|
|
-
Вейсов С. К., Хамраев Г.О.
-
Вейсов С. К., Хамраев Г.О.
-
S.K. Veysov, G.O. Khamraev
-
ВЛИЯНИЕ ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА НА ВОДНЫЕ РЕСУРСЫ ТУРКМЕНИСТАНА
-
ТҮРКМӨНСТАНДЫН СУУ РЕСУРСТАРЫНА КЛИМАТТЫК ӨЗГӨРҮҮЛӨРДҮН ТААСИРИ
-
IMPACT OF CLIMATE CHANGE ON WATER RESOURCES OF TURKMENISTAN
-
Для уменьшения негативного влияния изменения климата в рамках проекта ПРООН и Адаптационного использованы традиционные народные технологии по эф-фективному сбору поверхностного стока в горных усло-виях Центрального Копетдага. Расширение применения народных технологий, имеющих многовековой опыт, поз-волило эффективно увеличить водообеспеченностьмест-ных сообществ, живущих в горных условияхТуркмениста-на. В горном регионе Нохур за последние годы из-за изме-нения климата (ИК) уменьшилось количество атмосфер-ных осадков и возрос дефицит воды. Поэтому возник спрос на рациональное и полное использование поверхност-ного стока в горных условиях. В данных условиях наиболее эффективно собирать атмосферный сток с помощью искусственных дамб и малых водохранилищ, чтобы позво-лит решить вопросы устойчивого водообеспечения мест-ногонаселения водой, особенно в летние и осенние сезоны. Авторы данной статьи разработали практические реко-мендации, рассчитали количество необходимых материа-лов, в том числе и расположение малых водохранилищ, их технические параметры, что позволило построить дамбы необходимые для задержания поверхностного стока, ко-торый наблюдается, в весеннее время. После накопления воды заметно улучшилась влажность почв, начала вос-станавливаться местная растительность и вода в летнее время стала использоваться для орошения местными сообществами.
-
Борбордук Копетдаг тоолуу шарттарында климат-тын өзгөрүшүнүн терс таасирин азайтуу үчүн, ПРООН долбоорунун алкагында авторлор - элдик натыйжалуу технологияларды жер үстүндөгү аккан суу агымынын чогултуучу боюнча беренеси колдонулган. Элдик техно-логияларды көп кылымды тажрыйбаны кенен пайдалануу, Түркмөнстандын тоолуу аймактарда жашаган жергилик¬түү жамааттардын натыйжалуу суу менен жогорула¬тууга камсыз болуусуна мүмкүндүк берилет. Тоолуу Нуху¬расы регионда климаттын өзгөрүшүнөн улам атмосфе¬ралык жаан-чачындардын саны азайган жана суунун тартыштыгы өскөн. Ошондуктан тоолуу шартта жер үстүндөгү агындарды сарамжалдуу жана толук пайда¬ланууга суроо-талап пайда болгон. Бул шарттарда жасал¬ма тосмолорду жана чакан суу сактагычтардын жар¬дамы менен атмосфералык агымдарды натыйжалуу чогултууга жергиликтүү калкты, өзгөчө жайкы жана күзгү мезгилде суу менен туруктуу камсыздоо маселелерин чечүүгө мүмкүндүк бар экен. Бул берененин авторлору практикалык сунуштарды өнүктүрүп иштеп чыкты, керек¬түү зарыл болгон материалдардын санын эсептеш-ти, анын ичинде чакан суу сактагычтардын жайгашуу¬сун, алардын техникалык параметрлерин, бул дамба куруу зарыл жер үстүндөгү аккан суулардын агымына кармоо үчүн мүмкүндүк табышты, ал жаз кезде байкалууда болду. Суу топтолгондон кийин, топурактын нымдуулугу байкаларлык жакшырды, жергиликтү өсүмдүктөр суу жай мезгилинде сугат үчүн жамааттар тарабынан пай-да¬ланышканы мүмкүн.
-
To reduce the negative impact of climate change in the framework of the UNDP project and the Adaptation Fund, used traditional folk technologies for the effective collection of surface runoff in the mountains of the Central Kopetdag. Expanding the use of popular technologies with centuries-old experience has effectively increased the water availability of local communities living in the mountains of Turkmenistan. In the mountainous region of Nohur, in recent years, due to climate change (IC), the amount of precipitation has decreased, and water deficit has increased. Therefore, there was a demand for the rational and full use of surface runoff in mountain conditions. Under these conditions, it is most efficient to collect atmospheric runoff using artificial dams and small reservoirs in order to solve the issues of the sustainable water supply of the local population with water, especially in summer and autumn seasons. The authors have developed practical recommendations, calculated the number of materials needed, the locations of small reservoirs, their technical parameters, which made it possible to build the dams necessary to detain surface runoff, which is observed in the springtime. After the accumulation of water, soil moisture im-proved markedly, local vegetation began to regenerate and in the summertime, water was used for irrigation by local communities, for watering animals and for watering small garden plots.
-
Туркменистан, климат, водные ресурсы, реки, дамбы, во-дохранилища,изменение климата.
-
Түркмөнстан, климат, өзгөрүшү, суу ресурстары, дарыялар, суу сактагычтар, дамбалар.
-
climate, water resources, rivers, reservoir, dam Turkmenistan.
-
Вейсов Султан Керимович, Министерство сельского хозяйства и охраны окружающей среды Туркмениста-на, г.Ашхабад, Республика Туркменистан, Националь-ный институт пустынь, растительного и животного мира, кандидат географических наук, ведущий науч-ный сотрудник.
Хамраев Гапурджан Ораевич, Туркменский государ-ственный университет им. Магтымгулы, г.Ашхабад, Республика Туркменистан, Географический факуль-тет, кандидат географических наук.
-
Вейсов Султан Керимович, Түркмөнистандын Айыл-чарба жана айлана-чөйрөнү коргоо министрлиги, Ашхабад шаары, Түркмөнстан Республикасы, Чөлдөр, өсүмдүктөр жана жаныбарлар дүйнөсүнүн Улуттук институту, география илимдерини кандидаты, жетектөөчү илимий кызматкер.
Хамраев Гапурджан Ораевич, Магтымгулы атындагы Түркмөн мамлекеттик университети, Ашхабад шааы, Түркмөнстан Республикасы, Географиялык факультети, география илимдеринин кандидаты.
-
Sultan Veysov, Ministry of agriculture and environmental protection of Turkmenistan, Ashgabat, Republic of Turkmenistan, national Institute of deserts, flora and fauna, candidate of geographical sciences, leading researcher.
Gapurdzhan Khamraev, Turkmen state University. Magtymguly, Ashgabat, Republic of Turkmenistan, faculty of Geography, candidate of geographical sciences.
10.26104/NNTIK.2019.45.557
Вейсов С. К., Хамраев Г.О. ВЛИЯНИЕ ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА НА ВОДНЫЕ РЕСУРСЫ ТУРКМЕНИСТАНА. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2019. №. 4. C. 31-35
|
