринен ажыратылып көр¬сө-түл¬гөн эмес, анын ордуна стадиялдык морена-мөңгү гене-рବциясынан турган морена-мөңгү комплекси деп берилген. Тоо кен казуу жана табигый жыланачтануу менен бийик тоо чөлкөмдөрүндө морена алдында эске алынбаган бир кы鬬ла муз корумдары бар экендиги тастыкталган. Гло-бал¬дык жылуулуктун натыйжасында Тянь-Шань жана Бор¬¬бордук Азия мөңгүлөрүнүн толугу менен жоголуп кет-пе¬с¬тиги, ошондой эле муздар морена катмары менен жа-бы¬¬лып калышы тастыкталган. Жалпы¬сынын алганда эң ал¬гачкы стадиадагы морена-мөңгү кыртыштары менен жабылган муздар агын сууларды тозуп турат. Ошон¬дук-тан, ушул тенденциянын уланып турушу, Борбордук Азия-нын кургак аймактарында эколо¬гиялык кырсык болот деп айтууга эч кандай негиз жок. Бул макалада жарым-жар-ты¬лай Projekt USAID PEER 454 материалдары колдонул-ган.
  3. Tien Shan Mountains are the base for the following con¬c-lu¬sion. It is shown that in the mountains of Central Asia (CA) there are no glaciers separated from their moraines, but there are Holocene moraine-glacial complexes consisting of the stage morainic-glacial generations. With the help of mine workings and natural outcrops, it is found that the glaciers that had booked contain significant ice reserves, which represent a large and still unaccounted part of the high mountain areas' ice resources. It is concluded that due to global warming the glaciers of the Tien Shan and Central Asia will not completely disappear, but will be booked with a moraine cover. Together with earlier stage moraine-glacial generations, the booked gla-ciers will support the river runoff. In this regard, there is no rea¬son to believe that, if the current trend of the collapse of glaciation persists in the arid regions of Central Asia, an eco¬lo-gical catastrophe will occur. The article partly uses mate¬rials obtained in PEER 454 USAID Project.
Негизги сөздөр
  1. ледники, морены, климатические изменения, голоцен, ледовые ресурсы.
  2. мөңгүлөр, морена, климаттын өзгөрүүсү, голоцен, муз ресурстары.
  3. glaciers, moraines, climate changes, holo¬cene, ice resourcers.
Авторлор жөнүндө маалымат
  1. Шатравин Владимир Иванович, Национальная академия наук КР, г.Бишкек, Кыргызская Республика, Институт водных проблем и гидроэнергетики, Тянь-Шанский высокогорный научный центр, кандидат геолого-минералогических наук, ведущий научный сотрудник. Маматканов Дюшен Маматканович, Национальная академия наук Кыргызская Республика, г.Бишкек, Кыргызская Республика, Институт водных проблем и гидроэнергетики, доктор технических наук, академик НАН КР и АН РТ. Сатылканов Рысбек Абылаевич, Национальная академия наук КР, г.Бишкек, Кыргызская Республика, Институт водных проблем и гидроэнергетики. Эрменбаев Бакытбек Орозалиевич, Национальная академия наук КР, г.Бишкек, Кыргызская Республика, Институт водных проблем и гидроэнергетики. Ваткинс Давид, Мичиганский технологический университет, штат Мичиган, США, профессор гражданской и экологической инженерии.
  2. Шатравин Владимир Иванович, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, Суу көйгөйлөр жана гидроэнергетика институту, Тянь-Шан бийик тоолуу илимий борбору, геология-минералогия илимдеринин кандидаты, жетектөөчү илимий кызматкер. Маматканов Дюшен Маматканович, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, Суу көйгөйлөр жана гидроэнергетика институту, техника илимдеринин доктору, КР УИАнын академиги жана Тажикистан Республикасынын Илимдер Академиясынын академиги. Сатылканов Рысбек Абылаевич, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, Суу көйгөйлөр жана гидроэнергетика институту. Эрменбаев Бакытбек Орозалиевич, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, Суу көйгөйлөр жана гидроэнергетика институту. Ваткинс Давид, Мичиган технологиялык университети, Мичиган штаты, АКШ, Жарандык жана экологиялык инженериянын профессору.
  3. Vladimir Shatravin, National academy of sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, Institute of water problems and hydropower engineering, Tien-Shan high-mountainous scientific centre, candidate of geological and mineralogical sciences, leading researcher. Dushen Mamatkanov, National academy of sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, Institute of water problems and hydropower engineering, doctor of technical sciences, professor, Academician of the NAS of the Kyrgyz Republic and Academician of the Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan. Rysbek Satylkanov, National academy of sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, Institute of water problems and hydropower engineering, Tien-Shan high-mountainous scientific centre. Bakyt Ermenbaev, National academy of sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, Institute of water problems and hydropower engineering, Tien-Shan high-mountainous scientific centre. David Watkins, Michigan technological university, Houghton, USA, professor of civil and environmental engineering.
Pdf версиясы
DOI
  • None
  • Цитаталоо
  • Шатравин В., Маматканов Д., Сатылканов Р., Эрменбаев Б., Ваткинс Д. ЛЕДОВЫЕ РЕСУРСЫ ТЯНЬ-ШАНЯ В ЗАБРОНИРОВАННЫХ ЛЕДНИКАХ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2018. №. 3. C. 110-114