New issue

2023, №: 4

More

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Paper
Authors
  1. Дуйсенов Б.Д.
  2. Дүйсенов Б.Д.
  3. B.D. Duisenov
Title
  1. ЛЕКСИКО-СЕМАНТИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ АРАБСКО-КИПЧАКСКОГО СЛОВАРЯ
  2. АРАБЧА-КЫПЧАКЧА СӨЗДҮКТҮН ЛЕКСИКА-СЕМАНТИКАЛЫК ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
  3. THE LEXICO-SEMANTIC PECULIARITIES OF THE ARABIC-KIPCHAK DICTIONARY
Abstract
  1. В данной статье рассматриваются лексико-се-ман¬¬тические особенности старокыпчакского языка по данным памятника «Китаб ад-Дурра ал-мудийа фи-л-лугат ал-туркийа ʻала ал-тамам ва-л-камал» - «Пол¬нос¬тью завершенная книга сверкающей сокрови-щ¬ницы тюрꬬ¬ских языков», которая было написано в XIII-XIV ве¬ках в Египте и Сирии. Памятник, состоящий из 24 глав (фасл), содержит около 1214 слов. Путем сравни¬тель¬но¬го изучения материалов других письменных памят¬ни¬ков того же периода, а также данных совре¬менных тюркских языков, выявляются семантические особен¬нос¬¬ти этого словаря. Одновременно произво¬дится со¬пос¬¬тавление данных памятника с данными совре¬мен¬ного казахского языка. Путем группировки лекси¬ческого состава рассматриваются лексико-семантические осо¬бен¬ности данного письменного памятника старо-кып¬чакского языка.
  2. Макалада ХІІІ-ХІV кылымдарда Мисир менен Шам¬да эски кыпчак тилинде жазылган «Китаб ад-Дурра ал-мудийа фил-луғат ит-түркийа ала ат-тамам вал-ка¬мал» - «Түрк тилдеринин толук жана бүкөрүлгөн инжу-маржан китеби» аттуу эстелик-сөздүктүн лекси¬ка-се¬мантикалык өзгөчөлүктөрү талкууга алы¬нат. Кол жаз¬ма 24 баптан (фасл) турат да, болжол менен 1214 сөздү камтыйт. Сөз – тил системасындагы такай өзгөрүүгө кириптер болуп турган бирдик. Андыктан бүгүнкү күнгө жеткен бул арабча-кыпчакча сөздүктү башка эстелик¬тер менен, ошондой эле жандуу түрк тилдери менен са¬лыш¬тырып кароо аркылуу анын ар кандай семантика¬лык өзгөчөлүктөрүн ачып көрсө-түүгө болору анык. Ма¬ка¬лада лексикологиялык изилдөө¬нүн салттуу ыкмасла¬ры¬нын алкагында эстеликтин лексикалык кору ар кан¬дай лексика-семантикалык топ¬торго бөлүштүрүлүп жана азыркы казак тилинин фактылары менен са¬лыш¬ты-рылып каралат.
  3. This article discusses the lexical and semantic features of the old Kipchak language according to the monument "Kitab al-durra al-media Fil-light al-turkey ala at-Tamam wal-kamal" - "Fully completed book of the sparkling Trea¬sury of Turkic languages", which was written in the XIII-XIV centuries in Egypt and Syria. The monument, consisting of 24 chapters (FASL), contains about 1214 words. By compara¬tive study of the materials of other written monuments of the same period, as well as the data of modern Turkic languages, the semantic features of this dictionary are revealed. At the same time, the data of the monument is compared with the data of the modern Kazakh language. By grouping the lexical composition the lexical and semantic features of this written monument of the old Kypchak language are considered.
Keywords
  1. Египет, Сирия, Золотая Орда, ХІІІ-ХІV вв., памятник «Китаб ад-Дурра ал-мудийа фил-луғат ит-түркийа ала ат-тамам вал-камал», старо¬кып¬чакский язык, лексико-семантические особенности.
  2. Мисир, Шам, ХІІІ-ХІV кк., «Китаб ад-Дурра ал-мудийа фил-луғат ит-түркийа ала ат-та¬мам вал-камал» жазма эстелиги, эски кыпчак тили, лек¬си¬ка-семантикалык өзгөчөлүктөр.
  3. Egypt, Syria, the Golden Horde, XII-XIV centuries, a monument "Kitab al-durra al-mudiya Fil-lugat al-turkiya ala at-tamam wal-kamal", old Kipchak language, lexical-semantic features.
Authors info
  1. Дуйсенов Багдат Даниярович, Институт востоковеде-ния им.Р.Б. Сулейменова Комитета науки Мини-стерства образования и науки Республики Казах-стан, Республика Казахстан, научный сотрудник.
  2. Дүйсенов Багдат Даниярович, Казакстан Республикасынын Билим жана илим министрлигинин Илим комитетинин Р.Б. Сүлейменов атындагы Чыгыш таануу институту, Казахстан Республикасы, илимий кызматкер.
  3. Baghdad Dyusenov, R.B. Suleimenov Oriental Institute of the Committee of Science of Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan, Republic of Kazakhstan, researcher.
Pdf
DOI
  • 10.26104/NNTIK.2019.45.557
  • Citing
  • Дуйсенов Б.Д. ЛЕКСИКО-СЕМАНТИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ АРАБСКО-КИПЧАКСКОГО СЛОВАРЯ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2019. №. 3. C. 249-253