|
|
-
Ногойбаева Р.С., Ногойбаев М.Д., Боогачиева А.К
-
Ногойбаева Р.С., Ногойбаев М.Д., Боогачиева А.К
-
R.S. Nogoibaeva, M.D. Nogoibaev, A.K. Boogachieva
-
ТОПУРАК – БУЛ МАКРО ЖАНА МИКРОЭЛЕМЕНТТЕРДИН БИОТИКАЛЫК АЙЛАМПАСЫНЫН НЕГИЗГИ ЗВЕНОСУ
-
ПОЧВА – ЭТО ОСНОВНОЕ ЗВЕНО БИОТИЧЕСКОГО КРУГОВОРОТА МАКРО - И МИКРОЭЛЕМЕНТОВ
-
SOIL IS THE MAIN LINK IN THE BIOTIC CYCLE OF MACRO - AND MICROELEMENTS
-
При негативных изменениях биогеохимии почвенного
покрова происходит снижение продуктивности, воспроизводительная способность сельскохозяйственных животных, их устойчивость к макро-и микроэлементам т.е. биогеоценотическим патологиям. Очевидно, что при диагностике биогеоценотических патологий у животных прежде
всего необходимо определить химический состав почвы,
каково ее место в биогеоценозе и ландшафте, какова
взаимосвязь почвенного покрова с биотическим круговоротом макро-и микроэлементов, с биохимическими пищевыми цепями, с жизнедеятельностью растительных и животных организмов. Изменение окружающей среды адекватно влияют на нижние и верхние пороговые (критические) концентрации макро-и микроэлементов в почве дозы
макро-и микроэлементов, находящиеся между пределами
пороговых концентраций, считают более или менее оптимальными. Круговорот биологический (биотический) – явление непрерывного, циклического, закономерного, но неравномерного во времени и пространстве перераспределения вещества, энергии и информации в пределах экологических систем различного иерархического уровня организации
– от биогеоценоза до биосферы. Круговорот веществ в
масштабах всей биосферы называют большим кругом, а в
пределах конкретного биогеоценоза – малым кругом биотического обмена. Биотический (биологический) круговорот –
циркуляция веществ между почвой, растениями, животными и микроорганизмами.
-
Топурак катмарынын биогеохимиясындагы терс өзгөрүүлөрү, айыл чарба жаныбарларынын көбөйүү жөндөмдүүлүгү, алардын макро- жана микроэлементтерге туруштук берүүсү төмөндөйт, б.а. биогеоценотикалык патологиялар пайда болот. Албетте, жаныбарлардагы биогеоценотикалык патологияны аныктоодо, биринчи кезекте, топурактын химиялык курамын, анын биогеоценоздо жана
ландшафтта кандай орду бар экендигин, топурактын катмарынын макро- жана биотикалык циклдар менен байланышы кандай экендигин аныктоо зарыл. Микроэлементтер, биохимиялык азык чынжырларынын, ошондой эле
өсүмдүк жана жаныбар организмдеринин жашоо активдүүлүгүн түзөт. Айлана чөйрөдөгү өзгөрүүлөр топурактагы макро- жана микроэлементтердин төмөнкү жана жогорку чегине (критикалык) концентрациясына жетиштүү
түрдө таасир этет, чектик концентрациясынын чектеринде турган макро- жана микроэлементтердин дозалары
аздыр-көптүр оптималдуу деп эсептелет. Биологиялык
(биотикалык) айлануу – бул биогеоценоздон биосферага
чейин экологиялык тутумдардын ичиндеги заттарды,
энергияны жана маалыматты убакыт жана мейкиндик
боюнча бирдей эмес, үзгүлтүксүз, циклдик, регулярдуу бөлүштүрүү кубулушу. Бүткүл биосферанын масштабындагы заттардын айланышы чоң чөйрө, ал эми белгилүү бир
биогеоценоздун чегинде айланышы - биотикалык алмашуунун чакан чөйрөсү деп аталат. Биотикалык (биологиялык)
айлануу - бул топурактын, өсүмдүктөрдүн, жаныбарлардын жана микроорганизмдердин ортосундагы заттардын
айлануусу.
-
From the point of view of geochemical ecology, soil is a
link in the biogeochemical trophic chain, a reservoir of macroand microelements used by plants and animals. With negative
changes in the biogeochemistry of the soil cover, there is a decrease in productivity, reproductive ability of farm animals,
their resistance to macro- and microelements, i.e. biogeocenotic pathologies. Obviously, when diagnosing biogeocenotic pathologies in animals, it is first of all necessary to determine the
chemical composition of the soil, what is its place in the biogeocenosis and landscape, what is the relationship of the soil cover
with biotic cycles of macro- and microelements, with biochemical food chains, and with the vital activity of plant and animal
organisms. Changes in the environment adequately affect the
lower and upper threshold (critical) concentrations of macroand microelements in the soil, doses of macro- and microelements that are between the limits of threshold concentrations are
considered more or less optimal. The biological (biotic) cycle is
a phenomenon of continuous, cyclical, regular, but uneven in
time and space redistribution of matter, energy and information
within ecological systems of various hierarchical levels of
organization - from biogeocenosis to biosphere. The circulation of substances on the scale of the entire biosphere is called a large circle, and within a specific biogeocenosis - a small circle of
biotic exchange. Biotic (biological) circulation is the circulation
of substances between soil, plants, animals and microorganisms
-
микроэлемент, биоценоз, биогеоценоз, почва, биогеоценотическая патология, химические элементы, ландшафт, марганец, кобальт, железо.
-
микроэлемент, биоценоз, биогеоценоз, топурак, биогеоценотикалык патология, химиялык элементтер, ландшафт, маргенец, кобальт, темир.
-
trace element, biocenosis, biogeocenosis, soil, biogeocenotic pathology, chemical elements, landscape, manganese, cobalt, iron.
-
Ногойбаева Р.С., Кыргызский государственный
университет им. И.Арабаева, г.Бишкек,
Кыргызская Республика, кандидат
биологических наук, доцент.
Ногойбаев М.Д., Кыргызский национальный
аграрный университет им. К.И. Скрябина,
г.Бишкек, Кыргызская Республика, доктор
педагогических наук, профессор.
Боогачиева А.К., Кыргызский государственный
университет им. И.Арабаева, г.Бишкек,
Кыргызская Республика, старший преподаватель.
-
Ногойбаева Р.С., И.Арабаев атындагы Кыргыз
мамлекеттик университети, Бишкек шаары, КР,
биология илимдеринин кандидаты, доцент.
Ногойбаев М.Д., К.И. Скрябин атындагы Кыргыз
улуттук агрардык университети, Бишкек шаары,
Кыргыз Республикасы, педагогика илимдеринин
доктору, профессор.
Боогачиева А.К., И.Арабаев атындагы Кыргыз
мамлекеттик университети, Бишкек шаары,
Кыргыз Республикасы, ага окутуучу.
-
R. Nogoibaeva, Kyrgyz State University by name of
I.Arabaev, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of
biological sciences, associate professor.
M. Nogoibaev, Kyrgyz National Agrarian University by
name of K.Scriabin, Bishkek, Kyrgyz Republic,
doctor of pedagogical sciences, professor.
A. Boogachieva, Kyrgyz State University by name of
I.Arabaev, Bishkek, Kyrgyz Republic, senior
lecturer.
10.26104/NNTIK.2019.45.557
Ногойбаева Р.С., Ногойбаев М.Д., Боогачиева А.К ТОПУРАК – БУЛ МАКРО ЖАНА МИКРОЭЛЕМЕНТТЕРДИН БИОТИКАЛЫК АЙЛАМПАСЫНЫН НЕГИЗГИ ЗВЕНОСУ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2020. №. 11. C. 114-116
|
