|
|
-
Кайыпов С. Т.
-
Кайыпов С. Т.
-
S. Kaiypov
-
ЗАГАДЫВАНИЕ ЗАГАДОК КАК ЭТНОФОЛЬКЛОРНЫЙ ПРОЦЕСС
-
ТАБЫШМАК АЙТЫШУУ ЭТНОФОЛЬКЛОРДУК ЖҮРҮМ КАТАРЫ
-
GUESSING A RIDDLE IS AN ETHNO-FOLKLORE PROCESS
-
Традиция загадывания загадок является как подлинно этнической/национальной, так и общечеловеческой этнокультурной традицией. Отдельные этносы/нации, не имеющие контакты друг с другом, в общественной жизни совершенно самостоятельно составляли и использовали диалоги в форме вопросов и ответов, направленные на проверку знаний, смекалки,
находчивости и для развития этих способностей. Развитие
загадки как фольклорного жанра и роль загадывания загадок в
общественной жизни реализовывались в тесной связи с социально-экономическим положением, уровнем мировоззрения,
способностями художественного мышления создавшего ее этноса/нации. Не осталась в стороне от этой закономерности и
традиция памирских кыргызов по загадыванию загадок. В то
же время она имеет свои этнофольклорные, этносоциологические, этнолингвистические и, шире, этнофилософские особенности, что видно из текстов-загадок и материальных символов, используемых вместо текста-загадки, а также из ритуальных практик заключительных церемоний. В этой статье
речь пойдет о традиции памирских кыргызов загадывать загадки с точки зрения этнофольклористики.
-
Табышмак айтышуу салты – нукура этностук/улуттук
болуу менен бирге, жалпы адамзаттык этномаданий салт. Айрым-айрым этностор/улуттар бири-бири менен байланышта
болбой туруп эле, өз алдынча суроо-жооп калыбындагы билим
текшерүүгө, тапкычтыкты сыноого, акыл жарыштырууга,
ошондой эле бул жөндөмдөрдү өнүктүрүүгө багытталган
диалогдорду өздөрүнүн коомдук турмушунда колдонуп келишкен. Табышмактын фольклордук жанр катары өнүгүшү жана
табышмак айтышуу жүрүмүнүн коомдук турмуштагы аткарган милдети аны жараткан этностун/улуттун социалдыкэкономикалык абалы, дүйнөтааным деңгээли, көркөм ойлоо
жөндөмү менен тыкыс байланышта ишке ашкан. Памир кыргыздарынын табышмак айтышуу салты да бул мыйзам ченемден сыртта калган эмес. Ошону менен бирге, ал табышмак
тексттеринен жана табышмак текстинин ордуна колдонулган заттык символдордон, ошондой эле, табышмак айтышуу
жана аны жыйынтыктоо жөрөлгөлөрүнөн көрүнүүчү, өзүнө
гана таандык этнофольклордук, этносоциологиялык, этнолингвистикалык, дагы кененирээк алсак, этнофилософиялык бөтөнчөлүктөргө да ээ. Бул макалада памир кыргыздарынын
табышмак айтышуу салты тууралуу этнофольклористикалык өңүттөн гана сөз болмокчу.
-
The tradition of guessing riddles is both a truly ethnic/national and universal ethno-cultural tradition. Separate ethnic groups /
nations that do not have contacts with each other, in public life,
completely independently compiled and used dialogues in the form
of questions and answers aimed at testing knowledge, ingenuity,
resourcefulness and for developing these abilities. The development
of riddles as a folklore genre and the role of riddles in public life
were realized in close connection with the socio-economic situation,
the level of worldview, and the abilities of artistic thinking of the
ethnos/nation that created it. The tradition of the Pamir Kyrgyz of
guessing riddles did not remain aloof from this pattern. At the same
time, it has its own ethno-folklore, ethno-sociological, ethno-linguistic and, more broadly, ethno-philosophical features, which can
be seen from the riddle texts and material symbols used instead of
the riddle text, as well as from the ritual practices of the final ceremonies. This article will focus on the tradition of the Pamir Kyrgyz
to make riddles from the point of view of ethno-folkloristics.
-
загадка, отгадка, загадывание загадок, этнофольклор, продажа.
-
табышмак, жандырмак, табышмак айтышуу, этнофольклор, сатуу.
-
riddle, riddle answer, guessing riddles, ethnofolklore, sale.
-
Кайыпов Сулайман Турдуевич, Национальная
академия наук Кыргызской Республики,
г.Бишкек, Кыргызская Республика, доктор
исторических наук, кандидат филологических
наук, профессор.
-
Кайыпов Сулайман Турдуевич, Кыргыз Улуттук
илимдер академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз
Республикасы, тарых илимдеринин доктору,
филология илимдеринин кандидаты, профессор.
-
Sulaiman Кaıypov, National Academy of Sciences of
the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic,
doctor of historical sciences, candidate of
philological sciences, professor.
10.26104/NNTIK.2022.20.80.038
Кайыпов С. Т. ЗАГАДЫВАНИЕ ЗАГАДОК КАК ЭТНОФОЛЬКЛОРНЫЙ ПРОЦЕСС. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2022. №. 10. C. 176-181
|
