Научный журнал Кыргызстана

Усупбаева Э.Р.
Усупбаева Э.Р.
E.R. Usupbaeva

ЭТНОПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ПРЕДПОСЫЛКИ О РОЖДЕНИИ НАРОДНОГО ГЕРОЯ И ЕГО ИНТЕРПРЕТАЦИЯ В ЭПОСЕ «МАНАС»
БААТЫРДЫН ТӨРӨЛҮШҮ ТУУРАЛУУ ЭЛДИК ТҮШҮНҮКТӨРДҮН «МАНАС» ЭПОСУНДА БЕРИЛИШИ
MANAS’S EPIC (NARRATORS) STORY ABOUT MANAS BIRTH: ETHNO-EDUCATIONAL ASPECT

В статье рассматриваются этнопедагогические пред¬посылки о рождении народных героев, присущих ряду тюр¬коязычным народам в их художественных произведе-ниях, особенно в народных сказаниях и героических эпосах. Автором статьи подробно рассматриваются особеннос-ти традиционных мотивов в разных вариантах данного эпоса и особенности сказительского искусства ряда манас¬чи. На примере конкретных эпизодов из эпоса “Манас”, автор приводит некоторые аналогии и различия этих ва¬риантов, а также особенности сказительского мастерст¬ва авторов этих вариантов. Всё это рассматривается с позиции не только фольклористики но и этнопедагогики.
Макалада көркөм чыгармачылыктагы, айрыкча, оозе¬ки көркөм чыгармачылыктагы бир катар түрк урууларына бирдей мүнөздүү болгон элдик баатыр¬лардын төрөлү¬шүн¬дөгү салттык жөрөлгөлөрдү сүрөт¬төөдө эпос айтуучу¬лар¬дын өзгөчөлүктөрү тууралуу кенен сөз жүрөт. Автор мын¬да эпостун бир катар варианттарында Манас баа¬тыр¬дын төрөлүшүн сүрөттөгөн эпизоддорго токто-луп, анын этнопедаго¬гикалык аспектилерин өз ара салыштыруу аркылуу улуттук өзгөчөлүктөрдү белгилейт. Элдик эпос¬тор¬до баатырлардын төрөлүш жөрөлгөлөрү дээрлик бир¬дей болгону менен анын чыгармада көркөм транс¬фор¬ма¬¬ция¬ланышы ар кайсы элдин этникалык (этностук) белги¬ле¬рине карата ар кандай болгон, анткени адат-салт, үрп-адат, улуттук, этностук жөрөлгөлөр ар элде ар башка, ошондуктан ошол элдик өкүлү катары эпос айтуучу өзүнүн элдик баатырдын төрөлүшүн баяндаган вариантында өз элинин гана дүйнө тааным аспектисинен туруп карайт. Фольклористикада муну окумуштуулар этнопедагоги¬ка¬лык аспект катары карап келишет. Кыргыздарда, казак¬тарда, алтайлык¬тарда, хакастарда, буряттарда, монгол¬дор¬до жана башка көчмөн элдердин фольклорунда деле тигил же бул элдик баатырдын төрөлүшү адаттагыдан сырт, башкача бир мифтик дейбизби, турмуштук реалий окуялардын рамкасына ылайык келбеген абалда көркөм сүрөт¬төлгөнү ошол элдердин дүйнө таанымы аркылуу трансформация-лангандыгын көрөбүз, башкача болушу мүмкүн эмес болчу.
The epic narrators peculiarities in telling of similar traditions on the birth of folk heroes in the Turkic tribes, which might be met in fictions, especially in folklore are widely des-cribed in the article. The author has stopped on several variants of epic’s episodes describing Manas birth, she points out nation-specific peculiarities by comparing ethno-educational aspect with each other. The epic narrators peculiarities in telling of similar traditions on the birth of folk heroes in the Turkic tribes, which might be met in fictions, especially in folklore are widely described in the article. The author has stopped on several variants of epic’s episodes describing Manas birth, she points out nation-specific peculiarities by comparing ethno-educa¬tio¬nal aspect with each other. The epic narrators peculiarities in telling of similar traditions on the birth of folk heroes in the Turkic tribes, which might be met in fictions, especially in folk¬lore are widely described in the article. The author has stopped on several variants of epic’s episodes describing Manas birth, she points out nation-specific peculiarities by comparing ethno-educational aspect with each other. Despite the fact, that the tradition of the birth of the heroes of folk epics was identical, the transformation of the work of art to the people was various, according to the ethnic characters, because of different tradi¬tions, customs and national and ethnic cultures of people, so that as a representative of folk epic when narrators described the birth of their folk hero, they told only in the understanding of their people. Scientists consider it as a pedagogical aspect in folklore. In the folklore of Kyrgyz, Kazakh, Altai, Hakas, Buryat, Mongol and other nomadic peoples the birth of folk hero is narrated differently, mythically, not suitable for the framework of events, life realities. This is explained by the transformation of the world outlook of those peoples.

устное народное творчество, тюр¬к¬оязычные племена, эпос, сказительское искусство, худо¬жест¬венное описание народного героя, героический эпос, героические мотивы, батальные сцены, донесение радост¬ных вестей, Опшур, Чоң Бээжин.
оозеки адабият, түрк уруулары, эпос, айтуучулук өнөр, баатырдын көркөм сүрөт¬төлүшү, ба¬тал¬дык окуялар, сүйүнчүлөө, сүйүнчү берүү, Опшур, Чоң Бээжин.
: folklore, Turkic tribes, epic, narrative art, word picture of hero, battle stories, to do suiunchu, give suiun¬chu, Opshur, Chong Beezhin.

Усупбаева Эрмекгул Райымбековна, Институт социального развития и предпринимательства, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат филологических наук, доцент, докторант.
Усупбаева Эрмекгул Райымбековна, Социалдык өнүктүрүү жана ишкердик институту, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, филология илимдеринин кандидаты, доцент, докторант
Ermekgul Usupbaeva, Institute of social development and entrepreneurship, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of philological sciences, associate professor, doctoral student.

Download

None

New issue

2024, №: 3

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Journals

Contacts