Научный журнал Кыргызстана

Сражидинов А.
Сражидинов А.
A. Srazhidinov

ОБ ОДНОМ ПОДХОДЕ К ДОКАЗАТЕЛЬСТВУ ВЕЛИКОЙ ТЕОРЕМЫ ФЕРМА ДЛЯ ПОКАЗАТЕЛЯ 4
ФЕРМАНЫН УЛУУ ТЕОРЕМАСЫНЫН 4 КӨРСӨТКҮЧҮ ҮЧҮН БОЛГОН ДАЛИЛДӨӨНҮН БИР ЫКМАСЫ ЖӨНҮНДӨ
ONE APPROACH TO THE PROOF OF THE GRAND THEOREM OF THE FERMAT’S FOR THE EXPONENT 4

Перье де Ферма (1601-1665-жж.) 1637-жылы Дио-фант¬тын «Арифметикасын» окуп жатып, Байыркы Гре-ция¬дан бери белгилүү болгон Пифагордун (б.э.ч. 500-жыл-да¬ры) теоремасынын тушуна бүтүндөй математика дүй-нө¬сүнө «Фер¬ма¬нын улуу теоремасы» деген аталыш менен белгилүү болгон Пифагордун теоремасынын түздөн-түз жалпыланышы болгон бүтүмдүн туура эместиги жөнүн-дө проблеманы койгон жана аны чечкендигин далилсиз айт¬¬кандан тартып белгилүү. Атал¬ган теоре¬манын маңы-зы өтө жөнөкөй, кала берсе мектеп окуучусуна да түшү-нүк¬түү, бирок аны далилдөө оңой эмес. Ферманын улуу теоремасы чечкиндүүлүктүн, алдамчылыктын, тапкыч-тык¬¬тын жана трагедиянын тарыхы катарында ма¬тема-ти¬када белгилүү мисал болуп саналат. Бул проблемага өз учурунда белгилүү болгон математиктер кызыгып келиш-кен. Сунушталган ыкма жаңыдан тандалган өзгөрмөлөр u жана v нын квадраттары баштапкы өзгөр¬мөлөрдүн ти¬е¬-шелүү түрдө квадраттарынын суммалары¬нын жана айыр¬маларынын көбөйтүндүсү түрүндө көргөзүлгөн. Атал¬ган ыкманын артыкчылыгы - анын жөнөкөйлүгүндө. Бул жогорку класстардын окуучулары үчүн теореманын ма¬ңызын тереңирээк тү¬шү¬нүүгө, ал эми матема¬тиктер-дин кеңири катмарына эски проб¬лемага жаңыча кароого түрткү берет го деп ойлойбуз.
Перье де Ферма (1601-1665-жж.) 1637-жылы Дио-фант¬тын «Арифметикасын» окуп жатып, Байыркы Гре-ция¬дан бери белгилүү болгон Пифагордун (б.э.ч. 500-жыл-да¬ры) теоремасынын тушуна бүтүндөй математика дүй-нө¬сүнө «Фер¬ма¬нын улуу теоремасы» деген аталыш менен белгилүү болгон Пифагордун теоремасынын түздөн-түз жалпыланышы болгон бүтүмдүн туура эместиги жөнүн-дө проблеманы койгон жана аны чечкендигин далилсиз айт¬¬кандан тартып белгилүү. Атал¬ган теоре¬манын маңы-зы өтө жөнөкөй, кала берсе мектеп окуучусуна да түшү-нүк¬түү, бирок аны далилдөө оңой эмес. Ферманын улуу теоремасы чечкиндүүлүктүн, алдамчылыктын, тапкыч-тык¬¬тын жана трагедиянын тарыхы катарында ма¬тема-ти¬када белгилүү мисал болуп саналат. Бул проблемага өз учурунда белгилүү болгон математиктер кызыгып келиш-кен. Сунушталган ыкма жаңыдан тандалган өзгөрмөлөр u жана v нын квадраттары баштапкы өзгөр¬мөлөрдүн ти¬е¬-шелүү түрдө квадраттарынын суммалары¬нын жана айыр¬маларынын көбөйтүндүсү түрүндө көргөзүлгөн. Атал¬ган ыкманын артыкчылыгы - анын жөнөкөйлүгүндө. Бул жогорку класстардын окуучулары үчүн теореманын ма¬ңызын тереңирээк тү¬шү¬нүүгө, ал эми матема¬тиктер-дин кеңири катмарына эски проб¬лемага жаңыча кароого түрткү берет го деп ойлойбуз.
The «Great theorem of Fermat», which was born by Perrier de Fermat (1601-1665) when reading In 1637 the book Diophan¬tus «Arithmetic». In general, there is no need to pre-sent such a well-known theorem, its idea is quite simple, even to the student, but the proof was extremely difficult. Fermat’s grand theorem is by no means an example of exciting story about courage, fraud, con¬jec¬¬ture, and tragedie - a story that dulls some mathematician of some time. The essence of our pro-po¬sed method of proof for the par¬ti¬¬cular case n=4 consists in choosing new variables u and v, whose squares are equal to twice the product of the difference or the sum of squares that do not have common divisors, the original variables, respecti¬ve¬ly. The advantage of the proposed method for n=4 is its simplicity. We hope that a new approach to the proof makes it possible for senior schoolchildren to understand the fate of the theorem more easily, and for the general public of mathema¬ti¬cians to look at the old problem in a new way.

теория чисел, Великая теорема Ферма, новый подход, показатель 4.
сандар теориясы, Ферманын улуу тео¬ремасы, жаңы ыкма, 4 көрсөткүчү.
number theory, Fermat’s grand theorem, a new approach, exponent 4.

Сражидинов Адил, Баткенский государственный университет, г.Кызыл-Кия, Кыргызская Республика, Кызыл-Кийский педагогический институт, кандидат физико-математических наук, доцент.
Сражидинов Адил, Баткен мамлекеттик универси-тети, Кызыл-Кыя шаары, Кыргыз Республикасы, Кызыл-Кыя педагогикалык институту
Adil Srazhidinov, Batken state university, Kyzyl-Kiya, Kyrgyz Republic, Kyzyl-Kiya pedagogical institute, candidate of physical and mathematical sciences, associate professor.

Жүктөө

None

Жаңы саны

2024, №: 2

Известия ВУЗов Кыргызстана

Журналдар

Байланышуу