|
|
-
Самыйканов А.Т.
-
Самыйканов А.Т.
-
A.T. Samyikanov
-
ГЕНЕЗИС СОЦИОАНТРОПОМОРФНЫХ ПОНЯТИЙ
-
СОЦИОАНТРОПОМОРФТУК ТҮШҮНҮКТӨРДҮН ГЕНЕЗИСИ
-
SOCIOANTHROPOMORPHIC CONSEPTS OF GENESIS
-
В поисках ответа на природные и общественные яв-ления мифологическое сознание представляет сакральный мир в антропоморфных образах. Однако, в антропоморф-ных понятиях существовали и элементы натуралистиче-ских принципов. В целом, антропоморфизм является реаль-ным отражением сознания в становлении человека в древ-ние времена. И человек развивая свои познавательные спо-собности, пытался определить свое место в явлениях при-роды, не выделяя себя от нее. В данной статье проводится анализ антропоморфных понятий с позиции мифологиче-ского и философского мировоззрения. С давних времен чело-век стремился понять себя, трансформируя себя и свои действия в некую сверхъестественную силу. Он искал свою собственную природу в человеческом существе, в феноме-нах человеческой формы. Потому что вначале человек не хотел отделять себя от природы. Они создавали образ ми-ра по своему желанию и представляли социальную актив-ность в соответствии со своим уровнем. Антропоморфизм - это реальная реальность, которая вращается вокруг но-минализма социальных интересов, направленных на кон-кретную цель в формировании сознания древних людей. В антропоморфных концепциях синкретизм сочетается с элементами богатого материализма. Антропоморфизм в силу своих аксиологических особенностей естественным образом имел место в общественном сознании. Антропо-морфная культура кыргызского народа отражает миро-воззрение и мировоззрение наших предков. Исторически это способствует формированию процесса самопознания. Разнообразный опыт кочевых народов привел к росту и раз-витию фольклора. Кыргызы, как и другие народы, включали в свои эпосы рассказы, отражающие историю, литера-туру, искусство и театр. Наши былины богаты особым со-держанием, историческими событиями, описывающими многогранность жизни, сюжетом, отражающим судьбы людей.
-
Коомдун, жаратылыштын сырдуулугун мифология-лык аң сезим толук чече албагандыгы үчүн түздөн-түз ан-тропоморфтук образды жараткандыгын тарыхый маалы-маттар тастыктайт. Ойчулдардын философиялык чы-гармаларын анализдөө менен мифоэпикалык элестетүүлөр-дүн башатын билүүгө болот. Себеби философиялык дүй-нөгө болгон көз караштын тегинде мифологиялык элесте-түүлөрдүн негиздери жаткандыгы маалым. Байыртадан эле адам баласы өзүн, өз ишмердүүлүгүн кандайдыр та-бияттан сырт күчкө айландырып, аны таанып-билүүгө да-лалаттанып келген. Адамдаштырылган болмуштан, адам кейпиндеги кубулуштардан өз табиятын издеп келген. Анткени адам алгачкы учурда өзүн жаратылыштан бөл-гүсү келген эмес. Дүйнөнүн сүрөттөлүшүн өздөрү каала-гандай түзүп алуу менен бирге коомдук ишмердүүлүктү өздөрүнүн деңгээлине жараша элестетишкен. Антропо-морфизм байыркы адамдардын аң-сезиминин калыптаны-шындагы белгилүү максатка багытталган социалдык кы-зыкчылыктарды номинализмдин айланасында чагылды-рылган чыныгы реалдуулук болуп эсептелинет. Антропо-морфтук түшүнүктөрдө бае материализмдин элемент-тери менен синкретизм биригишкен. Антропоморфизм ак-сиологиялык өзгөчөлүккө ээ болгондуктан табигый түрдө коомдук аң-сезимде орун алып келген. Кыргыз элинин ан-тропоморфтук маданияты биздин ата бабаларыбыздын дүйнөгө болгон көз-карашын жана дүйнө таанымын чагыл-дырат. Тарыхый жактан өзүн-өзү таануу процессин ка-лыптандырууга өбөлгө болот. Көчмөн элдин ар кандай та-рыхты башынан өткөрүшү, элдик оозеки чыгармачылыгы-нын өсүп-өнүгүшүнө алып келди. Кыргыздар өздөрүнүн эпосторуна башка улуттардай эле тарыхка, адабиятка, искусствого,театргачагылдырган окуяларды киргизишкен. Биздин эпостор өзгөчө мазмунга,жашоо-турмуштун көп кырдуу жагын сүрөттөгөн тарыхый окуяларга, адамдар-дын тагдырын чагылдырган сюжетке бай.
-
In search of an answer to natural and social phenomena, the mythological consciousness presents the sacred world in anthropomorphic images. However, in anthropomorphic con-cepts there were also elements of naturalistic principles. In general, anthropomorphism is a real reflection of conscious-ness in the formation of a person in ancient times. And a per-son, developing his cognitive abilities, tried to determine his place in the phenomena of nature, without distinguishing him-self from it. This article analyzes anthropomorphic concepts from the perspective of a mythological and philosophical worldview. Since ancient times, man has sought to understand himself, transforming himself and his actions into a kind of supernatural force. He looked for his own nature in the human being, in the phenomena of the human form, because at first, man did not want to separate himself from nature.They created an image of the world at will and presented social activity in accordance with their level. Anthropomorphism is a real rea-lity that revolves around the nominalism of social interests aimed at a specific goal in shaping the consciousness of an-cient people. In anthropomorphic concepts, syncretism is combined with elements of rich materialism. Anthropomor-phism, due to its axiological characteristics, naturally took place in the public consciousness. The anthropomorphic cul-ture of the Kyrgyz people reflects the worldview and world-view of our ancestors. Historically, this contributes to the formation of the process of self-knowledge. The diverse expe-riences of nomadic peoples have led to the growth and deve-lopment of folklore. The Kyrgyz, like other peoples, included stories in their epics reflecting history, literature, art and theater. Our epics are rich in special content, historical events that describe the versatility of life, a plot that reflects the fate of people.
-
Ключевые слова: мифология, антропоморфизм, ми-фоэпика, сознания, номинализм, аксиология, природа.
-
Негизги сөзөр: мифология, антропоморфизм, мифо-эпика, аң-сезим, номинализм, аксиология, жаратылыш.
-
Key words: mythological, mythoepical, аnthropomorphic, consciousness, nominalism, axiology, nature.
-
Самыйканов Адисбек Тынчтыкбекович, Кыргызский государственный университет им. И.Арабаева. г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат философских наук.
-
Самыйканов Адисбек Тынчтыкбекович, И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университети, Бишкек шаары, Кыргызская Республика, философия илимдеринин кандидаты.
-
Adisbek Samyikanov, Kyrgyz state university the name of I.Arabaev, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of philosophical sciences.
Самыйканов А.Т. ГЕНЕЗИС СОЦИОАНТРОПОМОРФНЫХ ПОНЯТИЙ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2020. №. 12. C. 216-220
|
