|
|
-
Назаров А.
-
Назаров А.
-
A. Nazarov
-
ЭЛЕМЕНТЫ ШАМАНИЗМА В ПОГРЕБАЛЬНОМ ОБРЯДЕ ФЕРГАНСКИХ ТЮРКОВ (XX-XXI ВВ.)
-
ФЕРГАНА ТҮРКТӨРҮНҮН СӨӨК КОЮУ ЖӨРӨЛГӨСҮНДӨГҮ ШАМАНИЗМДИН ИЗДЕРИ (XX-XXI КК.)
-
ELEMENTS OF SHAMANISM IN THE FUNERAL RITE OF THE FERGANA TURKS (THE XX-XXI CENTURIES)
-
Данная статья посвящена одному из древних этносов Средней Азии – ферганским тюркам. Этнические группы (этнографические группы) тюрков проживают в Фер¬ган-ской долине и сопредельных территориях, нынче находя-щие¬ся под юрисдикцией Кыргызстана, Узбекистана и Рес-пуб¬лики Таджикистан. К сожалению, в результатах про-ве¬денных переписью населения и национально-террито-риль¬ных размежеваний в Средней Азии в 20-30 гг. ХХ в. древное местное население тюрки не указывались как са-мостоятельный этнос. В результате, после политики на-цио¬нально-территориальных размежеваний и нацио¬наль-ной политики большевиков тюрки влились в состав кыр¬гы-зов, таджиков, в особенности узбеков. Тюрки почти поте¬ряли свою национальную идентичность, язык и культуры. Несмотря на этнические и культурные процессы ферган¬ские тюрки сохранили некоторые черты самобыт¬ной культуры, в особенности в погребальной культуре и свя¬зан¬ные с ними ритуалах. В погребальных ритуалах тюрков сохранились элементы шаманизма. В статье исследуется предсмертное состояние человека, омовение, соболезнова¬ние родным, ритуальные кушанья и другие обряды. Кроме того, приводяться параллели в погребаль¬ной обрядности элементы шаманизма и влияние ислам¬ской культуры.
-
Макалада Фергана аймагында жашаган түрктөр туу¬ралуу маалымат берилген. Түрктөр бүгүнкү Кыргыз-стан, Өзбекстан жана Тажикстандын юрисдикция¬ла¬ры-на кирип калган Фергана өрөөнүнүн түпкү калкта¬рынын бири. Байыркы түрктөрдүн каада-салт жана жөрөл¬гө¬лө-рүн сактап келген түрктөр тилекке каршы, ХХ к. 20-30 жж. жүргүзүлгөн эл каттоолордо өз алдынча этнос ка-та¬ры көрсөтүлгөн эмес. Бул өз учурунун өтө чоң жаңы-лыш саясаттарынан болгон. Натыйжада, Совет доорун-да, андан кийинки шарттарда түрк этносунун (этно¬гра-фия¬лык топтор) өкүлдөрү өзбек, кыргыз, тажик¬тердин ку¬ра¬мына жуурулушуу процесси жүрүүдө. Ошого кара¬бас-тан ферганалык түрктөрдүн каада-салттарында, үрп-адаттарында айрым өзгөчөлүктөр сакталып келүү¬дө. Түрк¬төрдүн сөөк коюу жөрөлгөлөрүндө байыркы дин бол-гон шаманизмдин айрым элементтерин байкоого болот. Макалада адамдын бул дүйнө менен коштошуусу, сөөктүн жуулушу, кепинделүүсү, көңүл айтуу, өлгөн адамга арнал-ган ашы, аза күтүү сыяктуу салттар изилденген. Ошону менен бирге, сөөк коюу салтындагы шаманчылык жана ислам дининин жөрөлгөлөрүнүн өз ара катышуусу кара-лат.
-
This article is devoted to one of the ancient ethnoses of Central Asia - the Fergani Turks. Ethnic groups (ethnographic groups) of the Turks live in the Fergana Valley and adjacent territories, now under the jurisdiction of Kyrgyzstan, Uzbeki-stan and the Republic of Tajikistan. Unfortunately, in the results of the census conducted population and national-terri¬to¬rial delimitation in Central Asia in the 20-30's. XX century. the ancient local population of the Turks were not mentioned as an independent ethnos. As a result, after the policy of national-territorial delimitation and the national policy of the Bolsheviks, the Turks joined the Kyrgyz, Tajiks, especially the Uzbeks. The Turks almost lost their national identity, language and culture. Despite ethnic and cultural processes, the Fergani Turks have preserved certain features of a distinctive culture, especially in funeral culture and associated rituals. In the fune¬ral rituals of the Türks, elements of shamanism were pre¬ser¬ved. The article deals with the dying state of a person, ablution, con¬dolences to relatives, ritual dishes and other rituals. In addi¬tion, there are parallels in funeral ritual elements of sha¬ma¬nism and the influence of Islamic culture.
-
Ферганские тюрки, шаманизм, по¬гребальные обряды, соболезнование, оплакивание.
-
Фергана түрктөрү, шаманчылык, сөөк коюу жөрөлгөсү, көңүл айтуу, аза күтүү.
-
Ferghana, Turks, shamanism, funeral rite, condolences, mourning.
-
Назаров Алишер, Кыргызский государственный университет имени И.Арабаева, г.Бишкек, Кыргызская Республика, соискатель.
-
Назаров Алишер, И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университет, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, изденүүчү.
-
Alisher Nazarov, Kyrgyz state university by name of I. Arabaev, Bishkek, Kyrgyz Republic, applicant.
Назаров А. ЭЛЕМЕНТЫ ШАМАНИЗМА В ПОГРЕБАЛЬНОМ ОБРЯДЕ ФЕРГАНСКИХ ТЮРКОВ (XX-XXI ВВ.). Известия ВУЗов Кыргызстана. 2018. №. 5. C. 85-88
|
