Научный журнал Кыргызстана

Быковченко Ю.Г., Салыков Р.С., Осоева А.О.
Быковченко Ю.Г., Салыков Р.С., Осоева А.О.
Yu.G. Bykovchenko, R.S. Salykov, A.O. Osoeva

ВОЗДЕЙСТВИЕ ПОРОДНОГО ФАКТОРА НА ИЗМЕНЧИВОСТЬ БИОХИМИЧЕСКИХ КОМПОНЕНТОВ КРОВИ У ОВЕЦ КЫРГЫЗСТАНА
КЫРГЫЗСТАНДЫН КОЙЛОРУНУН КАНЫНЫН БИОХИМИЯЛЫК КОМПОНЕНТТЕРИНИН ӨЗГӨРҮЛҮҮСҮНӨ ПОРОДАЛЫК ФАКТОРЛОРДУН БОЛГОН ТААСИРИ
THE INFLUENCE OF THE BREED FACTOR ON THE VARIABILITY OF BIOCHEMICAL BLOOD COMPONENTS IN SHEEP OF KYRGYZSTAN

У 8 пород овец Кыргызстана изучены 12 биохимиче-ских показателей крови, показаны их максимальные и мини¬маль¬ные уровни, коэффициенты изменчивости и влияние на них генетического фактора. Биохимический состав крови весьма разнообразный и связан с различными функциональ¬ными особенностями организма, кормовым, температур¬ным и другими факторами. Он широко исполь¬зуется в оцен¬ке физиологического состояния организма, диагностике различных заболеваний и в настоящее время ему, как пер¬вич¬ному методу обследования, пока нет аль¬тер¬нативы. Отклонение в биохимическом составе крови от физиологи¬че¬ской нормы адекватно отражают нару¬шения в течение тех или иных обменных процессов в орга¬низме. Действие генетического фактора на изменчивость необходимо при¬з¬нать правомочным. Каждая порода овец в своей эволюции сформировала определенный иммуноло¬гический статус, способный сохранять ее жизнеспособ¬ность в определенных условиях среды. Используя генети¬ческий фактор при улуч¬ше¬нии и совершенствовании пород скота сельскохозяй¬ст¬вен¬ных животных мы искусственно изменяем течение многих биохимических процессов в организме, которые в свою очередь требуют и изменение условий кормления и тех¬нологии содержания животных, без чего невозможно реализовать вновь индуцированный в организм продук¬тив¬ный потенциал.
Кыргызстанда 8 ар кандай породадагы койлордун канынын 12 биохимиялык көрсөткүчтөрү, алардын макси-мал¬дык жана минималдык деӊгээли, өзгөрүү коэффициен-ти жана ошондой эле генетикалык фактордун аларга бол-гон таасири изилденген. Кандын биохимиялык курамы ар түркүн жана ал организмдин ар кандай кызмат аткаруу өзгөчөлүктөрүнө, тоюттануусуна, температурага жана башка факторлорго байланыштуу. Ал организмдин физио-ло¬гиялык абалын баалоодо, түркүн оорулардын дартын анык¬тоодо кеӊири колдонулат жана азыркы учурда алгач-кы изилденүүчү ыкма катары азырынча буга альтер-натив¬дик жол жок. Кандын биохимиялык курамынын фи-зио¬ло¬гия¬лык нормадан четтөөсү организмдеги тигил же бул зат алмашуу процесстеринин өтүүсүнүн бузулуусун адекват¬туу чагылдырат. Генетикалык фактордун өзгө-рүүлөргө бол¬гон таасирин орундуу деп кабыл алуубуз зарыл. Ар бир кой¬дун породасы өзүнүн эволюциясында, белгилүү бир чөй¬рөнүн шартында жашоо мүмкүнчүлүгүн сактоого жөн¬дөм¬дүү иммунологиялык статус түзө алган. Генети¬калык фак¬торду колдонуу менен айыл чарба малдарынын по¬ро¬да¬ларын жакшыртуу жана өркүндөтүүдө биз орга¬низмдеги көптөгөн биохимиялык процесстердин өтүүсүн жасалма өзгөртөбүз жана алар өз учурунда, организмге калыптан¬ды¬¬рыл¬ган өндүрүм потециалын ишке ашырууга ансыз мүм¬күн болбогон, тоюттандыруу жана багуу технологиялык шарттарын өзгөртүүнү талап кылат.
In 8 sheep breeds of Kyrgyzstan, 12 biochemical blood para¬meters were studied, their maximum and minimum levels, the coefficients of variability, and the influence of the genetic factor on them were shown. The biochemical composition of blood is very diverse and is associated with various functional characteristics of the body, feed, temperature, and other factors. It is widely used in the assessment of the physiological state of the body, the diagnosis of various diseases, and currently, as the primary method of examination, there is no alternative. The deviation in the biochemical composition of blood from the physiological norm adequately reflects disturbances during certain metabolic processes in the body. The effect of the genetic factor on variability must be recognized as valid. Each breed of sheep in its evolution has formed a certain immunological status, able to maintain its viability in certain environmental conditions. Using the genetic factor in improving and improving livestock breeds of farm animals, we artificially change the course of many biochemical processes in the body, which in turn require changing feeding conditions and technology for keeping animals, without which it is impossible to realize the productive potential again induced in the body.

породы овец, генетический фактор, микроэлементы, белки плазмы, альбумины, ферменты, им¬му¬ноглобулины, глюкоза, холестерин, хлориды, тимоловая проба, мочевина.
койдун породалары, генетикалык фак¬тор, микроэлементтер, плазма белоктору, альбумин¬дер, ферменттер, иммуноглобулиндер, глюкоза, холесте¬рин, хлориддер, тимол үлгүсү, мочевина.
sheep breeds, genetic factor, microelements, plasma proteins, albumin, enzymes, immunoglobulins, glucose, cholesterol, chlorides, thymol test, urea.

Быковченко Ю.Г., Национальная Академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, Институт биотехнологии, доктор биологических наук, профессор. Салыков Р.С., Национальная Академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, Институт биотехнологии, доктор ветеринарных наук, профессор. Осоева А.О. Национальная Академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, Институт биотехнологии, научный сотрудник.
Быковченко Ю.Г., Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, Биотехнология институту, биология илимдеринин доктору, профессор. Салыков Р.С., Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, Биотехнология институту, ветеринария илимдеринин доктору, профессор. Осоева А.О., Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, Биотехнология институту, илимий кызматкер.
Yu. Bykovchenko, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, Institute of biology, doctor of biological sciences, professor. R. Salykov, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, Institute of Biology, doctor of veterinary sciences, professor. A. Osoeva, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, Biotechnology Institute, researcher.

Download

10.26104/NNTIK.2019.45.557

New issue

2024, №: 3

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Journals

Contacts