Научный журнал Кыргызстана

Буудайчиев Б.Д.
Буудайчиев Б.Д.
B.D. Budaichiev

О ХУДОЖЕСТВЕННОМ НАСЛЕДИИ КЫРГЫЗСТАНА В ТРУДАХ ИНОСТРАННЫХ И РУССКИХ УЧЕНЫХ И ХУДОЖНИКОВ (с древних времен до XIX века)
ЧЕТ ЭЛДИК ЖАНА ОРУС ОКУМУШТУУЛАРЫНЫН ЖАНА СҮРӨТЧҮЛӨРҮНҮН ЭМГЕГИНДЕГИ КЫРГЫЗСТАНДЫН КӨРКӨМ МУРАСЫ ЖӨНҮНДӨ (байыркы замандан XIX кылымга чейин)
ON THE ARTISTIC HERITAGE OF KYRGYZSTAN IN THE WORKS OF FOREIGN AND RUSSIAN SCIENTISTS AND ARTISTS (from ancient times to the XIXth century)

В статье рассматриваются ранние сведения о ху¬до¬жественном наследии Кыргызстана, приводимые в тру¬дах древневосточых историков-путешествен¬ников, иностранных и русских ученых и путешествен¬ников XVII-XIX веков, а также рисунки и живописные ра¬бо¬ты русских художников. посетивших горный край в XIX - начале XX вв. Первые достаточно подробные сооб¬ще¬ния о быте и жизни кыргызов-кочевников в древние вре¬мена (о развитии народных ремесел, изго¬товлении различных изделий из войлока, кожи, метал¬ла и др.) при¬¬водятся в китайских, арабских и персид¬ских источ¬ни¬ках, в трудах Сюань-Цзяня, Ал-Идриси, Ал-Иакуби, Ал-Марвизи и других. Плодотвор¬ное изуче-ние природы, быта и культуры народа было начато с середины XIX века русскими учеными и путешест-венниками П.П. Семеновым-Тяньшанским, И.Во¬ро¬ни-ным и Т.Нифантье¬вым, Н.А. Северцевым, А.И. Голу¬бе-вым, А.П. Федченко, М.Г. Венюковым и выдающимся казахским ученым-про¬све¬ти¬телем Ч.Ч. Валихановым. Ценное худо¬¬жествен¬ное на¬следие составляют рисун-ки, этюды и картины русс¬ких художников XIX века, благодаря произведениям ко¬то¬рых впервые получили отображение пейзаж и раз¬лич¬ные стороны быта старого Кыргызстана.
Макалада байыркы чыгыш тарыхчы-саякатчы-ла¬ры¬нын жана XVIII-XIX кылымдагы чет элдик жана рос¬сиялык окумуштуу, саякатчыларынын эмгекте-рин¬де келтирилген Кыргызстандык сүрөт мурасы боюнча биринчи маалыматтар, ошондой эле XIX кы-лым¬дын аягы XX кылымдын башында тоолуу жерге барган орус сүрөтчүлөрүнүн сүрөт иштери каралат. Байыркы көч¬мөн кыргыздардын жашоо-турмушуу (элдик кол өнөр¬чү¬лүктүн өнүгүүсү, киизден, булгары¬дан, металлдан даярдалган ар кандай жасалгалар ж.б.) тууралуу эң биринчи жетиштүү маалыматтар Кытай, Араб, Перс булактарында, Сюань-Цзяньдын, Аль-Идрисинин, Аль-Иакубинин, Аль-Марвизинин ж.б. эмгектеринде келген. Табиятты, элдин турмушун, маданиятын изилдөө XIX кылымдын ортосунда орус окумуштуулары жана сая¬кат¬чылары П.П. Семенов-Тяньшанский, А.П. Федченко, М.Г. Венюков, жана белгилүү казак окумуштуусу Ч.Ч. Валихановдун изил-дөөсү башталган. Баалуу көркөм му¬ра¬сы бул сүрөт-төрдү, этюдтарды жана XIX кылым¬да¬гы орус сүрөт¬чүлөрүнүн сүрөттөрү биринчи пейзаж чы-гарма¬ларын жана ар кандай Кыргызстандын жа-шоо турмушун түзгөн.
The article deals with the early information about the artistic heritage of Kyrgyzstan, presented in the works of an¬cient oriental historians and travelers, foreign and Russian scientists and travelers of the XVIIIth - XIXth cen¬tu¬ries, as well as drawings and paintings by Russian artists. visited the mountain region in the XIX the - early XX the cen¬tu¬ries. The first detailed reports on the way of life and living of the Kyrgyz nomads in ancient times (about the develop¬ment of folk crafts, the manufacture of various articles of felt, leather, metal, etc.) are given in Chinese, Arabic and Per¬sian sources, in the writings of Xuan Jian, Al-Idrisi, Al-Yaqubi, Al - Marwazi and others. The fruitful study of the na¬ture, life, and culture of the people was started in the mid-19th century by Russian scientists and travelers P.P. Se¬me¬nov-Tienshanskiy, I.Voronin and T.Nifantiev, N.A. Severt¬sev, A.I. Golubev, A.P. Fedchenko, M.G. Venyukov and out¬stan¬¬¬ding Kazakh enlightener scientists Ch.Ch. Valikha¬nov.The valuable artistic heritage consists of drawings, sketches, and paintings by Russian artists of the 19th cen¬tury, thanks to their works, in which landscape and various aspects of the eve¬ry-day life of the old Kyrgyzstan were first displayed.

кочевники, ремесла, войлочные изделия, одежда, шерсть, кожа, убранство юрты, стен¬ная роспись, мазар.
көчмөндөр, кол өнөр, кийизден даярдалган буюмдар, кийим, жүн, булгары, дубалга тар¬тылган сүрөт, мазар.
nomads, crafts, felt products, clothing, wool, leathe, yurt’s decoration, wall painting, mazar.

Буудайчиев Байышбек Дакебаевич, Международный Кувейтский университет, г.Бишкек, Кыргызская Республика.
Буудайчиев Байышбек Дакебаевич, Эл аралык Кувейт университети, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы.
Baiyshbek Budaichiev, International Kuwait University, Bishkek, Kyrgyz Republic.

Жүктөө

10.26104/NNTIK.2019.45.557

Жаңы саны

2023, №: 5

Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана

Журналдар

Байланышуу