Научный журнал Кыргызстана

Смаилов Э.А., Абдуллаева Р.А.
Смаилов Э.А., Абдуллаева Р.А.
E.A. Smailov, R.A. Abdullaeva

ВЛИЯНИЕ ВЛАЖНОСТИ ПОЧВЫ И МИНЕРАЛЬНЫХ УДОБРЕНИЙ НА НАКОПЛЕНИЕ НИКОТИНА В ТАБАКЕ (NICOTIANA T)
ТОПУРАКТЫН НЫМДУУЛУГУНУН ЖАНА МИНЕРАЛДЫК ЖЕР СЕМИРТКИЧТЕРДИН (NICOTIANA T)ДӨГҮ НИКОТИНДИН ТОПТОЛУШУНА ТИЙГИЗГЕН ТААСИРИ
THE EFFECT OF SOIL MOISTURE AND MINERAL FERTILIZERS ON THE ACCUMULATION OF NICOTINE IN TOBACCO (NICOTIANA T)

Ранее проведенными нами лабораторными исследованиями установлено, что на накопление и выход никотина в табачном растении, в условиях Кыргызстана, наиболее эффективными являются, тип почвы - староорошаемые типичные сероземы, влажность почвы 40% от ПВ, сорт табака Талгарский 28 и минеральные удобрения в дозе N120P120K120 д.в. Для практического подтверждения этих исследований были приведены полевые экспериментальные исследования, результаты которых приведены в данной статье. Проведенные полевые исследования подтверждают наши высказывания о влиянии и взаимосвязи цветения растений табака с ростом и развитием. Эта взаимосвязь переходит к интенсивности увеличения веса целого растения, его надземной части и корневой системы, независимо от вариантов внесения удобрений и варианта без удобрения. В варианте без удобрений, вес целого растения и его надземных частей интенсивно увеличивается в первые 50 дней возделывания и в последующем когда процесс цветения завершается. Внесение минеральных удобрений в дозе N120P120K120 способствует большему накоплению веса растений и его отдельных частей. Это наблюдается уже в начальный период роста и развития растений, т.е. через 50 дней после посадки. При этом сохраняется вышеотмеченное влияние и взаимосвязи цветения растений табака с ростом и развитием. Эта взаимосвязь переходит к интенсивности увеличения веса целого растения, его надземной части и корневой системы, независимо от вариантов внесения удобрений и варианта без удобрения. Установлено, что содержание никотина в табачном растении возрастает с момента технической зрелости листьев, поэтому на никотин нужно убирать листья в период наступления перезрелости. Установлено, что в стебле растения табака максимальное накопление никотина происходит в конце вегетации и составляет 1,0-1,2% в зависимости от внесения удобрений. Максимальное накопление никотина в надземной части происходит к концу вегетации. Накопление и содержание никотина в корневой системе ничтожна мала и обеим вариантам она составляет 0,3-0,4%.
Мурда жүргүзүлгөн лабораториялык изилдөөлөргө карасак, Кыргызстандын шарттарында, тамеки өсүмдүгүндөгү никотиндин топтолушуна жана чыгышына эски сугаттуу боз топурактын, топурактын ПВдан 40%дуу нымдуулугунун, Талгар 28 сортундагы тамекинин жана N120P120K120 д.в өлчөмүндөгү жер семирткичтердин натыйжалуу таасир тийгизери аныкталган. Бул изилдөөлөрдү практика жүзүндө далилдөө үчүн талаадагы эксперименттик изилдөөлөр жүргүзүлдү, анын натыйжалары бул макалада берилди. Жүргүзүлгөн талаа изилдөөлөрү тамеки өсүмдүктөрүнүн гүлдөөсүнүн анын өсүүсүнө жана өрчүшүнө тийгизген таасири жана карым-катышы тууралуу айткандарыбызды далилдешти. Жер семирткичтерди кошуунун варианттарына жана жер семирткичтерсиз вариантына көз карандысыз, бул карым-катыш бүтүндөй өсүмдүктүн салмагынын, анын жогору көтөрүлүп турган бөлүгүнүн жана тамыр системасынын интенсивдүү жогорулоосуна өтөт. Жер семирткичтерсиз келген вариантында бүтүндөй өсүмдүктүн жана анын жогору көтөрүлүп турган бөлүктөрүнүн салмагы өстүрүүнүн алгачкы 50 күнүндө жана гүлдөө процесси аяктаганда интенсивдүү жогорулайт. N120P120K120 өлчөмүндөгү жер семирткичтерди кошуу өсүмдүктөрдүн жана анын бөлүктөрүнүн салмагынын ириленишине алып келет. Бул өсүмдүктөрдүн өсүү жана өрчүүсүнүн, т.а. отургузгандан 50 күн өткөндөн кийинки баштапкы мезгилинде байкалат. Ошону менен бирге жогоруда белгиленгендей тамеки өсүмдүктөрүнүн гүлдөөсү менен өсүүсүнүнө жана өрчүүсүнүнө таасир этүүсү жана карым-катышы сакталат. Бул карым-катыш, жер семирткичтерди кошуунун варианттарына жана жер семирткичтерсиз вариантына көз карандысыз, бүтүндөй өсүмдүктүн салмагынын, анын жогору көтөрүлүп турган бөлүгүнүн жана тамыр системасынын интенсивдүү жогорулоосуна өтөт. Тамеки өсүмдүгүндөгү никотиндин курамы жалбырактардын техникалык жетилүүсүнөн тартып жетилиши аныкталды, ошондуктан никотин үчүн жалбырактарды өтө бышкан мезгилинде жыйноо керек. Тамеки өсүмдүгүнүн сабагында вегетациянын аягында никотин көп топтолоору аныкталды жана жер семирткичтерди кошууга байланыштуу 1,0-1,2% түзөт. Вегетациянын аягында жогору көтөрүлүп турган бөлүгүндө никотин көп топтолот. Тамыр системасында никотиндин топтолушу жана камтылышы өтө аз жана эки вариантка тең ал 0,3- 0,4 %ды түзөт.
Previous laboratory studies conducted by us have shown that the most effective species exist in Kyrgyzstan, including ordinary gray soil , soil moisture 40% of PV, Talgar 28 tobacco grade and mineral fertilizers at a dose of N120P120K120 d.v. For practical confirmation of these studies, field experimental studies were providedarticle. Field studies confirm our statements about the influence and interconnection of plant colors. This relationship leads to an increase in the weight of the whole plant, its aerial parts and the root system, regardless of the option of applying fertilizers and options without fertilizer. During the first 50 days, the flowering process is completed. The application of mineral fertilizers in a dose of N120P120K120 promotes initial period of plant growth and development, i.e. 50 days after planting. Natures grow and develop. This relationship leads to an increase in the weight of the whole plant, its aerial parts and the root system, regardless of the option of applying fertilizers and options without fertilizer. It has been established that the nicotine content in a tobacco plant has been increasing since the technical maturity of the leaves, so nicotine needsemove leaves during the period of overriding. It was found that in the stem of a tobacco plant, the maximum accumulation of nicotine occurs at the end of the growing season and amounts to 1.0-1.2%, depending on the application of fertilizers. The maximum accumulation of nicotine in the aerial part occurs by the end of the growing season. The accumulation and content of nicotine in the root system is negligible and to both op tions it is 0.3-0.4%.

никотин, сероземы, влажность почвы, полевая влагоемкость, Талгарский, минеральные удобрения, вес растения.
никотин, боз топурактар, топурактын нымдуулугу, талаа суу сыйымдуулугу, Талгар, жер семирткичтер, өсүмдүктүн салмагы.
nicotine, serozem, soil moisture, field moisture capacity, Talgar, mineral fertilizers, plant weight.

Смаилов Эльтар Абламетович, Узгенский институт технологии и образования, г.Узген, Кыргызская Республика, доктор сельскохозяйственных наук, профессор. Абдуллаева Рахат Айбековна, Узгенский институт технологии и образования, г.Узген, Кыргызская Республика, аспирант.
Смаилов Эльтар Абламетович, Өзгөн технология жана билим берүү институту, Өзгөн шаары, Кыргыз Республикасы, айыл-чарба илимдеринин доктору, профессор. Абдуллаева Рахат Айбековна, Өзгөн технология жана билим берүү институту, Өзгөн шаары, Кыргыз Республикасы, аспирант. Токторов Эгемберди Самидинович, О
Eltar Smailov, Uzgen Institute of technology and education, Uzgen, Kyrgyz Republic, doctor of agricultural sciences, professor. Rakhat Abdullaeva, Uzgen Institute of technology and education, Uzgen, Kyrgyz Republic, postgraduate student.

Download

DOI:10.26104/NNTIK.2019.45.557

New issue

2023, №: 5

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Journals

Contacts