|
|
-
Сабыр уулу А.
-
Сабыр уулу А.
-
Sabyr uulu A.
-
ОТРАЖЕНИЕ КУЛЬТА ВЕРЫ В ТЕНГРИ В КЫРГЫЗСКОМ ЭПОСЕ «МАНАС»
-
«МАНАС» ЭПОСУНДАГЫ ТЕҢИРГЕ ИШЕНҮҮ КУЛЬТУНУН ЧАГЫЛДЫРЫЛЫШЫ
-
REFLECTION OF THE CULT OF FAITH IN TENGRI IN THE KYRGYZ EPIC «MANAS»
-
В научной среде и в простых массах сложилось такое
мнение, что вера кыргызского народа во Всевышнего – это
хаотичное представление, как мировозрение, которая не
сводится к единой системе. В статье рассматривается
вопрос о том, как мировозрение – тенрианство – выросло
до уровня веры в Единого Бога и сформировало единую
систему. Акцент будет сделан на текстах эпоса «Манас»,
а исторические события и Орхон-Энесейские тексты
станут весомым аргументом в качестве фактов. А в
научной среде актуальность научной статьи заключается
в том, что тенгрианство – это не многобожие, а учение в
единого Бога.
-
Кыргыз элинин теңирге ишенүү дүйнөтаанымы чаржайыт, бир системага түшө элек система катары илимий
эмгектерде жазылып, илимий чөйрөдө жана карапайым
калың журтта ошондой көз караш калыптанган. Макалада теңирчилик дүйнөтаанымы ааламдын жаратуучусу
катары бир обьектини эсептеп, дүйнөтаанымы бир калыпка түшкөн система катары калыптанганы каралат.
Анткени тарыхый шартка байланыштуу жазуу-сызууга
караганда ооз-эки чыгармачылык, отурукташып империя
түзгөнгө караганда кыймылда болуп, көчүп жүргөн жашоо
образы жана өзүн курчап турган дүйнөнү обьект – субьект
кылып бөлбөстөн, ааламды бир бүтүндүк катары
тааныган көчмөндүк ойжүгүртүүнү изилдөө, системага
салуу, категория менен карап чыгуу оорчулукту жаратып
олтурат. «Манас» эпосунун текстерине басым жасалып,
тарыхый окуялар жана Орхон-Энесай текстериндеги көз
караштар факты катары далилдүү аргумент болуп бермекчи. Ал эми илимий чөйрөдө теңирчилик бул – көп кудайлуулук ишеними эмес, бирдиктүү, конкреттүү системасы
бар дүйнөтааным экени илимий макаланын актуалдуулугун
жаратып турат.
-
In the scientific sphere and in the ordinary masses, there
is an opinion that the faith of the Kyrgyz people in the Almighty
is a chaotic representation, as a worldview that is not reduced
to a single system. The article deals with the question of how the
worldview – Tenrianism-grew to the level of belief in a Single
God and formed a single system. The accent will be on the texts
of the epic "Manas", and historical events and Orkhon-Yenisei
texts will become a weighty argument as facts. And in the
scientific environment, the relevance of the scientific article lies
in the fact that Tengrianism is not polytheism, but the teaching
of one God.
-
Тенгрианство, Манас, кут, символ, архетип, ислам, орхоно-енесейская писменность, этногенез.
-
Теңирчилик, Манас, кут, символ, архетип, ислам, рун жазмасы, Орхон-Энесай, этногенез
-
Tengrianism, Manas, kut, symbol, archetype, Islam, Orkhon-Yenisei script, ethnogenesis.
-
Сабыр уулу Амангелди, Национальная Академия
наук Кыргызской Республики, г.Бишкек,
Кыргызская Республика, научный сотрудник.
-
Сабыр уулу Амангелди, Кыргыз Республикасынын
Улуттук илимдер Академиясы, Бишкек шаары,
Кыргыз Республикасы, илимий кызматкер.
-
Sabyr uulu Amangeldi, National Academy of Sciences of the
Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, researcher.
Сабыр уулу А. ОТРАЖЕНИЕ КУЛЬТА ВЕРЫ В ТЕНГРИ В КЫРГЫЗСКОМ ЭПОСЕ «МАНАС». Известия ВУЗов Кыргызстана. 2020. №. 6. C. 314-317
|
