Новый выпуск

2023, №: 3

Подробнее

Известия ВУЗов Кыргызстана

Cтатья
Авторы
  1. Артыкбаева М.Дж., Аубекерова Н.Г
  2. Артыкбаева М.Дж., Аубекерова Н.Г
  3. M.Dzh. Artykbaeva, N.G. Aubekerova
Название
  1. СРАВНИТЕЛЬНАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ОЗИМОЙ ПШЕНИЦЫ ПО УСТОЙЧИВОСТИ К ГРИБНЫМ БОЛЕЗНЯМ
  2. КОЗУ КАРЫН ООРУЛАРЫНА КАРАТА КҮЗДҮК БУУДАЙДЫН ТУРУКТУУЛУГУ БОЮНЧА САЛЫШТЫРМАЛУУ МҮНӨЗДӨМӨСҮ
  3. COMPARATIVE CHARACTERISTIC OF WINTER WHEAT ON RESISTANCE TO MUSHROOM DISEASES
Аннотация
  1. Значение устойчивых к болезням сортов особенно к твердой и пыльной головне в повышении урожая, безусловно, велико. В данной статье изложены результаты испытаний, которые проводились на фоне искусственного заражения озимой пшеницы грибным патогеном для выявления устойчивости сортов к грибным болезням. Среди образцов выявлены сорта, относящиеся к различным классам устойчивости. Наиболее устойчивыми к пыльной головне оказались 3 сорта - это Кыял, Кайрак и Алмира. Высокая устойчивость к твердой головне не была выявлена, что говорит о восприимчивости всех исследуемых сортов. Сорт Джамин оказался наиболее поражаемым пыльной (40,5%) и твердой (74,8%) головней. Максимальная разница наблюдалась у сорта Кайрак, где коэффициент поражаемости твердой головней составил 77,1%, а по пыльной головне этот сорт показал наивысшую степень устойчивости. Сравнение сортов по устойчивости к грибным болезням показало, что один и тот же сорт может поражаться и твердой и пыльной головней, а некоторые сорта могут быть максимально устойчивы к пыльной головне и сильно восприимчивы к твердой головне.
  2. Түшүмдүүлүктү жогорулатууда өзгөчө катуу жана чаңдуу кара көсөө ооруларына туруктуу сорттордун мааниси албетте, чоң. Ушул статьяда сыноолордун жыйынтыктары баяндалган, анда, жасалма жол менен күздүк буудайды козу карын козгогучун жасалма жол менен жуктуруу аркылуу, козу карын ооруларына туруктуу сортторду аныктоо үчүн жүргүзүлгөн. Үлгүлөрдүн арасында туруктуулуктун ар түрдүү класстарына кирген сорттор табылды. Чаңдуу кара көсөөгө көбүрөөк турууктуу болуп 3 сорт табылган - бул Кыял, Кайрак жана Алмира. Катуу кара көсөөгө жогорку туруктуулук аныкталган эмес, изилденген бардык сорттордун кабылдагычтыгы жөнүндө айтып тургандыгы. Джамин сорту чаңдуу (40,5%) жана катуу кара көсөөгө (74,8%) жабыркоочу болуп чыкты. Эң жогорку айырма Кайрак сортунда байкалды, анда кара көсөө менен жабыркоо коэффициенти 77,1% түздү, ал эми чаңдуу кара көсөө боюнча бул сорт жогорку даражадагы туруктуулукту көрсөттү. Козу карын ооруларына туруктуулугу боюнча сортторду салыштыруу көрсөттү, ошол бир эле сорт катуу жана чаңдуу кара көсөө оорусуна жабыркашы мүмкүн, ал эми кээ бир сорттор болушунча кара көсөө оорусуна туруктуу боло алышат жана өтө сезгич катуу кара көсөө оорусуна.
  3. The importance of disease-resistant varieties, especially solid and dusty smut, in increasing the yield, of course, is great. This article presents the results of tests that were conducted against the background of artificial infection of winter wheat with a mushroom pathogenic to detect the resistance of varieties to mushroom diseases. Among the samples, varieties belonging to different resistance classes were identified. The most resistant to dusty smut were 3 varieties - this is Kyyal, Kayrak and Almira. High resistance to solid smut was not detected, which indicates the susceptibility of all studied varieties. The Jamin variety turned out to be the most affected by dusty (40.5%) and solid (74.8%) smut. The maximum difference was observed in the Kairak variety, where the smut rate of solid smut was 77.1%, and for dusty smut this variety showed the highest degree of resistance. Comparison of varieties in resistance to fungal diseases showed that the same variety can be affected by both solid and dusty smut, and some varieties can be maximally resistant to dusty smut and highly susceptible to solid smut
Ключевые слова
  1. озимая пшеница, сорт, грибные болезни, пыльная головня, твердая головня, устойчивость, восприимчивость, возбудитель, вредоносность, инокуляция, урожайность.
  2. күздүк буудай, сорт, козу карын оорулар, чаңдуу кара көсөө, катуу кара көсөө, туруктуулук, кабылдоочу, козгогуч, зыяндуулук, атайылап жуктуруу, түшүмдүүлүк.
  3. winter wheat, variety, mushroom diseases, dust smut, solid smut, resistance, susceptibility, pathogen, harmfulness, inoculation, productivity.
Сведения об авторах
  1. Артыкбаева Мунара Джээнбаевна, Ж.Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, магистрант. Аубекерова Наталья Галиевна, Ж.Баласагын атындагы Кыргыз улуттук университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, айыл чарба илимдеринин кандидаты, доцент.
  2. Артыкбаева Мунара Джээнбаевна, Кыргызский национальный университет им.Ж.Баласагына, г.Бишкек, Кыргызская Республика, магистрант. Аубекерова Наталья Галиевна, Кыргызский национальный университет им. Ж.Баласагына, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат сельскохозяйственных наук, доцент.
  3. Munara Artykbaeva, Kyrgyz national University by name of Zh.Balasagyn, Bishkek, Kyrgyz Republic, undergraduate. Natalya Aubekerova, Kyrgyz national University by name of Zh.Balasagyn, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of agricultural sciences, associate professor.
Полнотекстовая версия
DOI
  • DOI:10.26104/IVK.2019.45.557
  • Версия для цитирования
  • Артыкбаева М.Дж., Аубекерова Н.Г СРАВНИТЕЛЬНАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ОЗИМОЙ ПШЕНИЦЫ ПО УСТОЙЧИВОСТИ К ГРИБНЫМ БОЛЕЗНЯМ. Известия ВУЗов Кыргызстана. 2020. №. 2. C. 19-23