Научный журнал Кыргызстана

Осмонов О.Ж.
Осмонов О.Ж.
O.J. Osmonov

КЫРГЫЗСКО-КИТАЙСКИЕ И КЫРГЫЗСКО-КАЗАХСКИЕ ОТНОШЕНИЯ ВО ВТОРОЙ ПОЛОВИНЕ XVIII ВЕКА
XVIII КЫЛЫМДЫН ЭКИНЧИ ЖАРЫМЫНДАГЫ КЫРГЫЗ-КЫТАЙ ЖАНА КЫРГЫЗ-КАЗАК МАМИЛЕЛЕРИ
KYRGYZ-СHINESE AND KYRGYZ-KAZAKH RELATIONS IN THE SECOND HALF OF THE XVIII CENTURY

В этой статье отражаются отношения кыргызов с китайцами и казахами во второй половине ХVIII века. В истории известно, что в 1757-1758 гг. Китай разгромив Джунгарское ханство, захватил Восточный Туркестан. В 50-х гг. ХVIII в. кыргызы представляли собой значительную силу и оказывали существенную поддержку народам Восточного Туркестана в борьбе против китайской экспансии. Правители Цинской империи, вслед за Восточным Туркестаном, избрали новым объектом своей завоевательной политики Среднюю Азию. В статье отмечается, как кыргызы достойно отвечали на насилие и жестокость китайских завоевателей. Во второй части статьи освящается, как после падения Джунгарского ханства, согласие между кыргызами и казахами, плечом к плечу противостоявшими ойрот-калмакским набегом было поколеблено. Причиной этого стали споры между кыргызскими и казахскими феодалами за право владения пастбищами и стойбищами, освобожденные от калмаков. Отражена героическая борьба кыргызов под руководством Эсенгул баатыра, ЭрСадыра, Джаил баатыра и др.
Бул макалада ХVIII кылымдын экинчи жарымындагы кыргыздардын кытай жана казактар менен мамилелери чагылдырылган. Тарыхта кытайлардын 1757-1758-жж. Жунгар хандыгын талкалап, Чыгыш Түркстанды басып алганы белгилүү. Макалада кыргыздар ХVIII к. ортосунан баштап кубаттуу күчкө айланып, Чыгыш Түркстандын элдеринин кытайдын баскынчы саясатына каршы күрөшүн колдогону баяндалат. Цин империясынын башкаруучулары Чыгыш Туркстандан кийин Орто Азияны басып алуу максатын көздөгөн. Макалада кыргыздардын кытай баскынчыларынын кысымы менен чабуулуна татыктуу жооп бергени белгиленет. Макаланын экинчи бөлүгүндө Жунгар хандыгы талкалангандан кийин, мурда, ойрот-калмактардын чабуулуна каршы бирге күрөшкөн кыргыздар менен казактардын ынтымагынын бузулушу, буга кыргыз жана казак төбөлдөрүнүн калмактардан бошогон жайыттарга ээ болуу үчүн аракеттери себеп болгону айтылат. Эсенгул баатыр, Эр-Садыр, Жайыл баатыр жана башкалар жетектеген кыргыз-дардын баатырдык күрөштөрү баяндалат
This article presents the relationship between the Kygyz and the Chinese and the Kazakhs in the second half of the 18th century. Records show that between 1757 and 1758 China defeated the Jungar Qaghanate and captured the eastern Turik Qaghanate. During the XVIII century, in particular in the 50s, the Kyrgyz were a decisive force and provided significant support to the people of eastern Turkistan in the fight against Chinese expansion. The rulers of the Qing Empire, following eastern Turkistan, chose Central Asia as their new object for conquest. The article notes how the Kyrgyz adequately responded to the violence and cruelty of the Chinese conquerors. The second part of the article highlights how after the fall of the, the agreement between the Kyrgyz and Kazakhs, who stood shoulder to shoulder against the Oirat-Kalmyk raid, was shaken. This was caused by disputes between Kyrgyz and Kazakh feudal lords over the right to own pastures and camps that were freed from the Kalmyks. The heroic struggle of the Kyrgyz people under the leadership of Esengul Baatyr, Er - Sadyr, Jail Baatyr and others is then presented.

Правительство Цин, манифест, Восточный Туркестан, джунгары, китайцы, казахи, экспансия, феодалы, султан, держава.
Цин өкмөтү, манифест, Чыгыш Туркстан, жунгарлар, кытайлар, казактар, экспансия, феодалдар, султан, держава.
Qin government, manifest, the eastern Turkestan, the Jungars, the Chinese, the Kazakhs, expansion, feudal lords, sultan, power.

Осмонов Оскон Жусупбекович, Национальная Академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, доктор исторических наук, профессор.
Осмонов Өскөн Жусупбекович, Кыргыз Республикасынын Улуттук Илимдер Академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, тарых илимдеринин доктору, профессор.
Oskon Osmonov, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, doctor of historical sciences, professor.

Download

DOI:10.26104/NNTIK.2019.45.557

New issue

2023, №: 5

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Journals

Contacts