Научный журнал Кыргызстана

Намазова Б.С., Байдинов Т.Б.
Намазова Б.С., Байдинов Т.Б.
B. Namazova, T. Baidinov

СИСТЕМА СuCl2∙2HCONH2 – KCl – H2O ПРИ 25оС И СВОЙСТВА ТВЕРДЫХ ФАЗ
СuCl2∙2HCONH2 – KCl – H2O CИСТЕМАСЫ 25оСДА ЖАНА КАТУУ ФАЗАЛАРДЫН КАСИЕТТЕРИ
СuCl2∙2HCONH2 – KCl – H2O SYSTEM AT 25оС AND PROPERTIES OF SOLID PHASES

Данная работа посвящена к решению задачи прикладного характера – синтезу биоактивных препаратов на основе диформамида хлорида меди (II) и хлорида калия. Методом изотермической растворимости исследованы гетерогенные равновесия в системе CuCl2∙2HCONH2 – KCl – H2O при 25оС. В результате выявлено образование твердого раствора состава хCuCl2∙2HCONH2∙уKCl. Определены концентрационные пределы кристаллизации его в системе и исследованы физико-химические свойства твердой фазы методами рентгенофазового анализа и ИК-спектроскопии. О локализации химической связи между формамидом и хлоридом меди судили по смещению полос поглощения в ИК-спектрах координированного и свободного формамида. Сравнительный анализ ИК спектров диформамида хлорида меди (II) CuCl2∙2HCONH2 и твердого раствора хCuCl2∙2HCONH2∙уKCl показал, что они хорошо согласуются между собой т.е. в двойном соединении и в твердом растворе связь металл-лиганд осуществляется через атом кислорода карбонильной группы формамида. Рентгенофазовый анализ свидетельствует об индивидуальности соединений. Таким образом, экспериментальные данные позволяют говорит, что в состав твердого раствора входят диформамид хлорида меди (II) и хлорид калия. Проведены лабораторные испытания диформамида хлорида меди CuCl2∙2HCONH2 и твердого раствора хCuCl2∙2HCONH2∙уKCl в качестве биологически активного вещества. Результаты испытаний показывают о положительном влиянии препаратов на энергию прорастания и всхожесть семян огурцов. При этом энергия прорастания семян в случае твердого раствора увеличивается на 24%, а всхожесть семян на 18%. Семена огурца сорта Аякс F-2 замачивали в 0,01% -ном растворе диформамида хлорида меди (II) и твердого раствора и для контроля в дистиллированной воде.
Бул иш прикладдык маселени чечүүгө - жез (II) хлоридинин диформамиди жана калий хлоридинин негизинде биоактивдүү бирикмелерди синтездөөгѳ арналган. CuCl2∙2HCONH2 – KCl – H2O системасындагы гетерогендик тең салмактуулуктарды 25оСда изилдөө үчүн эригичтиктин изотермиялык ыкмасы колдонулган. Натыйжада xCuCl2∙2HCONH2∙yKCl курамдагы катуу эритме пайда болгондугу аныкталган. Системада анын кристаллдашуусунун концентрациялык чеги аныкталып, катуу фазанын физика-химиялык касиеттери рентген-фазалык анализ жана ИК-спектроскопия аркылуу изилденген. Формамид менен жез хлоридинин ортосундагы химиялык байланыштын локализациясы координацияланган жана эркин абалдагы формамиддин ИК-спектрлериндеги сиӊирүү тилкелеринин жылышынын негизинде аныкталды. Жез (II) хлоридинин диформамиди CuCl2∙2HCONH2 менен катуу эритменин xCuCl2∙2HCONH2∙yKCl ИК-спектрлеринин салыштырма анализи алардын бири-бири менен жакшы шайкеш келерин көрсөттү, б.а. кош бирикмеде да жана катуу эритмеде да металл-лиганддык байланыш формамиддин карбонил тобунун кычкылтек атому аркылуу пайда болот. Рентгендик фазалык анализ кошулмалардын индивидуалдуулугун көрсөтөт. Ошентип, эксперименталдык маалыматтар биз белгилеген катуу эритменин курамына жез (II) хлоридинин диформамиди жана калий хлориди кирет деп айтууга мүмкүндүк берет. Биологиялык активдүү зат катары жез (II) хлоридинин диформамидине CuCl2∙2HCONH2 жана xCuCl2∙2HCONH2∙yKCl катуу эритмесинне лабораториялык текшерүүлөр жүргүзүлдү. Сыноолордун натыйжасында бадыраңдын уруктарынын өнүү энергиясына жана өнүүсүнө препараттар оң таасир тийгизери аныкталды. Мында катуу эритмеде xCuCl2∙2HCONH2∙yKCl уруктун өнүү энергиясы 24%-ке, үрөндүн өнүп чыгуусу 18%га жогорулайт. Aякс F-2 сортундагы бадыраңдын уруктары жез (II) хлоридинин диформамиди жана катуу эритменин 0,01%дуу эритмелеринде жана салыштыруу үчүн дистирленген сууда чыланган.
This work is devoted to solving an applied problem - the synthesis of bioactive drugs based on diformamide copper (II) chloride and potassium chloride. Heterogeneous equilibria in the CuCl2∙2HCONH2 - KCl - H2O system at 25оС have been investigated by the isothermal solubility method. As a result, the formation of a solid solution of the composition хCuCl2∙2HCONH2∙уKCl was revealed. The concentration limits of its crystallization in the system were determined, and the physicochemical properties of the solid phase were investigated by X-ray phase analysis and IR spectroscopy. The localization of the chemical bond between formamide and copper chloride was judged by the shift of absorption bands in the IR spectra of coordinated and free formamide. Comparative analysis of the IR spectra of copper (II) chloride diformamide CuCl2 ∙ 2HCONH2 and solid solution хCuCl2∙2HCONH2∙уKCl showed that they are in good agreement with each other, i.e. in the double compound and in solid solution, the metal-ligand bond is carried out through the oxygen atom of the carbonyl group of formamide. X-ray phase analysis indicates the individuality of the compounds. Thus, the experimental data allow us to say that the composition of the solid solution includes copper (II) chloride diformamide and potassium chloride. Laboratory tests of copper chloride diformamide CuCl2∙2HCONH2 and a solid solution of xCuCl2∙2HCONH2∙yKCl as a biologically active substance were carried out. The test results show a positive effect of the preparations on the germination energy and germination of cucumber seeds. In this case, the seed germination energy in the case of a solid solution increases by 24% and seed germination by 18%. Seeds of cucumber variety Ajax F-2 were soaked in a 0,01% solution of diformamide copper (II) chloride and solid solution, for control, in distilled water.

диформамид хлорида меди (II), хлорид калия, растворимость, твердый раствор, ИК-спектры, рентгенофазовый анализ, биологическая активность.
жез (II) хлоридинин диформамиди, калий хлориди, эригичтик, катуу эритме, ИК-жутуу спектрлери, рентген-фазалык анализ, биологиялык активдүүлүк.
diformamide copper (II) chloride, potassium chloride, solubility, solid solution, IR spectra, X-ray phase analysis, and biological activity.

Намазова Батима Сабыровна, Национальная Академия наук Кыргызской Республики, г.Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат химических наук. Байдинов Туратбек Байдинович, Кыргызский национальный университет им. Ж.Баласагына, г. Бишкек, Кыргызская Республика, кандидат химических наук, доцент.
Намазова Батима Сабыровна, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, химия илимдеринин кандидаты. Байдинов Туратбек Байдинович, Ж. Баласагын атындагы улуттук университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, химия илимдеринин кандидаты, доцент.
Batima Namazova, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic, candidate of chemical sciences. Turatbek Baidinov, Kyrgyz National University by name of Zh. Balasagyn, Bishkek. Kyrgyz Republic, candidate of chemical sciences, associate professor.

Жүктөө

10.26104/NNTIK.2022.1.6.022

Жаңы саны

2023, №: 5

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Журналдар

Байланышуу