Научный журнал Кыргызстана

Ташалиева М.М.
Ташалиева М.М.
M.M. Tashalieva

ОБЫЧАИ И ТРАДИЦИИ ПРИ СВАТОВСТВЕ (на примере Мургабского района, конец XIX в. - начало XX в.)
КУДАЛАШУУ САЛТЫНДАГЫ ЖӨРӨЛГӨЛӨР (Мургаб чөлкөмүнүн мисалында, XIX к. аягы-XX к. башы)
CUSTOMS AND TRADITIONS IN MATCH MAKING (on the example of Murghab district, late XIX century-early XX century)

В статье говорится о значимости исследования и зна¬ния традиций сватания и традиций предваряющих вступ¬ление в брак кыргызов, проживающих в долине Сарыкол. Такие традиции является условием будущих от-но¬шений с родственниками жениха. Если говорит о фило-соф¬ском смысле данных традиций, то родители жениха и невесты стремились сплотить племена, укрепить свой род и этим самым противостоятьвнешним врагом, что давало им также возможность упрочить свое место в обществе. Сарыкольские кыргызы очень тща¬тельно и аккуратно го¬то¬вились к первому этапу помолвки, было определено о де¬ле¬нии сватов на официальных и сва-тающих. Сватающие ведут предварительные переговоры с родителями будущий невесты с целю получения их согласия. В результате опре¬де¬¬лялись день свадьбы и день торжества благословения (бата той), размер калыма, условия выполнения таких религиозныхобрядов, как одева-ние невесте сережек (сырга¬сал¬ды), свекровь прячется (кайненечыкпас). После чего сто¬роны начинали скорейшие приготовления к проведению свадьбы. Поэтому знание обрядовых традиций, религиоз¬ных обрядов, которые предваряют брачные союзы, являе¬тся значимыми, а их исследование ценным историческим источником.
Макалада Сарыкол өрөөнүндө жашаган кыргыз¬дар-дын үйлөнүү алдындагы каада-салттарын, кудалашуу сал-ты¬н¬ын жөрөлгөлөрүн билүү жана үйрөнүү маанилүү экен-диги каралган. Анткени, алар күйөө баланын тууган-урук-тары менен болочокто туугандашууунун өбөлгөлөрү болуп саналган. Дүйнө таанымдык жагынан келгенде, күйөө бала менен колуктунун ата-энелери эки уруктун башын бирик¬ти¬рүү жана өз тобун күчтөндүрүү, өз ара мамилелерди чыңдоо чоочун душмандык аракеттерге жана башкаларга каршы турууга аракеттенишкен. Ошону менен бирге алар өзүлөрүнүн коомдо алган ордунун баркын көтөрүүнү көз¬дөш¬көн. Сарыкол кыргыздары кудалашуунун биринчи бө¬лү¬гүнө кылдат жана тыкан даярданышкан, кудаларды расмий жана жуучу деп бөлүү өзгөчөлүгү билин¬ген. Жуучу болочок колуктунун ата-энесинин макулдугун алуу мак¬са¬ты менен алдын ала сүйлөшүүнү жүргүзөт. Кудалашуунун жыйынтыгында той күнү, бата той, калыңдын өлчөмү «сырга салды» жана «кайнене чыкпас» жөрөлгөлөрүнүн аткаруу шарттары белгиленген, куда¬лашкан эки тарап тең түздөн-түз тойго - «кыз тойго» камынууну баш¬таш-кан.Ошондуктан үйлөнүү алдындагы каада-салттарды, ку¬да¬лашуу салтынын жөрөлгөлөрүн билүү жана үйрөнүү маа¬нилүү жана аларды изилдөө баалуу тарыхый булак болуп берет.
The article says about the importance of researches and knowledge of matchmaking traditions and preventing wedding traditions of Kyrgyz, dwelling in Sarykol valley. Such traditions are the condition of future relationships with relatives of the groom. If we will speak about the philosophical meaning of these traditions, parents of the groom and bride try to join tribes, strengthen their race and by this oppose outside enemies that give them also op-por¬tunities to reinforce their place in society. Sarykol’s Kyrgyz are very detailed and accurately prepare to the first stage of engagement, were defined as the division of matchmakers to official and unofficial. Matchmakers make preliminary negotiations with parents of the future brides with the aim of receiving their agreement. As the result was defined the date of marriage and blessing ce¬re¬mony (бататой), the size of dowry, fulfillment conditions of such religious rites, as wearing to the bride ear¬rings (сыр¬га¬ салды), hiding of mother-in-law (кайнене чыкпас). After that sides start the quickest preparations for marriage. That is why knowing ritual traditions, religious rites which make wed-ding unites, is meaningful, but their research becomes valuable his¬to¬rical resource.

брак, вьючная сумка, помолвка, офи¬циальная помолвка, вытирание лица, смазать рот, де¬вять блюдцев, прятание свекрови, держание овцы, сват.
нике, куржун, кудалашуу, расмий ку¬да¬¬лашуу, жүз арчуу, ооз жоолар, тогуз табак, кайнене чыкпас, кой кармаар, жуучу.
marriage, pack bag, engagement, formal enga¬gement, face wiping, mouth grease, nine saucers, hiding mother-in-law, holding sheep, matchmaker.

Ташалиева Мукарам Мурзакуловна, Кыргызско- Узбекский университет, г.Ош, Кыргызская Республика, старший преподаватель.
Ташалиева Мукарам Мурзакуловна, Кыргыз-Өзбек университети, Ош шаары, Кыргыз Республикасы, ага окутуучу.
Mukaram Tashalieva, Kyrgyz-Uzbek University, Osh, The Kyrgyz Republic, a senior lecturer.

Скачать

None

Новый выпуск

2023, №: 3

Известия ВУЗов Кыргызстана

Журналы

Контакты