|
|
-
Калдыбаев Б.К., Кадырова Г.Б., Верещагин А.П.
-
Калдыбаев Б.К., Кадырова Г.Б., Верещагин А.П.
-
B. Kaldybaev, G. Kadyrova, A. Vereshchagin
-
ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ВЫСОКОГОРНЫХ ЭКОСИСТЕМ БАССЕЙНА РЕКИ САРЫ-ДЖАЗ
-
САРЫ-ЖАЗ ДАРЫЯСЫНЫН АЙМАГЫНДАГЫ БИЙИК ТООЛОРДУН ЭКОСИСТЕМАСЫНЫН ЭКОЛОГИЯЛЫК ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
-
ECOLOGICAL FEATURES OF THE HIGH-MOUNTAIN ECOSYSTEMS OF THE SARY-DJAZ RIVER BASSIN
-
В статье дан обзор экологических особенностей высокогорных экосистем бассейна реки Сары-Джаз. В целях сохранения биоразнообразия, уникальных природных комплексов и расширения сети особо охраняемых природных территорий в данном регионе был создан государственный природный парк
«Хан-Тенири». Для региона характерны суровые климатические условия, наличие мощного оледенения. Почвообразование
протекает в условиях засушливого континентального климата при высокой интенсивности солнечной радиации. Здесь произрастает около 457 видов сосудистых растений, из них 5 –
краснокнижные, 8 - являются эндемиками. Обитают 2 вида
рыб и 4 вида пресмыкающихся, 1 вид амфибий, встречаются
редкие, краснокнижные виды птиц и млекопитающихся. На
территории природного парка имеются уникальные археологические объекты, представляющие большую культурно-познавательную ценность, так, например петроглифы с изображениями горных козлов, наскальные росписи пещеры Ак-Чункур, расположенной в верховьях р. Сары-Джаз, письменности
которой отнесены к эпохе ранней бронзы. В целях развития
экологического туризма в регионе, сотрудниками парка разработаны 5 пеших и конных туристических маршрутов. Особенности горной местности требуют от туристов хорошей физической подготовленности, навыками конной езды, наличием
специальной экипировки и соблюдением правил техники безопасности.
-
Макалада Сары-Жаз дарыясынын аймагындагы бийик
тоолордун экосистемасынын экологиялык өзгөчөлүктөрү каралган. Бул аймакта биологиялык ар түрдүүлүктү, уникалдуу
жаратылыш комплекстерин сактоо жана өзгөчө корголуучу
жаратылыш аймактарынын тармагын кеңейтүү максатында «Хан Теңири» мамлекеттик жаратылыш паркы түзүлгөн.
Бул аймак катаал климаттык шарттары жана күчтүү мөңгүлөрдүн болушу менен мүнөздөлөт. Топурактын пайда болушу
күн радиациясы жогорку интенсивдүү болгондуктан кургак
континенттик климатта жүрөт. Бул жерде өсүмдүктөрдүн
457 түрү өсөт, анын ичинен 5 түрү Кызыл китепке киргизилген, 8 түрү эндемиктер. Балыктын 2 түрү, сойлоочулардын 4
түрү, жерде-сууда жашоочулардын 1 түрү, канаттуулардын
жана сүт эмүүчүлөрдүн сейрек кездешүүчү жана Кызыл китепке кирген түрлөрү бар. Жаратылыш паркынын аймагында
зор маданий баалуулукка ээ болгон уникалдуу археологиялык эстеликтер бар. Аймакта экологиялык туризмди өнүктүрүү
максатында парк кызматкерлери тарабынан 5 жөө жана атчан туристтик маршруттар иштелип чыккан.
-
The article provides the ecological features of the high mountain ecosystem in the area of the Sary-Jaz River. The Khan-Tengri
State Nature Park has been established in the region to preserve
biodiversity, unique natural complexes and expand the network of
specially protected natural areas. This region is characterized by
hard climatic conditions and the presence of strong glaciers. Soil
formation takes place in a dry continental climate due to the high
intensity of solar radiation. 457 species of plants grow here, of
which 5 species are listed in the Red Book, 8 species are endemic.
There are 2 species of fish, 4 species of reptiles, 1 species of amphibians, rare and listed species of birds and mammals. On the territory
of the natural park there are unique archaeological objects of great
cultural and educational value, such as petroglyphs with images of
mountain goats, rock paintings of the Ak-Chunkur cave, located in
the upper reaches of the Sary-Jaz River, whose writings date back
to the early Bronze Age. In order to develop ecological tourism in
the region, the park staff developed 5 hiking and horseback tourist
routes. The peculiarities of the mountainous area require tourists to
have good physical fitness, horse riding skills, the presence of
special equipment and compliance with safety regulations
-
Сары-Джаз, Хан-Тенири, природный парк, биоразнообразие, экотуризм
-
Сары-Жаз, Хан-Теңири, жаратылыш паркы, биологиялык ар түрдүүлүк, экотуризм.
-
Sary-Jaz, Khan-Teniri, natural park, biodiversity, ecotourism.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Калдыбаев Бакыт Кадырбекович,
Иссык-Кульский государственный университет
имени К. Тыныстанова, г. Каракол, КР, доктор
биологических наук, профессор.
Кадырова Гулькаир Бейшебаевна, Иссык-Кульский
государственный университет имени
К.Тыныстанова, г. Каракол, КР, кандидат
биологических наук, доцент.
Верещагин Александр Петрович,
Государственный национальный природный парк
«Хан-Тенири», г.Каракол, Кыргызская
Республика, старший научный сотрудник
-
Калдыбаев Бакыт Кадырбекович, К.Тыныстанов
атындагы Ысык-Көл мамлекеттик университети,
Каракол шаары, Кыргыз Республикасы, биология
илимдеринин доктору, профессор.
Кадырова Гулькаир Бейшебаевна, К.Тыныстанов
атындагы Ысык-Көл мамлекеттик университети,
Каракол шаары, Кыргыз Республикасы,
биология илимдеринин кандидаты, доцент.
Верещагин Александр Петрович, «Хан-Теңири»
мамлекеттик улуттук жаратылыш паркы, Каракол
шаары, Кыргыз Республикасы, улук илимий
кызматкери.
-
Bakyt Kaldybaev, Issyk-Kul State University by name of
K.Tynystanov, Karakol, Kyrgyz Republic, doctor of
biological sciences, professor.
Gulkair Kadyrova, Issyk-Kul State University by name
of K.Tynystanov, Karakol, Kyrgyz Republic,
candidate of biological sciences, associate professor.
Alexander Vereshchagin, State National Nature Park
«Khan-Teniri», Karakol, Kyrgyz Republic, senior
researcher.
10.26104/NNTIK.2022.1.6.016
Калдыбаев Б.К., Кадырова Г.Б., Верещагин А.П. ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ВЫСОКОГОРНЫХ ЭКОСИСТЕМ БАССЕЙНА РЕКИ САРЫ-ДЖАЗ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2022. №. 6. C. 80-83
|
