|
|
-
Турсунбаев Ж.Ж., Смаилов Э.А., Абдыкадыров А.Б., Калчаева З.И.
-
Турсунбаев Ж.Ж., Смаилов Э.А., Абдыкадыров А.Б., Калчаева З.И.
-
Zh. Tursunbaev, E. Smailov, A. Abdykadyrov, Z. Kalchaeva
-
ОЦЕНКА УРОВНЯ СОЛНЕЧНОЙ РАДИАЦИИ ПО ВЫСОТЕ ТЕРРИТОРИИ КЫРГЫЗСТАНА
-
КЫРГЫЗСТАНДЫН АЙМАГЫНЫН БИЙИКТИГИ БОЮНЧА КҮН РАДИАЦИЯСЫНЫН ДЕҢГЭЭЛИН БААЛОО
-
ASSESSMENT OF THE LEVEL OF SOLAR RADIATION BY ALTITUDE OF THE TERRITORY OF KYRGYZSTAN
-
Полученные данные наблюдений из регионов юга республики показывают, что уровень индекса ультрафиолетового
излучения солнца в Кыргызстане регулярно достигает максимальной величины, с 8 часов до 16-00 часов. Результаты исследования изменения индекса ультрафиолетового излучения
уровня солнечной радиации по высоте (в июле месяце) над
уровнем моря показали, что на высоте 3000 и 3500 м н.у.м.
наблюдается спад индекса ультрафиолетового излучения, а в
последующем с увеличением высоты значение индекса увеличивается. При этом необходимо отметить, что уровень индекса ультрафиолетового излучения в утренние часы (8 часов
утра) составляет 2…5, а к 10 часам оно увеличивается до
4…8, а к 12 часам достигает 6…9, а последующем до 16 часов
оно составляет 8…9. В последующем до 18 часов оно снижается до 6. В последующем до уровня 3000 м н.у.м. оно остается минимальной – 6. А свыше 3000 м уровень ультрафиолетового излучения повышается, что необходимо учитывать
при размещении и эксплуатации системы солнечных панелей.
В целом необходимо отметить, что в течении светового дня
уровень ультрафиолетового излучения в условиях Кыргызстана достаточно высокое, что обеспечит эффективность использования систем солнечного обогрева и вода нагревания.
До высоты 3000 м над уровнем моря сохраняется, достаточно высокая суммарная дневная температура наружного воздуха, на уровне 102-151 оС, при этом наивысшая отмечается
на высоте 400-1000 м. В последующем наблюдается резкое
снижение по 7-15 оС, через каждые 500 м высоты н.у.м. Это
в какой-то степени свидетельствует о том, что, наиболее
эффективным, является расположение панелей солнечных
обогревателей на высоте до 3000 м н.у.м.
-
Республиканын түштүгүндөгү райондордон алынган
байкоолордун маалыматтары Кыргызстанда күндүн ультракызгылт көк нурлануу индексинин деңгээли үзгүлтүксүз түрдө
таңкы саат 8:00дөн 16:00гө чейин эң жогорку чегине жетип
тураарын көрсөтүп турат. Күн радиациясынын деңгээлинин
ультракызгылт көк нурлануу индексинин деңиз деңгээлинен
бийиктикте (июль айында) өзгөрүшүн изилдөөнүн натыйжалары 3000 жана 3500 м бийиктикте деңиз деңгээлинен метр
бийиктикте ультрафиолет нурлануу индексинин төмөндөшү
байкалат, андан кийин бийиктиктин жогорулашы менен индекстин мааниси жогорулайт. Белгилей кетсек, ультрафиолет нурлануу индексинин деңгээли эртең мененки сааттарда
(8:00дө) 2...5ти түзөт, ал эми саат 10дө 4...8ге чейин жогорулап, саат 12ге чейин 6...9га жетет, анан 16:00гө чейин
8...9 түзөт. Андан кийин 18:00 саатка чейин 6га чейин
төмөндөйт. Андан кийин деңиз деңгээлинен 3000 м бийиктикке чейин төмөндөйт, ал минималдуу бойдон калууда – 6. Ал
эми 3000мден жогору ультра кызгылт көк нурлануунун деңгээли жогорулайт, бул күн панелинин системасын орнотууда
жана иштетүүдө эске алынышы керек. Жалпысынан белгилей
кетүүчү нерсе, күндүз Кыргызстандын шартында ультракызгылт көк нурлануунун деңгээли кыйла жогору, күн жылытуу системаларын жана сууну жылытууну пайдалануунун
эффективдүүлүгүн камсыз кылат. Деңиз деңгээлинен 3000 м
бийиктикке чейин бир кыйла жогорку жалпы суткалык сырткы абанын температурасы 102-151 °C деңгээлинде сакталып,
эң жогорку температурасы 400-1000 м бийиктикте байкалат. Андан кийин кескин төмөндөө байкалат. 7-15 °C, деңиз
деңгээлинен ар бир 500 м бийиктикте. Бул кандайдыр бир деңгээлде күн жылыткыч панелдерин деңиз деңгээлинен 3000 м
бийиктикте жайгаштыруу эң эффективдүү экенин көрсөтүп
турат.
-
Obtained observational data from the regions of the south of
the republic show that the level of the ultraviolet radiation index of
the sun in Kyrgyzstan regularly reaches its maximum value, from 8
a.m. to 4:00 p.m. The results of a study of changes in the ultraviolet radiation index of solar radiation level by height (in July) above sea level showed that at an altitude of 3000 and 3500 m a.s.l.
There is a decline in the UV radiation index, and subsequently,
with increasing altitude, the index value increases. It should be
noted that the level of the ultraviolet radiation index in the
morning hours (8 am) is 2...5, and by 10 o'clock it increases to
4...8, and by 12 o'clock it reaches 6...9, and then until 16 o'clock it
is 8…9. Subsequently, until 18 o'clock it decreases to 6. Subsequently, to the level of 3000 m above sea level. it remains minimal
- 6. And above 3000m the level of ultraviolet radiation increases,
which must be taken into account when placing and operating a
solar panel system. In general, it should be noted that during daylight hours the level of ultraviolet radiation in the conditions of
Kyrgyzstan is quite high, which will ensure the efficiency of using
solar heating systems and water heating. Up to an altitude of 3000
m above sea level, a fairly high total daily outdoor air temperature
remains at the level of 102 - 151 ° C, with the highest observed at
an altitude of 400-1000 m. Subsequently, a sharp decrease is observed by 7-15 ° C, every 500 m altitude above sea level This to
some extent indicates that the most effective is the location of solar
heating panels at an altitude of up to 3000 m above sea level.
-
солнечная радиация, индекс ультрафиолетового излучения, высота над уровнем моря, солнечные панели, суммарная, наружная температура, влажность.
-
күн радиациясы, ультрафиолет радиациясынын индекси, бийиктик, күн панелдери, жалпы, тышкы температура, нымдуулук.
-
solar radiation, ultraviolet radiation index, altitude, solar panels, total, outside temperature, humidity.
-
Турсунбаев Жанболот Жанышович, Ош
технологиялык университети, Ош шаары, Кыргыз
Республикасы, техника илимдеринин кандидаты,
доцент.
Абдыкадыров Абдураим Бектемирович, Ош
технологиялык университети, Ош шаары, Кыргыз
Республикасы, аспирант.
Смаилов Эльтар Абламетович, Б.Сыдыков
атындагы Кыргыз-Өзбек университети, Ош
шаары, Кыргыз Республикасы, айыл чарба
илимдеринин доктору, профессор.
Калчаева Зарема Исраиловна, Эл аралык Өзгөн
технология жана билим берүү институту, Өзгөн
шаары, Кыргыз Республикасы, аспирант.
-
Турсунбаев Жанболот Жанышович, Ош
технологиялык университети, Ош шаары, Кыргыз
Республикасы, техника илимдеринин кандидаты,
доцент.
Абдыкадыров Абдураим Бектемирович, Ош
технологиялык университети, Ош шаары, Кыргыз
Республикасы, аспирант.
Смаилов Эльтар Абламетович, Б.Сыдыков
атындагы Кыргыз-Өзбек университети, Ош
шаары, Кыргыз Республикасы, айыл чарба
илимдеринин доктору, профессор.
Калчаева Зарема Исраиловна, Эл аралык Өзгөн
технология жана билим берүү институту, Өзгөн
шаары, Кыргыз Республикасы, аспирант.
-
Zhanbolot Tursunbaev, Osh Technological University,
Osh, Kyrgyz Republic, candidate of technical
sciences, associate professor.
Abduraim Abdykadyrov, Osh Technological University,
Osh, Kyrgyz Republic, postgraduate student.
Eltar Smailov, Kyrgyz-Uzbek University named after B.
Sydykov, Osh, Kyrgyz Republic, doctor of
agricultural sciences, professor.
Zarema Kachaeva, International Uzgen Institute of
Technology and Education, Uzgen, Kyrgyz
Republic, postgraduate student.
10.26104/NNTIK.2023.20.35.010
Турсунбаев Ж.Ж., Смаилов Э.А., Абдыкадыров А.Б., Калчаева З.И. ОЦЕНКА УРОВНЯ СОЛНЕЧНОЙ РАДИАЦИИ ПО ВЫСОТЕ ТЕРРИТОРИИ КЫРГЫЗСТАНА. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2023. №. 7. C. 52-61
|
