|
|
-
Айтеков М-П.Б.
-
Айтеков М-П.Б.
-
M-P.B. Aytekov
-
О ГЕОРИСКАХ КАСПИЯ И ВОДНЫХ ПРОБЛЕМАХ ДАГЕСТАНА
-
КАСПИЙДИН ГЕОКОРКУНУЧ ТОБОКЕЛДИКТЕРИ ЖАНА ДАГЕСТАНДЫН СУУ КӨЙГӨЙЛӨРҮ ТУУРАЛУУ
-
ABOUT GEORISTS AND WATER PROBLEMS OF DAGHESTAN
-
В статье рассмотрены геориски водного характера, обусловленные глобальным изменением климата, а также колебаниями уровня воды в Каспийском море. Характер-ной особенностью Каспийского моря, которая отличает его от других крупных природных водоемов, является большая амплитуда колебаний его уровня. Деградируют дельты Волги и Урала, происходит их обмеление. К концу XXI века северная часть водоема может стать сушей. А Волга, по всей вероятности, будет впадать в болотистую местность. Необходимо для снижения воздействия геори-сков на население и территории окружающих Каспий стран создать единый дистанционный и наземный мони-торинг. В Дагестане развиты геориски от загрязнения поверхности моря, истощения и снижения уровня подзем-ных вод, эрозии и засоления земель. Рекомендуется со-трудничество 5 государств, для организации единого ди-станционного и наземного мониторинга георисков водно-го характера.
-
Макалада улам дүйнөлүк климаттын өзгөрүшү, ошондой эле Каспий суунун деңгээлинин кырка геокоргоочу курулуштар суу табиятын каралат. Каспийдин мүнөздүү өзгөчөлүгү болуп, алардын, башка ири табигый суу объ-екттеринен аны менен айырмаланат, бул маанидеги чоң бирге термелүүлөр болот. Волга жана Урал куйма дель-талар алардын азайуусу болуп саналат. XXI кылымдын аягында суу сактагычындагы түндүк бөлүгү кургак жер болушу мүмкүн. Волга дарыя ыктымалдуулук менен саздуу аймакка мумкун айланып түшөт. Бул калкты жана аймак боюнча геокоргоочу курулуштар тийгизген таасирин азайтуу үчүн зарыл болгон жана Каспий өлкөлөрүнүн ай-магына бир алыскы дистанциондык жана жер-негиз¬делген байконуо түзөт. Дагестанда, деңиз булганышынын бети-нен геокоргоочу курулуштар иштелип чыккан, жер ас-тын¬дагы суулардын деңгээлинин түгөнүшү жана төмөн¬-дөтүү, эрозия жана шор жерлери өнүккөн. Бирге¬ликте 5-мамлекеттер бирдиктүү алыскы жана жер астындагы суунун мониторинги геокоргоочу курулуштар мүнөздөгү уюштуруу үчүн маселелелер сунушталууда.
-
The article examines the geo risks of a water nature due to global climate change, as well as fluctuations in the water level in the Caspian Sea. A characteristic feature of the Caspian Sea, which distinguishes it from other large natural reservoirs, is the large amplitude of its level fluctuations. The deltas of the Volga and the Urals are degraded, and their shallowing occurs. By the end of the XXI century, the northern part of the reservoir can become dry. And the Volga, in all likelihood, will fall into the marshland. To reduce the impact of geo risks on the population and territories surrounding the Caspian countries, it is necessary to create a single remote and ground monitoring. In Dagestan, risks are developed from the pollution of the sea surface, depletion and reduction of groundwater levels, erosion, and salinization of land. The cooperation of 5 states is recommend-ed for the organization of a single remote and ground monitoring of aquatic geo risks.
-
вода, трансграничный, мониторинг, колебания уровня моря, Каспий, месторождения, загряз¬нения, водные ресур-сы.
-
суу, трансчек аралык, мониторинг, деңиз деңгээл тер-мелүүлөрү, Каспий, пайдалуу кен чыккан жер, булганышы, суу ресурстары.
-
water, transboundary, monitoring, fluctuations in sea level, the Caspian Sea, fields, pollution, water resources.
-
Айтеков Махмуд-Паша Багавович, Институт горного дела и горных технологий имени академика У.Асана-лиева, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кафедра «Гидрогеологии, инженерной геологии, геологии нефти и газа, соискатель.
-
Айтеков Махмуд Паша Багавович, Академик Ү.Асаналиев атындагы тоо-кен иши жана тоо-кен тех-нологиялар Институту, Бишкек шаары, Кыргыз Рес-публикасы, Гидрогеология, инженердик геология, гео-логия, нефть жана газ кафедрасы, изденүүчү.
-
Makhmud-Pasha Aytekov, Institute of mining and mining technologies named after academician U.Asanaliev, Bishkek, Kyrgyz Republic, Department of "Hydrogeology, Engineering Geology, Geology of oil and gas, applicant.
10.26104/NNTIK.2019.45.557
Айтеков М-П.Б. О ГЕОРИСКАХ КАСПИЯ И ВОДНЫХ ПРОБЛЕМАХ ДАГЕСТАНА. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2019. №. 4. C. 126-128
|
