|
|
-
Тайиров М.М., Тайиров А.-С.М.
-
Тайиров М.М., Тайиров А.-С.М.
-
M. Taiirov, А.-S. Taiirov
-
ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАБОТКИ И ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ШКУР, ШЕРСТИ, КОСТЕЙ ТРАДИЦИОННЫХ ЖИВОТНЫХ КЫРГЫЗСКОГО НАРОДА
-
КЫРГЫЗ ЭЛИНИН САЛТТУУ МАЛ-ЖАНДЫКТАРЫНЫН ТЕРИСИН, ЖҮНҮН, СӨӨКТӨРҮН ИШТЕТҮҮ ЖАНА КОЛДОНУУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
-
TECHNOLOGY OF PROCESSING AND USE OF SKINS, WOOL, BONES OF TRADITIONAL ANIMALS OF THE KYRGYZ PEOPLE
-
В данной статье рассматриваются технологии обработки и использования шкур, шерсти и костей животных
кыргызского народа. На протяжении веков нашими предками
использовались шкуры овец, коз, коров и яков в качестве материалов для подготовки конского снярежения, домашней посуды и шитья одежды. В старину обрабатовали шкуры животных в соответствии с целью, для которой она использовалась. Они из таких обработанных кожанных материалов производили различные кожанные изделия. В статье также обсуждаются физико-химические процессы, происходящие при
чистке кожи. Изделия и одежды, изготовленные из шерсти
животных, согревают людей и оказывают положительный
терапевтический эффект. Наши деды также часто использовали хвосты животных и перья птиц для своей нужды. Изза обилия в нашем крае таких материалов, как дерево, камень
и железо, нашим предкам не было необходимости использовать и обработать кости. По этой причине альчики, рога,
когти, зубы животных и ноги птиц вместе с когтями используются для изготовления предметов национальных игр, амулетов и сокральных веществ.
-
Бул макалада кыргыз элинин мал-жандыктардын терисин, жүнүн жана сөөгүн кайра иштетүү жана пайдалануу
технологиясы каралды. Элибиз кылымдар бою койдун, эчкинин, уйдун жана топоздун терилерин чарбачылыгына жана
үй-тиричилигине керек болгон ат жабдыктарын, ийдиш-аяктарды жасоо жана кийимдерди тигүү үчүн материал катарында пайдаланышкан. Ата-бабаларыбыз терини кандай максатта пайдаланышына жараша ийлеп бышырышкан. Уйдун
терисинен жогорку сапаттагы кайышты, каптама эгерди
каптоочу терини алышкан, ал эми койдун, эчкинин терисинен
турмуш-тиричилигине керектүү буюмдарды жасашкан. Макалада теринин бетин тазалоо учурунда жүргөн физика-химиялык процесстер да каралган. Жаныбарлардын жүнүнөн
жасалган буюмдар менен кийимдер адамды жылуу кармаган
жана оң терапевтикалык таасир берген. Элибиз жаныбарлардын жүнүн, куйруктарын жана канаттуулардын жүнүн
турмуш-тиричилигине көп колдонуп жүрүшөт. Табиятыбызда жыгач, таш жана темир сыяктуу материалдар жетиштүү болгондуктан элибиз сөөк иштетүүнү жакшы колго
алышкан эмес. Ошондуктан жаныбарлардын ашыктарын,
мүйүздөрүн, тырмактарын, тиштерин жана канаттуулардын буттарын тырмактары менен кошо буюм, тумар, таберик жана башкалар катарында пайдаланышат.
-
This article discusses the technology of processing and using
skins, wool and bones of the Kyrgyz people. For centuries, our ancestors used sheep skin, goat, cow and yak skin as materials for the
manufacture of horse equipment, household utensils and shields
for clothes. Our grandparents processed animal skins according to
the purpose for which they were used. They made excellent leather
goods from such processed leather materials. The article also discusses the physicochemical processes that occur during skin cleansing. Products and clothing made from animal hair warms people
and has a positive therapeutic effect. Our people, too, often use
animal tails and bird feathers for their needs. Due to the abundance of our region of materials such as wood, stone and iron, our
people did not need to use and process bones. For this reason, alchiks, horns, claws, teeth of animals and legs of birds, together
with claws, are used to make objects (national games), amulets,
sacred items.
-
традиционные знания, овцы, козы, коровы, яки, шкуры, шерсть, когти, конная упряжь.
-
салттуу билимдер, койлор, эчкилер, уйлар, топоздор, тери, жүн, тырмак, ат жабдыктары.
-
traditional knowledge, sheep, goats, cows, yaks, hides, wool, claws, horse harness.
-
Тайиров М.М., Баткенский государственный
университет, г. Баткен, Кыргызская Республика,
доктор физико-математических наук, профессор.
Тайиров А.-С. М., Кыргызский государственный
университет имени И. Арабаева, г. Бишкек,
Кыргызская Республика, аспирант
-
Тайиров М.М., Баткен мамлекеттик университети,
Баткен шаары, Кыргыз Республикасы, физика
жана математика илимдеринин доктору,
профессор.
Тайиров А.-С. М., И. Арабаев атынындагы Кыргыз
мамлекеттик университети, Бишкек шаары,
Кыргыз Республикасы, аспирант.
-
M. Taiirov, Batken State University, Batken, Kyrgyz
Republic, doctor of physical and mathematical sciences,
professor.
A.-S. Taiirov, Kyrgyz State University by name of
I. Arabaev, Bishkek, Kyrgyz Republic,
postgraduate student.
10.26104/NNTIK.2019.45.557
Тайиров М.М., Тайиров А.-С.М. ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАБОТКИ И ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ШКУР, ШЕРСТИ, КОСТЕЙ ТРАДИЦИОННЫХ ЖИВОТНЫХ КЫРГЫЗСКОГО НАРОДА. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2022. №. 1. C. 32-36
|
