|
|
-
Усупаев Ш.Э.
-
Усупаев Ш.Э.
-
Sh. Usupaev
-
КАРТЫ И МОДЕЛИ НООСФЕРНОЙ ИНЖЕНЕРНОЙ ГЕОНОМИИ В ПОЛЕ ПАЛЕОПРОЧНОСТИ ПРОСАДОК В СУБФОРМАЦИИ «ЛЕСС-ПОЧВЫ» В КЫРГЫЗСКОМ ТЯНЬ-ШАНЕ И НА ПЛАНЕТЕ ЗЕМЛЯ
-
НООСФЕРАЛЫК ИНЖЕНЕРИЯ ГЕОНОМИЯСЫНЫН КАРТАЛАРЫ ЖАНА МОДЕЛДЕРИ КЫРГЫЗ ТЯН-ШАНЫНДАГЫ ЖАНА ЖЕР ПЛАНЕТАСЫНДАГЫ «ЛЕСС-ТОПУРАКТАР» СУБФОРМАЦИЯСЫНДАГЫ ЧӨГҮҮ ПАЛЕОТУРУКТУУЛУК ТАЛААСЫНДА
-
MAPS AND MODELS OF NOOSPHERIC ENGINEERING GEONOMYIN THE FIELD OF PALEOSTRENGTH OF SUBSIDITIONS IN THE SUBFORMATION «LOESS SOILS» IN THE KYRGYZ TIAN SHAN AND ON THE PLANET EARTH
-
В статье приводятся разномасштабные от Вселенной,
галактики Млечный путь, на примере Кыргызского Тянь-Шаня
и планеты Земля, карты типизации и модели ноосферной инженерной геономии в поле полипросадок в системе “лесс-почвы”. Совокупность лессов и парагенетически взаимосвязанных
типовыми ритмами отложений палеопочвы и почвы, покрывают поверхность планеты образуя тонкий лессово-почвенный покров Земли. Почвы и их составные компоненты формируются как на Земле, так и в космосе вследствие ударных
столкновений планет и небесных тел, образующих запыленность между планетами и Сонцем, при преобразованиии почвообразующих пород, воздействия климата, живых и отмерших организмов, зависят от возраста и рельефа местности,
антропогенной деятельности. Почва, есть природный ресурс,
важный для поддержания жизни на Земле т.к. обеспечивает
растения и деревья питательными веществами, водой и минеральными веществами, хранит запасы углерода, и изначально
заселен миллиардами насекомых, мелких животных, бактерий
и множеством микроорганизмов. На планете плодородные
почвы деградируют, ставя под угрозу возможности выращивать продукты питания. При этом, численность населения на
Земле ожидается 9 млрд. к 2050 году.
-
Макалада Кыргыз Тянь-Шандын жана Жер планетасынын мисалында Ааламдын көп масштабдуу, Саманчынын жолу
галактикасы, типтештирилген карталары жана “лесс топурак” системасында көп чөгүүлөр тармагындагы ноосфералык
инженердик геономиянын моделдери берилген. Палеозоль жана
топурак чөкмөлөрүнүн типтүү ритмдери менен парагенетикалык жактан өз ара байланышкан лесстердин жыйындысы
планетанын бетин каптап, Жердин жука лесс-топурак катмарын түзөт. Топурак жана алардын составдык компоненттери Жерде да, космосто да планеталар менен Күндүн ортосунда чаңды пайда кылган планеталар менен асман телолорунун
сокку уруусунан, топурак түзүүчү тоо тектердин өзгөрүшүнүн,
климаттын, тиричиликтин таасиринин натыйжасында пайда
болот жана өлүк организмдер аймактын жашына жана
топографиясына, антропогендик аракеттерге жараша болот.
Топурак жана алардын составдык компоненттери Жерде да,
космосто да планеталар менен Күндүн ортосунда чаңды пайда
кылган планеталар менен асман телолорунун сокку уруусунан,
топурак түзүүчү тоо тектердин өзгөрүшүнүн, климаттын,
тиричиликтин таасиринин натыйжасында пайда болот жана
өлүк организмдер аймактын жашына жана топографиясына,
антропогендик аракеттерге жараша болот. Топурак жер бетинде жашоо үчүн маанилүү табигый ресурс болуп саналат.
Өсүмдүктөрдү жана дарактарды азыктандыруучу заттар, суу
жана минералдар менен камсыздайт, көмүртекти сактайт
жана башында миллиарддаган курт-кумурскалар, майда жаныбарлар, бактериялар жана ар кандай микроорганизмдер жашайт. Планетадагы түшүмдүү топурак азайып, азык-түлүк өстүрүү мүмкүнчүлүгүнө коркунуч туудурат. Ошол эле маалда
2050-жылга чейин жер шарындагы калктын саны 9 миллиардга
жетет деп күтүлүүдө.
-
The article presents multi-scale from the Universe, the Milky
Way galaxy, using the example of the Kyrgyz Tien Shan and the planet
Earth, typification maps and models of noospheric engineering geonomy in the field of polysubsidence in the “loess soil” system. A set of
loess and paragenetically interconnected by typical rhythms of paleosol and soil sediments cover the surface of the planet forming a thin
loess-soil cover of the Earth. Soils and their constituent components
are formed both on Earth and in space as a result of impact collisions
of planets and celestial bodies, which form dust between the planets
and the Sun, during the transformation of soil-forming rocks, the
impact of climate, living and dead organisms, depend on the age and
topography of the area, anthropogenic activities. Soil is a natural
resource that is important for sustaining life on Earth. provides plants
and trees with nutrients, water and minerals, stores carbon, and is
originally populated by billions of insects, small animals, bacteria and
a variety of microorganisms. On the planet, fertile soils are degrading,
jeopardizing the ability to grow food. At the same time, the population
on Earth is expected to be 9 billion by 2050.
-
почва, лесс, палопочва, просадка, модель, ноосфера, инжереная геономия, формации, планета, Земля, поле палеопрочности.
-
топурак, лесс, палеозоль, чөкүү, модель, ноосфера, инженердик геномия, түзүлүштөр, планета, Жер, палео-күчтүү талаа.
-
soil, loess, paleosol, subsidence, model, noosphere, engineering geonomy, formations, planet, Earth, paleo-strength field.
-
Усупаев Шейшеналы Эшманбетович, ЦентральноАзиатский институт прикладных исследований
Земли, г. Бишкек, Кыргызская Республика,
доктор геолого-минералогических наук,
профессор.
-
Усупаев Шейшеналы Эшманбетович, Борбордук
Азиялык Жерди прикладдык изилдөө институту,
Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, геология
жана минералогия илимдеринин доктору,
профессор.
-
Sheyshenaly Usupaev, Central Asian Institute for
Applied Geosciences, Bishkek, Kyrgyz Republic,
doctor of geological and mineralogical sciences,
professor.
Усупаев Ш.Э. КАРТЫ И МОДЕЛИ НООСФЕРНОЙ ИНЖЕНЕРНОЙ ГЕОНОМИИ В ПОЛЕ ПАЛЕОПРОЧНОСТИ ПРОСАДОК В СУБФОРМАЦИИ «ЛЕСС-ПОЧВЫ» В КЫРГЫЗСКОМ ТЯНЬ-ШАНЕ И НА ПЛАНЕТЕ ЗЕМЛЯ. Известия ВУЗов Кыргызстана. 2022. №. 6. C. 14-23
|
