|
|
-
Акматов Р.Т., Бакиров К.Б.
-
Акматов Р.Т., Бакиров К.Б.
-
R.T. Akmatov, K.B. Bakirov
-
СТРУКТУРА МНОГОЛЕТНИХ КОЛЕБАНИЙ АТМОСФЕРНЫХ ОСАДКОВ НА ТЕРРИТОРИИ ВНУТРЕННЕГО ТЯНЬ-ШАНЯ
-
ИЧКИ ТЯНЬ-ШАНДА АТМОСФЕРАЛЫК ЖААН-ЧАЧЫНДЫН УЗАК МӨӨНӨТТҮҮ ТЕРМЕЛҮҮЛӨРҮНҮН СТРУКТУРАСЫ
-
THE STRUCTURE OF LONG-TERM FLUCTUATIONS IN ATMOSPHERIC PRECIPITATION IN THE INNER TIEN SHAN
-
Статья посвящена анализу структуры многолетних
колебаний атмосферных осадков во Внутреннем Тянь-Шане. Во Внутреннем Тянь-Шане количество осадков зависит
от орографии рельефа речного бассейна и распределения
преобладающих воздушных течений. Поэтому анализ осадков во Внутреннем Тянь-Шане очень важен для прогнозирования стока реки Нарын. Основная цель исследования – проанализировать пространственную и внутри рядную связанность колебаний годовых сумм атмосферных осадков. С
помощью периодограмм выявить различные циклы колебаний осадков. Оценить отличия колебаний осадков от “белого шума“. Для достижения поставленных целей и задач
были проанализированы данные многолетних наблюдений
метеорологических станций, расположенных в бассейне
реки Нарын, и выводы ученых, проводящих исследования в
этой области, использованы спектральный анализ и корреляционные методы. Многолетние колебания осадков на
метеостанции Нарын не выходили за пределы интегральной достоверности колебаниям случайных величин. Таким
образом при статистической обработке результатов наблюдений за атмосферными осадкми возникает возможность использования теории стационарных случайных процессов при построении временных рядов статистическими
методами. Аналогичный вывод можно сделать и по Токтогульской метеостанции, а на станциях где это не наблюдается, например на метеостанциях Тянь-Шань и Суусамыр, необходимо ряды привести к нормальному виду, то
есть прозвести нормализацию рядов.
-
Макала Ички Тянь-Шанда атмосфералык жаан-чачындын узак мөөнөттүү термелүүлөрүнүн структурасын
анализ кылууга арналып жазылды. Ички Тянь-Шанда атмосфералык жаан-чачындардын жаашы дарыя алабы жайгашкан аймактын рельефинин орографиясына, басымдуулук кылган аба агымдарынын таралышына көз каранды.
Ошондуктан Ички Тянь-Шанда атмосфералык жаан-чачындардын режимине анализ жүргүзүү Нарын дарыясынын агымына прогноз жүргүзүү үчүн абдан маанилүү.
Изилдөөнүн негизги максаты – атмосфералык жаан-чачындын жылдык суммасындагы термелүүлөрдүн мейкиндикте жана жылдар ичиндеги байланышын талдоо жүргүзүү. Мезгилдик диаграммалардын жардамы менен жаанчачындын термелүүсүнүн ар кандай циклдарын аныктоо.
Жаан-чачындын термелүүсү менен "ак ызы-чуунун" ортосундагы айырмачылыкка баа берүү. Коюлган максат, милдеттерге жетиш үчүн Нарын дарыясынын алабында жайгашкан метеорологиялык станциялардын көп жылдык
байкоолорунун маалыматтары жана ушул багытта изилдөө иштерин жүргүзгөн окумуштуулардын тыянактары
анализденип, корреляция жана спектралдык анализ методдору колдонулду. Иштин жүрүшүндө, Нарын метеорологиялык станциясында жаан-чачындын термелүүлөрү интегралдык ишенимдүү чектен чыккан жок жана алардын
катарларын статистикалык ыкма менен иштеп чыгууда
туруктуу кокустук процесстердин теориясын колдонууга
мүмкүнчүлүк бар. Ушундай эле тыянакты Токтогул метеорологиялык станциясындагы жаан-чачындын катарларына туура келет деп айтсак болот. Ал эми Тян-Шань
менен Суусамыр метеостанциялардын катарларын нормалдаштыруу керек.
-
The article is devoted to the analysis of the structure of
long-term fluctuations in atmospheric precipitation in the Inner
Tien Shan. In the Inner Tien Shan, the amount of precipitation
depends on the orography of the relief of the river basin and the
distribution of the prevailing air currents. Therefore, the analysis of precipitation in the Inner Tien Shan is very important for
predicting the flow of the Naryn River. The main purpose of the
study is to analyze the spatial and intra-row connectivity of fluctuations in annual amounts of atmospheric precipitation. Using
periodograms to identify different cycles of precipitation fluctuations. Assess the difference between precipitation fluctuations and “white noise”. To achieve the set goals and objectives,
the data of long-term observations of meteorological stations located in the Naryn River basin were analyzed, and the conclusions of scientists conducting research in this area were used
spectral analysis and correlation methods. Long-term fluctuations of precipitation at the Naryn meteorological station did not
go beyond the integral reliability of fluctuations of random
variables. Thus, in the statistical processing of the results of
observations of atmospheric precipitation, it becomes possible
to use the theory of stationary random processes when constructing time series by statistical methods. A similar conclusion can
be drawn from the Toktogul meteorological station, and at stations where this is not observed, for example, at the Tien Shan
and Suusamyr meteorological stations, it is necessary to bring
the rows to a normal form, that is, to normalize the rows.
-
коэффициент корреляции, автокорреляция, периодограмма, спектры колебаний, случайные величины, конвективные процессы.
-
корреляциялык коэффициент, автокорреляция, мезгилдик диаграмма, термелүүлөрдүн спектри, жаан-чачындын термелүүсү, кокустук чоңдуктар, конвективдик процесстер.
-
correlation coefficient, autocorrelation, periodogram, vibration spectra, random variables, convective processes.
-
Акматов Руслан Тынымсейитович, Кыргызский
государственный университет им. И.Арабаева,
г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат
географических наук, доцент.
Бакиров Кочкунбек, Кыргызский государственный
университет им. И.Арабаева, г.Бишкек,
Кыргызская Республика, кандидат
географических наук, доцент.
-
Акматов Руслан Тынымсейитович, И.Арабаев
атындагы Кыргыз мамлекеттик университети,
Бишкек шаары, Кыргыз Респуликасы, география
илимдеринин кандидаты, доцент.
Бакиров Көчкүнбек, И.Арабаев атындагы Кыргыз
мамлекеттик университети, Бишкек шаары,
Кыргыз Респбуликасы, география илимдеринин
кандидаты, доцент.
-
Ruslan Akmatov, Kyrgyz State University by name of
I.Arabaev, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of
geographical sciences, associate professor.
Kochkunbek Bakirov, Kyrgyz State
University by name of I.Arabaev, Bishkek,
Kyrgyz Republic, candidate of geographical
sciences, associate professor
DOI:10.26104/NNTIK.2019.45.557
Акматов Р.Т., Бакиров К.Б. СТРУКТУРА МНОГОЛЕТНИХ КОЛЕБАНИЙ АТМОСФЕРНЫХ ОСАДКОВ НА ТЕРРИТОРИИ ВНУТРЕННЕГО ТЯНЬ-ШАНЯ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2020. №. 11. C. 9-17
|
