|
|
-
Элеманов О.И., Абылмейизова Б.У.
-
Элеманов О.И., Абылмейизова Б.У.
-
O.I. Elemanov, B.U. Abylmeyizova
-
ВЛИЯНИЕ ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА НА ДИНАМИКУ ГРАНИЦЫ ЛЕСО-ЛУГОВО-СТЕПНОГО ПОЯСА БАССЕЙНА РЕКИ САРЫ-ДЖАЗ
-
САРЫ-ЖАЗ ДАРЫЯСЫНЫН БАССЕЙНИНДЕГИ ТОКОЙ-ШАЛБАА-ТАЛАА ТИЛКЕСИНИН ЧЕК АРА ДИНАМИКАСЫНА КЛИМАТТЫН ӨЗГӨРҮШҮНҮН ТИЙГИЗГЕН ТААСИРИ
-
CLIMATE CHANGE IMPACT ON THE DYNAMICS OF THE BORDER OF THE FOREST - MEADOW - STEPPE BELT OF THE SARY- JAZZ RIVER BASIN
-
В данной статье проводится анализ климатических ус¬ловий бассейна р.Сары-Джаз и динамики границы поч-вен¬но-растительного пояса, где основным биоиндика¬то-ром изменения условий окружающей среды является ель Шренка. В результате анализа построенных временных трендов среднегодовых значений температуры воздуха и годовых сумм осадков на основе данных метеорологиче-ских станций Куйлю и Тянь-Шань (последняя метеостан-ция выбрана из-за наиболее продолжительного ряда инс-тру¬¬ментальных наблюдений) установлено, что клима-тиче¬ские изменения прошедшего столетия в бассейне р.Сары-Джаз пошли в сторону еще большего потепления. Рост температуры резко ускоряется во времени. За пе-риод с 1930-1959 гг. (первые 30 лет инструментальных наблюдений) на метеостанции Тянь-Шань получен нулевой тренд, сред¬негодовая температура не изменилась, а с 1980-2009 гг. (последние 30 лет наблюдений) возросла це-лых на 1,00С. Ельники бассейна р.Сары-Джаз существуют у ксерофильного предела своей экологической амплитуды.
-
Бул илимий макалада Сары-Жаз дарыясынын бассей-ниндеги айлана чөйрөнүн өзгөрүшүнүн негизги биоин¬ди¬ка-то¬ру болуп Шренка карагайы эсептелинет, ушунун не-гизин¬де өсүмдүк-топурак тилкесинин чегинин динамика¬сы жана климаттык шарттар анализделген. Куйлю жана Тянь-Шань (акыркы метеорологиялык станция ээле узак инструменталдык байкоолорду жүр¬гүзгөн үчүн тан¬дал-ды) метеорологиялык станциялардан алынган орто жыл-дык абанын температурасынын жана жылдык жаан-ча-чын¬¬дын суммасынын маанилеринин негизинде түзүлгөн уба¬кыт¬тык тренддер Сары-Жаз бассейининде өткөн кы-лым¬дын климаттык өзгөрүүлөр жылуулук жагына ооп барат¬кан¬дарын далилдешти. Абанын температурасынын жого¬ру¬лашы убакыттын өтүшүнө жараша кескин тезде-түү¬дө. 1930-1959-жыл¬дардын мөөнөтүндө (биринчи 30-жыл¬дын инструмен¬талдык байкоолору) Тянь-Шань ме-тестан¬циясында нолдук тренди алынган, температу¬ра-нын орто жылдык мааниси өзгөргөн жок, 1980-2009-жы묬дар¬да (акыркы 30-жылдагы байкоолору) толугу менен 1,00С жогорулады. Сары-Жаз бассейниндеги кара¬гай¬лар өзүнүн эколо¬гиялык амплитудасынын ксерофилдик чегинде өсүп жатышат.
-
This article analyzes the climatic conditions of the Sary-Jazz river and the dynamics of the boundary of the soil-vege-tation belt, where the main bio-indicator of environmental change is the Schrenk spruce. As a result of the analysis of the constructed time trends of the average value of annual air temperature and annual precipitation amounts based on the data from the Kuilu and Tien-Shan meteorological stations (the last site was chosen because of the long-term series of instrumental observations) it was established that the climatic changes of the past century in the Sary - Jaz river basin went in the direction of even more warming. The temperature rise sharply accelerated over time. Over the period 1930-1959 (the first 30 years of instrumental observations), a zero trend was obtained in the MS Tien Shan, the average annual temperature did not change, and from 1980-2009, (the last 30 years of ob-ser¬¬vations) increased by as much as 1.0°C. Spruce forest of the Sary-Jaz river basin exist at the xerophilous limit of their eco¬lo-gical amplitude.
-
почвенно-растительный пояс, окру¬жаю¬щая среда, биоиндикатор, температура воздуха, сумма осадков.
-
өсүмдүк-топурак тилкеси, айлана чөйрө, биоиндикатор, абанын температурасы, жаан-ча¬чын.
-
soil-vegetation belt, environment, bioindi¬ca¬tor, air temperature, total precipitation.
Авторлор жөнүндө маалымат
-
Элеманов Омурбек Илиясович, Национальная академия наук КР, г.Бишкек, Кыргызская
Республика, Институт водных проблем и гидроэнергетики.
Абылмейизова Бермет Умуткуловна, Национальная академия наук КР, г.Бишкек, Кыргызская
Республика, Институт водных проблем и гидроэнергетики, кандидат географических наук.
-
Элеманов Омурбек Илиясович, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы,
Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, Суу көйгөйлөр жана гидроэнергетика институту.
Абылмейизова Бермет Умуткуловна, Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясы, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы, Суу көйгөйлөр жана гидроэнергетика институту, география илимдеринин кандидаты.
-
Omurbek Elemanov, National academy of sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic,
Institute of water problems and hydropower engineering.
Bermet Abylmeyizova, National academy of sciences of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic,
Institute of water problems and hydropower engineering.
Элеманов О.И., Абылмейизова Б.У. ВЛИЯНИЕ ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА НА ДИНАМИКУ ГРАНИЦЫ ЛЕСО-ЛУГОВО-СТЕПНОГО ПОЯСА БАССЕЙНА РЕКИ САРЫ-ДЖАЗ. Наука, новые технологии и инновации Кыргызстана. 2018. №. 3. C. 120-124
|
