Научный журнал Кыргызстана

Калашникова О.Ю
Калашникова О.Ю
O.Yu. Kalashnikova

ПРЕДУПРЕЖДЕНИЕ ЭКОЛОГИЧЕСКИХ РИСКОВ СВЯЗАННЫХ С ПОДТОПЛЕНИЯМИ И НАВОДНЕНИЯМИ В БАССЕЙНАХ РЕК АТ-БАШИ И АЛАБУГА
АТ-БАШЫ ЖАНА АЛАБУГА ДАРЫЯЛАРЫНЫН БАССЕЙНДЕРИНДЕГИ СУУ ТАШКЫНЫ ЖАНА СУУ КАПТОО МЕНЕН БАЙЛАНЫШКАН ЭКОЛОГИЯЛЫК КОРКУНУЧТАРДЫ АЛДЫН АЛУУ
ENVIRONMENTAL RISK PREVENTION ASSOCIATED WITH FLOODING IN THE AT-BASHI AND ALABUGA RIVER BASINS

Подтопление территорий и населенных пунктов в бассейне реки Нарын обусловлено природными условиями, сезонные подъемы уровня грунтовых вод могут быть связаны с увеличением расходов рек и инфильтрацией при орошении сельскохозяйственных земель в вегетационный период. Увеличение расходов воды на основных притоках реки Нарын Ат-Баши и Алабуга отмечается в период с мая по сентябрь и вызвано таянием сезонных запасов снега и выпадением ливневых дождей. Мониторинг за снежным покровом с использованием данных спутниковых снимков является одним из качественных и доступных источников информации о динамике снежного покрова. Эта информация также используется для прогнозирования водности рек на период половодья. Основной проблемой предупреждения наводнений и подтоплений в бассейне реки Нарын является отсутствие мониторинга за стоком ее основных притоков – Ат-Башы и Алабуга, где эти явления наблюдаются наиболее часто. В статье представлены результаты реконструкции данных о стоке этих рек за современный период, а также результаты расчетов по методике прогнозирования водности рек на основе данных спутниковых снимков MODIS в целях предупреждения наводнений и подтоплений.
Нарын дарыясынын бассейнинин аймактарындагы жана калктуу конуштарындагы суу ташкындары табигый шарттардан улам келип чыгат; жер астындагы суулардын деңгээлинин мезгилдүү көтөрүлүшү вегетациялык мезгилинде айыл чарба жерлерин сугарууда дарыя сууларынын көбөйүшү жана инфильтрация менен байланыштуу болушу мүмкүн. Нарын дарыясынын Ат-Башы жана Алабуга негизги суу куймаларында суунун агып келишинин көбөйүшү майдан сентябрга чейинки мезгилде байкалат жана мезгилдүү кардын запасынын эришинен жана нөшөрлөп жааган жамгырдан улам келип чыгат. Спутниктен алынган сүрөттөрдүн жардамы менен кардын мониторинги - кар катмарынын динамикасы боюнча жогорку сапаттагы жана оңой алынуучу маалымат булактарынын бири болут саналат. Бул маалымат суу ташкыны мезгилинде дарыяларда суунун келишин прогноздоо үчүн да колдонулат. Нарын дарыясынын бассейниндеги суу ташкындарын жана суу каптоолорун алдын алуунун негизги көйгөйү болуп, анын негизги агымдары Ат-Башы жана Алабугага байкоо жүргүзүлбөгөндүктөн келип чыгат, бул көрүнүштөр ал жерлерде көп байкалат. Макалада азыркы мезгилдеги бул дарыялардын агымы жөнүндө маалыматтарды реконструкциялоонун натыйжалары, ошондой эле суу ташкынын жана суу каптоонун алдын алуу максатында MODIS спутниктик сүрөттөрүнүн негизинде дарыялардагы суунун көлөмүн прогноздоо методикасын колдонуп эсептөөлөрдүн натыйжалары келтирилген.
Flooding of territories and settlements in the Naryn river basin is caused by natural conditions; seasonal rise in the groundwater level may be associated with an increase in river discharge and infiltration during irrigation of agricultural lands during the growing season. The increase in water discharge on the main tributaries of the Naryn At-Bashi and Alabuga rivers is noted in the period from May to September and associated with seasonal snowmelt and torrential rainfall. Snow monitoring using satellite imagery data is one of the highquality and accessible sources of information on the dynamics of snow cover. This information is also used to predict the water availability in rivers during flood periods. The main problem of flood prevention in the Naryn river basin is the no monitoring of the flow of its main tributaries - At-Bashi and Alabuga, where these phenomena are most often observed. The article presents the results of reconstruct data of these rivers runoff for the modern period, as well as the results of the river water content forecasting for the floods prevention using the calculation method based on MODIS satellite images.

наводнения, подтопления, экологические угрозы, прогноз воды, космические снимки MODIS, снежный покров, река Нарын, Тянь-Шань, Кыргызстан.
суу ташкыны, суу каптоо, экологиялык коркунучтар, суунун божомолу, MODIS космо сүрөттөрү, кар катмары, Нарын дарыясы, Тянь-Шань, Кыргызстан.
floods, flooding, environmental risks, water forecast, MODIS satellite images, snow cover, Naryn River, Tian-Shan, Kyrgyzstan.

Калашникова Ольга Юрьевна, ЦентральноАзиатский институт прикладных исследований земли, г.Бишкек, Кыргызская Республика, научный сотрудник.
Калашникова Ольга Юрьевна, Борбордук-Азиялык Жерди прикладдык изилдөө институту, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, илимий кызматкер.
Olga Kalashnikova, Central Asian Institute of Applied Earth Research, Bishkek, Kyrgyz Republic, research fellow

Скачать

None

Новый выпуск

2023, №: 3

Известия ВУЗов Кыргызстана

Журналы

Контакты