Научный журнал Кыргызстана

Свердлик Л.Г.
Свердлик Л.Г.
L.G. Sverdlik

ДИНАМИКА ВЕРХНЕЙ ТРОПОСФЕРЫ И СЕЙСМИЧЕСКАЯ АКТИВНОСТЬ В СЕВЕРНОМ ТЯНЬ-ШАНЕ
ТҮНДҮК ТЯНЬ-ШАНДАГЫ ҮСТҮҢКҮ ТРОПОСФЕРАНЫН ДИНАМИКАСЫ ЖАНА СЕЙСМИКАЛЫК АКТИВДҮҮЛҮГҮ
UPPER TROPOSPHERE DYNAMICS AND SEISMIC ACTIVITY IN THE NORTH TIEN SHAN

Типичные направления переноса воздушных масс над территорией Северного Тянь-Шаня исследовались с использо¬ва-нием метода обратных траекторий. Учитывая сложное строение горного рельефа, производилась оценка динамики ат-мо¬сфер¬ных процессов в верхней тропосфере на изобарической поверхности 500 hPa. Результаты моделирования циркуляции ат¬мосферы, дополненные данными спутниковых измерений северной и восточной компонент вектора скорости ветра, были со¬поставлены с вариациями сейсмической активности. Исходными данными о произошедших землетрясениях послужили циф¬¬ровые записи сейсмической сети KNET. Установлена хорошо выраженная связь между количеством землетрясений энер¬гетического класса K> 9.0 и повторяемостью траекторий, имеющих северную меридиональную составляющую. Про¬ве¬ден¬¬ное исследование дает основание полагать, что циркуляционные процессы в атмосфере, вероятно, могут играть опре¬де¬ленную роль в инициировании сейсмических событий.
Түндүк Тянь-Шань территориясынын үстүнөн типтүү аба массаларынын алмашуу багыты кайтарым траек¬тория-лар ыкмасы аркылуу изилденген. Тоолуу рельефтин татаал түзүлүшүн эске алып, 500 hPa изобаралык басым бетинде үс-түң¬кү тропосферадагы атмосфералык процесстердин динамикасын баалоо иши жүргүзүлдү. Атмосферанын циркуля¬ция-сын моделдөө натыйжалары, шамал ылдамдыгынын түндүк жана чыгыш компоненттерин спутник аркылуу өлчөө маа¬лы-мат¬тары менен толукталып, сейсмикалык активдүүлүк вариациалары менен салыштырылган. Жер титирөөлөр боюнча ал¬гачкы маалыматтар катары KNET сейсмикалык тармагынын санарип жазуулары алынды. К>9.0 энергетикалык класс-тагы жер титирөөлөр саны менен түндүк түзүүчүсү бар кайтарым траекторияларынын кайталануусу ортосунда турук-туу байланыш табылды. Жүргүзүлгөн изилдөө, атмосферадагы циркуляция процесстери, мүмкүн сейсмикалык окуялардын де¬милгелөөсүндө белгилүү бир ролду ойнооруна негиз берет.
Typical directions of the transfer of air masses over the territory of the Northern Tien Shan were studied using the method of reverse trajectories. Given the complex structure of the mountainous terrain, the dynamics of atmospheric processes in the upper troposphere on an isobaric surface of 500 hPa was estimated. The results of modeling atmospheric circulation, supplemented by satellite measurements of the northern and eastern components of the wind velocity vector, were compared with variations in seismic activity. The initial data on the earthquakes occurred were digital records of the KNET seismic network. A well-defined relationship was found between the number of energy-class earthquakes K> 9.0 and the frequency of occurrence of trajectories with a northern component. The study suggests that circulation in the atmosphere is likely to play a role in triggering seismic events.

землетрясение, обратные траектории, скорость ветра, направление ветра, спутниковые данные, меридиональный перенос.
жер титирөө, моделдөө, кайтарым траектория, шамалдын ылдамдыгы, шамалдын багыты, жогорку тропосфера, меридионалдык ташуу.
earthquake, simulation, backward trajectory, wind speed, wind direction, upper troposphere, meridional transport.

Свердлик Леонид Григорьевич, Научная станция Российской Академии наук, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат физико- математических наук, научный сотрудник.
Свердлик Леонид Григорьевич, Россия Илимдер Академиясынын Илимий станциясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, физика жана математика илимдеринин кандидаты, илимий кызматкер.
Leonid Sverdlik, Scientific station of the Russian Academy of Sciences, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of physical and mathematical sciences, researcher.

Скачать

10.26104/NNTIK.2019.45.557

Новый выпуск

2023, №: 5

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Журналы

Контакты