|
|
-
Загинаев В.В., Ерохин С.А., Оморова Г
-
Загинаев В.В., Ерохин С.А., Оморова Г
-
V. Zaginaev, S. Erokhin, G. Omorova
-
ПАЛЕО-СЕЛЕВАЯ АКТИВНОСТЬ РЕЧНЫХ ДОЛИН СЕВЕРНОГО СКЛОНА КЫРГЫЗСКОГО ХРЕБТА
-
КЫРГЫЗ ТОО КЫРКАСЫНЫН ТҮНДҮК КАПТАЛЫНДАГЫ ДАРЫЯ ӨРӨӨНДӨРҮНДӨ СЕЛДИН АКТИВДҮҮЛҮГҮ
-
PALEO-MUDFLOW ACTIVITY OF RIVER VALLEYS THE NORTHERN SLOPE OF THE KYRGYZ RIDGE
-
Действию селевых потоков подвержены практически
все основные речные долины северного склона Кыргызского
хребта. Самые мощные и опасные селевые потоки
образуются при прорывах высокогорных озер. Не менее
опасны и селевые потоки, вызванные интенсивными
ливневыми осадками. Но в статистику попадают не все
селевые потоки, а только те, которые несут угрозу
хозяйствующим объектам и населению, но также случаются
прорывы, которые не несут угрозы, но при этом способны
перестроить селевой конус, принести селевой материал в
долину, перекрыть русло и тем самым создать
благоприятные условия для будущих селевых потоков. Для
лучшего понимания динамики селевых процессов, в наиболее
селеактивных долинах был применен
дендрогеоморфологический метод для определения годов
прохождения селевых потоков. Очень важно для построения
прогноза селевой активности на будущее знать какая она
была в прошлом и с какими факторами были связаны периоды
активизации.
-
Кыргыз тоо кыркаларынын түндүк капталындагы
негизги дарыя өрөөндөрүнүн дээрлик бардыгы селден
жабыркаган. Эң күчтүү жана кооптуу сел суулары бийик
тоолуу көлдөрдүн ачылышында пайда болот. Жаан-чачындын
кесепетинен келип чыккан сел суулары анчалык коркунучтуу
эмес. Бирок статистика селдин бардыгын камтыбайт, бирок
чарбалык объектилерге жана калкка коркунуч
келтиргендерди гана камтыйт, бирок коркунуч жаратпаган
ийгиликтер дагы бар, бирок ошол эле учурда алар селдин
конусун калыбына келтирип, сел алып келишет материалдык
жардамы менен өрөөнгө кирип, каналды бөгөп, келечектеги
селдерге ыңгайлуу шарттарды түзүп бериңиз. Сел
процесстеринин динамикасын жакшыраак түшүнүү үчүн сел
активдүү болгон өрөөндөрдө дендрогеоморфологиялык ыкма
колдонулуп, сел агымынын жылдарын аныктаган. Келечекте
сел жүрүү иш-аракеттеринин божомолун түзүү үчүн анын
мурун кандай болгонун жана активдешүү мезгилдери менен
кандай факторлор байланыштуу болгонун билүү өтө
маанилүү
-
Almost all the main river valleys of the northern slope of the
Kyrgyz range are affected by debris-flows. The most powerful and
dangerous debris-flows are formed during the outbursts of highmountain lakes (GLOF). Debris-flows caused by intense rainfall
are no less dangerous. But the statistics include not all debrisflows, but only those that pose a threat to economic facilities and
the population, but there are also GLOFs that do not pose a threat,
but at the same time are able to transform the debris-flow cone,
bring debris-flow material into the valley, block the channel and
thereby create favorable conditions for future debris-flows. For a
better understanding of the dynamics of debris-flow processes, in
the most debris-flow active valleys, the dendrogeomorphological
method was applied to determine the years of the flow of debrisflows. It is very important for making a forecast of debris-flow
activity for the future to know what it was in the past and what
factors were associated with the periods of activation.
-
селевой поток, селевой конус, русло, дендрогеоморфология, прорывы озер, годичные кольца, Кыргызский хребет.
-
сел, сел конусу, дарыянын нугу, дендрогеоморфология, көлдөрдүн жарылышы, бак шакектери, кыргыз кырка тоосу.
-
debris-flow, debris-flow cone, channel, dendrogeomorphology, lake outbursts, annual tree rings, Kyrgyz range.
-
Загинаев Виталий Викторович, Национальная
академия наук Кыргызской Республик, г. Бишкек,
Кыргызская Республика, кандидат технических
наук, ведущий научный сотрудник.
Ерохин Сергей Александрович, Национальная
академия наук Кыргызской Республики,
г. Бишкек, Кыргызская Республика, доктор
географических наук
Оморова Гульбара, Национальная академия наук
Кыргызской Республик, г. Бишкек, Кыргызская
Республика, научный сотрудник.
-
Загинаев Виталий Викторович, Кыргыз
Республикасынын Улуттук илимдер академиясы,
Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, техника
илимдеринин кандидаты, алдыңкы илимий
кызматкер.
Ерохин Сергей Александрович, Кыргыз
Республикасынын Улуттук илимдер академиясы,
Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы,
география илимдеринин доктору
Оморова Гульбара, Кыргыз Республикасынын
Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары,
Кыргыз Республикасы, илимий кызматкер.
-
Vitaliy Zaginaev, National Academy of Sciences of the
Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic,
candidate of technical sciences, leading researcher.
Sergey Erokhin, National Academy of Sciences of the
Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, doctor
of geographical sciences.
Gulbara Omorova, National Academy of Sciences of the
Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic,
researcher.
10.26104/NNTIK.2022.17.55.017
Загинаев В.В., Ерохин С.А., Оморова Г ПАЛЕО-СЕЛЕВАЯ АКТИВНОСТЬ РЕЧНЫХ ДОЛИН СЕВЕРНОГО СКЛОНА КЫРГЫЗСКОГО ХРЕБТА. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2022. №. 3. C. 106-114
|
