Научный журнал Кыргызстана

Уметалиев М.Т.
Уметалиев М.Т.
M.T. Umetaliev

АНАТОМИЧЕСКОЕ СТРОЕНИЕ ПОПЕРЕЧНОГО СЕЧЕНИЯ ЧАШЕЧКИ НЕКОТОРЫХ ВИДОВ РОДА HEDYSARUM L. (FABACEAE) СРЕДНЕЙ АЗИИ
ОРТО АЗИЯНЫН HEDYSARUM L. ТУКУМУНУН (FABACEAE) КЭЭ БИР ТҮРЛӨРҮНҮН ЧӨЙЧӨКЧӨ ЖАЛБЫРАКЧАЛАРЫНЫН ТУУРАСЫНАН КЕСИЛИШИНИН АНАТОМИЯЛЫК ТҮЗҮЛҮШҮ
ANATOMICAL STRUCTURE OF THE TRANSVERSE SECTION OF CUP OF SOME SPECIES OF THE GENUS HEDYSARUM L. (FABACEAE) OF MEDIUM ASIA

Изучено анатомическое строение поперечного сечения чашечки 11 видов рода Hedysarum Средней Азии. Анализ показал, что всем видам характерно более или менее гладкая или слабоизвилистая верхняя поверхность и различной степени бугорчатая нижняя поверхность; по строению мезофилла чашечки изученные виды распределяются, в основном, на две группы: у H. pumilum, H. severtzovii, H. micropterum и H. wrightianum мезофилл дифференцирован на нижнюю палисадную и верхнюю губчатую, что является признаком приспособительным, прогрессивным для чашечки, у других изученных видов H. chaitocarpum, H. iomuticum, H. cephalotes, H. daraut-kurganicum, H. drobovii, H. baldshuanicum, H. songaricum недифференцированный мезофилл, который рассматривается примитивным признаком. Также свойственно всем изученным видам формирование крупных и гигантских идиобластов различного размера и конфигурации с липидными каплями и другими питательными веществами, расположенных с нижней стороны чашечки, что является приспособительными признаками. У всех изученных видов расположение идиобластов характерно с нижней стороны чашечки в отличие от листа (у листьев расположены под верхней эпидермой). Изученные виды отличаются по расположению устьица: у H. chaitocarpum устьица располагаются на уровне или слегка выше уровня эпидермы, H. drobovii устьица расположены на уровне верхней и в углублениях нижней эпидермы, H. wrightianum устьица расположены на уровне или чуть выше уровня эпидермы, H. baldshuanicum устьица расположены ниже уровня эпидермы, H. songaricum устьица располагаются в основном в углублениях, у H. cephalotes устьица расположены ниже уровня эпидермы снизу и почти на уровне – верхней эпидерме.
Орто Азияда таркалган Hedysarum тукумунун 11 түрүнүн чөйчөкчөсүнүн туурасынан кесилишинин анатомиясы үйрөнүлгөн. Чөйчөкчөлөрдүн анатомиялык түзүлүшүн окуп үйрөнүүдө диагностикалык белгилери аныкталган. Анализ көрсөткөндөй, бардык изилденген түрлөргө мүнөздүү белгилери болуп, үстүнкү бетинин жылмакай же начар бодуракай, астынкы бети ар түрдүү даражада ийилип тургандыгы; чөйчөкчөнүн мезофиллинин анатомиялык түзүлүшү боюнча изилденген түрлөр негизинен эки группага: H. pumilum, H. severzovii, H. micropterum жана H. wriqhtianum түрлөрүнүн мезофилли төмөнкү палисаддык жана жогорку борпоң клеткадан турушу ыңгайлашкан прогрессивдүү белгиси болуп, ал эми калган түрлөрдүн (H. chaitocarpum, H. iomuticum, H. cephalotes, H. daraut-kurganicum, H. drobovii, H. baldshuanicum, H. songaricum) дифференцияланган эмес мезофилли жөнөкөй белги болуп саналат. Ошондой эле ири көлөмдөгү ар түрдүү размердеги жана конфигурациядагы идиобласт клеткаларынын болушу бардык изилденген түрлөргө мүнөздүү жана ыңгайлашкан белгиси болуп саналат. Бардык изилденген түрлөрдүн идиобласт клеткасы жалбырактан өзгөчөлөнүп (жалбыракта үстүнкү бөлүгүндө жайгашкан) чөйчөкчөнүн төмөнкү жагында жайгашышы мүнөздүү экендигин көрсөттү. Изилденген түрлөр үт клеткаларынын эпидерма клеткасында жайгашышы боюнча дагы өзгөчөлөнгөндүгүн көрсөттү: H. chaitocarpum, H. wrightianum түрлөрүндө үт клеткасы эпидерма клеткасынын деңгээлинде же бир аз жогору жайгашкан, H. drobovii түрүндө үт клеткасы жогорку эпидерма менен бирдей деңгээлде, ал эми төмөнкү эпидермада ичкери карай тереңдеп жайгашкан, H. baldshuanicum түрүндө үт клеткасы эпидермадан төмөнкү деңгээлде жайгашса, ал эми H. songaricum түрүндө үттөр негизинен тереңдеп жайгашкан, H.cephalotes түрүндө үттөр төмөнкү эпидерма менен бирдей жана бир аз төмөнүрөөк, ал эми жогорку эпидермада төмөнкү деңгээлде жайгашкан.
The anatomical structure of the cross section of the calyx of 11 species of the genus Hedysarum of Central Asia was studied. The analysis showed that all species are characterized by a more or less smooth or slightly sinuous upper surface and various degrees of tuberous lower surface; According to the calyx mesophyll structure, the studied species are distributed mainly into two groups: in H. pumilum, H. severtzovii, H. micropterum and H. wrightianum, mesophyll is differentiated into lower palisade and upper spongy, which is an adaptive and progressive sign for the calyx, other studied species H. chaitocarpum, H. iomuticum, H. cephalotes, H. daraut-kurganicum, H. drobovii, H. baldshuanicum, H. songaricum undifferentiated mesophyll, which is considered a primitive sign. The formation of large and gigantic idioblasts of various sizes and configurations with lipid drops and other nutrients located on the underside of the calyx, which is adaptive, is also characteristic of all studied species. In all studied species, the location of idioblasts is characteristic from the lower side of the calyx, in contrast to the leaf (in the leaves, they are located under the upper epidermis). The studied species differ in the location of the stomata: in H. chaitocarpum, the stomata are located at or slightly above the level of the epidermis, H. drobovii stomata are located at the level of the upper and in depressions of the lower epidermis, H. wrightianum stomata are located at or slightly above the level of the epidermis, H. stomata baldshuanicum are located below the epidermis level, H. songaricum stomata are located mainly in depressions, in H. cephalotes stomata are located below the epidermis level below and almost at the level - the upper epidermis.

чашечки, мезофилл, идиобласт, палисадная паренхима, губчатая паренхима, эпидерма, устьица, прогрессивный, приспособительный, тангентальный, дифференцированный, анатомический.
чөйчөкчө, мезофилл, идиобласт, палисаддык паренхима, борпоң паренхима, эпидерма, үт аппараты, прогрессивдүү, ыңгайлашкан, тангенталдык, дифференцирленген, анатомиялык.
calyx, mesophyll, idioblast, palisade parenchyma, spongy parenchyma, epidermis, stomata, progressive, adaptive, tangential, differentiated, anatomical.

Уметалиев Мырзаалы Төрөбаевич, Oшский государственный университет, г.Ош, Кыргызская Республика, старший преподаватель.
Уметалиев Мырзаалы Төрөбаевич, Oш мамлекеттик университети, Ош шаары, Кыргыз Республикасы, ага окутуучу.
Myrzaaly Umetaliev, Osh state university, Osh, Kyrgyz Republic, senior lecturer

Жүктөө

DOI:10.26104/NNTIK.2019.45.557

Жаңы саны

2024, №: 3

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Журналдар

Байланышуу